دوراهی اکران یا نمایش اینترنتی فیلم‌ها در روزگار کرونا

یگانه خدامی
خبرنگار
در شرایطی که هنوز اوضاع سالن‌های سینما مشخص نیست و کسی نمی‌داند فیلم‌های منتظر چه زمانی به اکران می‌رسند، ابراهیم حاتمی کیا اعلام کرد جدیدترین فیلمش یعنی «خروج» را به صورت آنلاین نمایش می‌دهد.  در واقع حاتمی کیا و سازمان اوج تهیه کننده فیلم، قید اکران را زدند تا «خروج» از طریق سامانه‌های نماوا و فیلیمو در دسترس مردم قرار بگیرد و مخاطبان بتوانند آن را در خانه تماشا کنند.  تصمیمی که واکنش‌های زیادی همراه داشت. خیلی‌ها از حاتمی‌کیا و تصمیمش در این شرایط حمایت کردند و خیلی‌ها هم گفتند این کار فراری رو به جلو بوده است. چون حاتمی‌کیا می‌دانسته فیلمش با انتقادهای زیادی در زمان اکران مواجه خواهد شد. به هرحال این تصمیم حاتمی‌کیا باعث شد سازمان سینمایی سازوکاری برای حمایت از نمایش فیلم‌ها در این شرایط تدارک ببیند. براساس آنچه  دیروز سازمان سینمایی اعلام کرد و با مصوبه «کارگروه بررسی آسیب‌های کرونا در سینما»، فیلم‌های سینمایی اکران‌ نشده درصورت عرضه در شبکه نمایش خانگی معادل ۲۰ درصد مبلغ قرارداد علاوه بر قراردادی که با آن سامانه‌ها دارند، مورد حمایت قرار می‌گیرند.
البته این حمایت شرایطی هم دارد؛ قرارداد فیلم با سامانه ویدئویی درخواستی (دارای مجوز از سازمان سینمایی) ارائه شود، فیلم مطابق پروانه مالکیت، متعلق به بخش خصوصی باشد، مبلغ حمایتی سازمان سینمایی به نسبت سهامداران توزیع می‌شود، فیلم دارای پروانه نمایش سینمایی ( بجز گروه هنر و تجربه) باشد، فیلم تاکنون اکران نشده باشد و پروانه نمایش آن متعلق به سال 96 به بعد باشد. قرار شده است فیلم‌های متقاضی این شیوه اکران درخواست‌های‌شان را تا پایان فروردین ماه ارائه کنند و برای شفافیت هم اسامی فیلم‌های مورد حمایت به تفکیک میزان حمایت و قرارداد، منتشر شوند.
محمدمهدی طباطبایی‌نژاد معاون نظارت و ارزشیابی و رئیس شورای عالی اکران هم درباره این حمایت‌ها اینگونه توضیح داد: «سازمان سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از اینکه فیلم‌های تازه، از صف اکران خارج شوند و به سامانه‌های نمایش درخواستی بروند استقبال می‌کند. این اتفاق به این دلیل می‌افتد که در حال حاضر سینماها تعطیل هستند و یکی از مسئولیت‌های سازمان سینمایی این است که برای مخاطب فیلم‌های سینمایی خوراک لازم را تدارک ببیند. درحال حاضر سامانه نمایش‌های درخواستی بیش از ۲ میلیون نفر کاربر دارد و فیلم‌های پرفروش ما در بالاترین حد مخاطب به این رقم می‌رسند، در حالی که این کاربرها هر کدام در کنار اعضای خانواده‌ رقمی بیش از این را شامل می‌شوند که با میانگین چهار نفر در هر خانواده تبدیل به هشت میلیون نفر می‌شود. اگر فیلم‌های ما نیز ارزنده باشند قطعاً دیده خواهند شد.»
البته با اکران اینترنتی نگرانی‌هایی برای انتشار نسخه‌های غیرقانونی و پخش فیلم‌ها از شبکه‌های ماهواره‌ای هم مطرح شد که طباطبایی نژاد این مسأله را منتفی می‌داند: «آن چیزی که خود سامانه‌ها می‌گویند و مدعی آن هستند این است که به شکل حرفه‌ای مطلقاً امکان دانلود یا کپی کردن فیلم‌ها وجود ندارد، مگر اینکه از روی تصویر، تصویر دیگری گرفته شود که طبیعتاً آنقدر کیفیت پایین و نازل است که هیچ مخاطب عاقلی چنین فیلمی را نمی‌بیند. ضمن اینکه فیلم اکران شده در دسترس است و تجربه چند وقت اخیر هم نشان داده چند فیلمی که نسخه پرده‌ای آن بیرون آمد هیچ التهابی را به وجود نیاورد و اصلاً مورد استقبال قرار نگرفت به طوری که ما حتی آن را به عنوان یک سرقت هنری هم نگاه نکردیم چون الان دیگر مدل تصویربرداری از پرده و فیلم جواب نمی‌دهد و مردم کالای مرغوب می‌خواهند.»
اکران نمی‌شوید
ادامه اکران فیلم‌ها در سینماها در صورت بازگشایی سالن‌ها مسأله دیگری است که در این شرایط مطرح شده است. در حالی که معاون نظارت و ارزشیابی و رئیس شورای عالی اکران گفت اکران روی پرده بستگی به تقاضا دارد و حتی می‌توان در نظر گرفت پردیس‌هایی که بیشتر از پنج سالن دارند امکان اکران فیلم‌های به نمایش درآمده در فضای وی‌اودی را داشته باشند، رئیس انجمن سینماداران دیروز تأکید کرد که امکان اکران پرده‌ای فیلم‌هایی که قبل از اکران عمومی در اینترنت عرضه یا وارد شبکه نمایش خانگی شوند، وجود ندارد. محمد قاصد اشرفی گفت: «زمانی که یک فیلم سینمایی در شبکه نمایش خانگی  یا فضای مجازی نمایش داده شود، دیگر لزومی ندارد در سینما اکران عمومی داشته باشد، چرا که مخاطب فیلم موردنظر را پیش از اکران عمومی دیده و دیگر برای تماشای آن فیلم به سینما نخواهد رفت. صاحبان آثار سینمایی هر گونه که بخواهند می‌توانند آثار خود را عرضه کنند تا کمتر در این شرایط دچار ضرر شوند، اما سینماها مسئولیتی برای اکران عمومی فیلم‌ها پس از عرضه اینترنتی نخواهند داشت.»
با وجود همه این طرح ها و حرف ها غیر از «خروج» تاکنون فیلمی برای اکران اینترنتی اعلام آمادگی نکرده است. فیلم هایی مانند «خوب، بد، جلف 2»، «شنای پروانه» و حتی «لاله» که سرمایه گذار آن سازمان سینمایی است.
«شنای پروانه» یکی از فیلم های مطرح جشنواره فیلم فجر بود که در فهرست اکران نوروزی قرار گرفته بود اما سینماها تعطیل شدند و «شنای پروانه» هم به نمایش درنیامد. با این حال محمد کارت کارگردان این فیلم می گوید تصمیمی برای اکران اینترنتی فیلمش ندارد. او برای تصمیمش دلیل خاص خودش را هم دارد: «فیلم من برای پرده سینما ساخته شده و دوست دارم روی پرده سینما دیده شود. امیدوارم شرایط آرام شود و همه حالشان خوب باشد و سینماها باز شود و از تماشای فیلم با تماشاگر در سینما لذت ببرم. نه اینکه فیلم در برخورد اول روی موبایل و لپ تاپ دیده شود.»