راز تغییر سکاندار سازمان بورس

سیاوض رضایی
خبرنگار
درنشست 23 فروردین شورای عالی بورس، با رأی اکثریت اعضا حسن قالیباف اصل که پیش از این مدیرعاملی شرکت بورس تهران را برعهده داشت سکان هدایت سازمان بورس را در دست گرفت و بدین ترتیب خداحافظی شاپور محمدی پس از حدود 4 سال که چندین بار به صورت شایعه منتشر شده بود، تبدیل به واقعیت شد. اما چه دلایلی باعث شد تا محمدی که به شهادت بسیاری از قدیمی های بازار در دوران مسئولیت خود با معرفی ابزارهای مالی جدید خدمت بزرگی به بازار سرمایه کرده است از اسفند سال گذشته به فکر استعفا و خداحافظی بیفتد. همه چیز از رشد بی سابقه شاخص بورس که از زمستان سال گذشته به اوج رسید، شروع شد.
دراین مقطع درحالی که سایر بازارهای سرمایه گذاری مرسوم مانند ارز، طلا، مسکن و ... با رکود مواجه شده یا جذابیتی نداشتند، بازدهی بالای بورس به سرمایه گذارانی که تاکنون معامله سهام را تجربه نکرده بودند، چشمک می زد و بدین ترتیب سرمایه گذاران تازه وارد به همراه نقدینگی و سرمایه های خود وارد بورس شدند. به گونه ای که در زمستان سال گذشته رئیس سابق سازمان بورس از ورود بیش از 3هزار میلیارد تومان نقدینگی جدید به بازار سهام خبرداده بود. در این شرایط مسئولان نهاد ناظر بازار سرمایه درکنار سایر کارشناسان، بارها به تازه واردان توصیه کردند و هشدار دادند که از سرمایه گذاری مستقیم خودداری کنند و در ابتدا از طریق نهادهای واسط مانند صندوق های سرمایه گذاری، اقدام کنند. هرچند بسیاری از کارشناسان و حتی برخی اعضای شورای عالی بورس اعتقاد داشتند که سازمان بورس هیچ وظیفه و مسئولیتی درقبال رشد و ریزش شاخص بورس ندارد، اما همچنان نگرانی درخصوص ریزش هیجانی بازار و زیان شدید سهامداران به خصوص تازه واردها وجود داشت. به نظر می رسد رئیس سابق سازمان بورس ضمن نگرانی درخصوص ریزش شدید و هیجانی بورس، خواستار حفظ روند متعادل و منطقی رشد این بازار بوده است. برهمین اساس دراسفند ماه سال گذشته به فاصله کمی، برخی از مقررات اصلاح شدند و برخی از مقررات جدید ابلاغ. موضوعی که از دید برخی کارشناسان ضمن کاهش نقدشوندگی بازار، باعث خروج سرمایه خواهد شد و برهمین اساس نباید با تصویب قوانین مختلف بازار را ترساند.
 5 مصوبه جنجالی
در اسفند ماه گذشته نخستین مصوبه اصلاحی در نهم این ماه درخصوص تغییر حجم مبنا ابلاغ شد.طبق این مصوبه حجم مبنای همه شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران براساس فرمول قبلی  4 در 10 هزار سهام شرکت است؛ به شرطی که حداقل ارزش مبنا برای تمام شرکت ها برابر با 50 میلیارد ریال و حداکثر ارزش مبنا برای شرکت های با سرمایه 20 هزار میلیارد ریال و بالاتر، 120 میلیارد ریال و برای شرکت های با سرمایه کمتر از 20 هزار میلیارد ریال، 100 میلیارد ریال تعیین شد. تعداد حجم مبنای هر سهم براساس قیمت پایانی سهم در آخرین روز معاملاتی هر هفته محاسبه و از اولین روز معاملاتی هفته بعد اعمال می شود.
در 11 اسفند با هدف جلوگیری از رفتارهای هیجانی تازه واردها، شرایط صدور کدهای معاملاتی جدید تغییر کرد که براساس آن تازه واردها ضمن شرکت در آزمون تا یک ماه اجازه خرید و فروش سهام (غیراز عرضه های اولیه و صندوق ها) را ندارند. در15 اسفند ماه نیز جنجالی ترین مصوبه ابلاغ شد که برمبنای آن دامنه نوسان سهام از 5 درصد به 2 درصد کاهش می یافت. دراین زمینه نهاد ناظر بازار که یک بار در جریان ترور سردار قاسم سلیمانی برای جلوگیری از ریزش هیجانی شاخص از این ابزار با موفقیت استفاده کرده بود، سعی داشت به صورت دائمی این محدودیت را اعمال کند تا رشد قیمت سهام به خصوص سهم های کوچک با آرامش بیشتری صورت گیرد. اما این تصمیم تازه با واکنش منفی گسترده اهالی بازار و بسیاری از کارشناسان روبه رو شد و وزیر اقتصاد به عنوان رئیس شورای عالی بورس با ورود زودهنگام در یک روز تعطیل خبر تعلیق آن را رسانه ای کرد. در ادامه این اصلاحات دستورالعمل پذیرش اوراق بهادار در بازار در 25 اسفند به تصویب رسید که شرایط پذیرش را دشوارتر کرده است. در آخرین اصلاحات که بازتاب گسترده ای حتی در میان اعضای شورای عالی بورس هم داشته است، اصلاح بخشی از ساختارهای معاملاتی مصوب شد که این مصوبه 20 فروردین جاری ابلاغ شد. اما این مصوبه نیز همانند کاهش دامنه نوسان با تعلیق زودرس مواجه شد. بر اساس این تغییرات 20 درصدی، نماد شرکت‌ها به جای 60 دقیقه، یک روز متوقف می‌شود. این در حالی است که پیش از این اطلاعیه شفاف‌سازی اختیاری بود و از این به بعد و به استناد قانون جدید الزامی می‌شود. اگر هم اطلاعیه‌ای منتشر نشود حجم مبنا برای یک دوره 10 روزه دو برابر عدد فعلی می‌شود. همچنین مطابق قوانین جدید در توقف نمادها برای کنفرانس، حداکثر زمان توقف از 2 روز 4 روز می‌شود. ضمن اینکه اگر به سؤالات کنفرانس درست جواب داده نشود برای 10 روز حجم مبنا 3 برابر وضعیت قبل خواهد بود.
علاوه بر این در بازگشایی‌های بدون محدودیت نوسان، پیش از این حجم مبنا یک بود که از این پس و به استناد قوانین جدید حجم مبنای عادی لحاظ می‌شود؛ و اینکه سهام شرکت‌ها وقتی در گروه معاملاتی می‌روند که در 5 جلسه معاملاتی اخیر خود، متوسط حجم معاملات آنها کمتر از 5 درصد حجم مبنا باشد. مصوبه آخر حتی با واکنش منفی اعضای شورای عالی بورس هم مواجه شد. دراین زمینه سید روح الله حسینی مقدم یکی از اعضای این شورا اعلام کرد:«از وزیر اقتصاد درخواست کردم در جلسه شورای عالی بورس، مصوبات اخیر سازمان، بررسی شود که مورد موافقت وزیر قرار گرفت.» همچنین شاهین چراغی عضو دیگر شورای عالی بورس در خصوص اتفاقات و مقررات اخیرگفت:« سازمان به طرق مختلف قبلاً هشدارهای لازم را به همه سهامداران داده است و بیش از حد نیز نباید قوانین را پیچیده کرد ، سازمان بورس هیچ مسئولیتی برای افزایش یا کاهش شاخص ندارد و همه نوع اطلاع رسانی کرده ، مردم یاد می گیرند این بازار ریسک خودش را دارد بازدهی خودش را هم دارد و بلوغ بازار در همین است. در این شرایط اقتصادی، قطعاً بالاترین مقام دولت در خصوص بازار اطلاعات را به طور کامل دارد و‌ برایشان بازار سرمایه مهم است، لذا مطمئنم موضوع بازار بورس در بالاترین سطوح کشور در تمام قوا بحث می شود و این اقدام مثبتی برای توجه به این بازار است.»
استقبال 15 هزار واحدی از رئیس جدید
درحالی که اجرایی شدن تمام مصوبات اصلاحی اخیر باعث نگرانی برخی از سهامداران شده بود؛ تغییر سکاندار و به تبع آن مشی سازمان به رشد بیشتر شاخص های بورس کمک کرد. هرچند در روزهای اخیر همواره بورس مثبت بوده است، اما دیروز شاخص کل بورس 15 هزار و 423 واحد معادل 2.5 درصد رشد کرد و شاخص را بر فراز 623 هزار و 278 واحد رساند. دراین روز ارزش معاملات نیز نسبت به روز شنبه 11.8 درصد بیشتر شد. درحالی که در روز شنبه ارزش معاملات 5 هزار و 724 میلیارد تومان بود دیروز این رقم به 6 هزار و 403 میلیارد تومان رسید. ارزش بازار نیز که روز شنبه 2020 هزار میلیارد تومان بود به 2276 هزار میلیارد تومان رسید که نشان دهنده رشد 2.5 درصدی آن است. بدین ترتیب همانگونه که در زمان ورود شاپور محمدی به سازمان بورس، شاخص بورس با رشد همراه شده بود، این نماگر بازار به امید روزهای بهتر برای ورود حسن قالیباف اصل نیز جهش بیشتری از خود نشان داد.

