پوست مغز فرهنگ

مسعود طاهری
اگر به اعتبار اینکه سینما قرار است وسیله‌ای باشد برای ثبت یک اثر ابدی‌، به‌نظر می‌رسد فیلم پوست بهترین فیلم جشنواره امسال است. اما اگر به اعتبار اینکه سینما وسیله‌ای است برای واکنش به رویدادهای روز جامعه چند فیلم دیگر می‌توانند نامزد این عنوان باشند و برحسب شاخص‌های دسته‌های مختلف مخاطبان چند فیلم برجسته جشنواره امسال می‌توانند بهترین فیلم باشند. اما آنچه هست مسأله فیلم پوست یک طرف این ماجرا است و مسأله آن فیلم‌ها یک طرف.
در روزگاری که گوش نه تنها اهالی سینما که بسیاری از اهالی فرهنگ را صدای هیاهو کم‌شنوا یا گاهی ناشنوا کرده است و مخاطب عام، بیشتر اسیر آنهاست، هیاهوی روزمرگی، سیاست‌زدگی‌ و دعواهای صنفی و حزبی و دسته‌ای‌، در این بین تولد فیلمی مانند پوست، شکفتن گلی را ماند در این شوره‌زار پرهیاهو، چیزی نادر که زندگی را آغاز کرده هر چند با شادی اما همراه با اندکی درد.
آنچه که در فیلم پوست بسیار باارزش است روایت افسانه با گذر از زمان حال و گذشته و حتی آینده است، چیزی که شایسته روایت یک افسانه و اسطوره است، اینکه روایت فیلم زمانمند نیست بسیار بی‌نظیر است و این کار به نحو احسن انجام می‌شود، بعید می‌دانم سازندگان فیلم از ایده متاهستوریک اطلاع داشته باشند اما ناخودآگاه پا به روایتی فراتاریخی می‌گذارند و دست به روایتگری می‌زنند، کاری که مدنظر فیلسوفانی مانند کربن و ایزوتسو بود، این برای نگارنده از این جهت می‌تواند محل تعجب و تأمل باشد که این اتفاق شاید بدون اطلاع سازندگان این فیلم با افکار این فیلسوفان باشد.
نکته بسیار مثبت دیگر فیلم پوست مواجهه سازندگان با پدیده‌های عالم سنت و دنیای قدیم است که سعی کرده‌اند آنها را درک کنند و همدلانه با آن پدیده‌ها برخورد کنند نه برخورد به اصطلاح روشنفکرانه‌ای که همواره سعی بر نفی آن پدیده‌ها می‌شود، بنابر این فیلم مانند فیلم‌های دیگری که عنوان ترسناک را با خود یدک می‌کشند که بیشتر گرفتار توهمات نویسندگان‌شان هستند‌، نیست. از این‌رو فیلم پوست روایتگر اسطوره و افسانه است اما گرفتار توهم نمی‌شود.
طیف مخاطبان فیلم هم می‌تواند جالب توجه باشد از ساده‌ترین مخاطب روستاهای آذربایجان و دیگر روستاهای ترک زبان سایر استان‌های ایران تا نه تنها قشر فرهیخته بلکه این فیلم می‌تواند مخاطبانی درجه یک مانند فیلسوفان داشته باشد.اگر به سینمای ملی قائل باشیم این فیلم ویژگی کامل این سینما را دارد و اگر به سینمای شرقی معتقد باشیم برخی از ویژگیهای مثبت این سینما را هم داراست.
در روزگاری که بسیاری برای ساخت فیلم سراغ سوژه‌های ملتهب اجتماعی و سیاست زده می‌روند تا بتوانند درآمد گیشه را برای خود تضمین کنند ساخت اینگونه فیلمی را باید تحسین کرد و به احترام سازندگانش ایستاد و احترام کرد.
نشنیدم و نخواندم که برای این فیلم صف بلندی ببندند یا سانس فوق‌العاده بگذارند یا استقبال فوق‌العاده‌ای از آن بشود، اگر اینچنین باشد دلیل آن می‌تواند یک چیز ساده باشد عقب ماندگی فرهنگی جامعه ما حتی جشنواره‌روهای به اصطلاح حرفه‌ای که گاهی دو سه ساعت پیش از شروع فیلمی صف تشکیل می‌دهند.‌