برش
رییس جدید سازمان بورس :
بازار سرمایه با قدرت به جلو حرکت می کند

حسن قالیباف اصل، رئیس سازمان بورس در مراسم معارفه خود اظهار داشت: امروز، افراد جدیدی وارد بازار شده اند و فرهنگ سرمایه گذاری در بازار سرمایه تا دورترین نقاط کشور رسوخ کرده است. رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار تأمین مالی شرکت‌های سهامی عام را بسیار مهم ارزیابی کرد و گفت: وظیفه ما، بورس‌ها و تأمین سرمایه‌ها این است که از شرکت‌های حاضر در این بازار حمایت کنیم تا بتوانند از طریق بازار سرمایه تأمین مالی مناسبی را انجام دهند. وی همچنین با اشاره به لزوم برگزاری مجامع الکترونیک گفت: کرونا امروز درس‌های فراوانی را پیش روی ما گذاشته و نباید اجازه داد مجامع شرکت‌های بورسی به تنفس بخورد. قالیباف اصل با تأکید بر اینکه نیاز فعالان بازار در اولویت توجه سازمان بورس قرار دارد، ادامه داد: تلاش می‌شود تا روند پذیرش شرکت‌ها در بازار سرمایه تسهیل شود و احترام به نیازهای مخاطبان بازار سرمایه و ارباب رجوع سرلوحه کار ما قرار خواهد داشت. رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار با تأکید بر جایگاه بازار بدهی در کشور گفت: بازار بدهی علیرغم رشد خوبی که داشته، هنوز در اقتصاد جای رشد دارد و با همکاری تمامی ارکان بازار سرمایه، دولت، مجلس و رسانه‌ها، این بازار و در کل، بازار سرمایه را با قدرت به پیش خواهیم برد./مهر