گنبد امت

گفت وگوی منتشر نشده با محمود حجتی از فرماندهان جهاد سازندگی در دهه 60 و وزیر اسبق جهاد کشاورزی که مسئولیت عملیات ساخت مرقد امام را برعهده داشت

انتشار خبر آسمانی شدن امام خمینی میلیون ها ایرانی را صبح روز 14 خرداد از شهرهای مختلف به تهران رساند؛ پایتختی که ناگهان با حضور جمعیت گسترده ای از عزاداران سیاه پوش شده بود. شهر برای مراسم تشییع پیکر امام آماده می شد و همه منتظر شنیدن اخبار برگزاری زمان مراسم وداع با امام امت بودند. اما موضوع اصلی این بود که پیکر امام کجا دفن و مراسم تشییع چگونه برگزار شود؟ پس از این جمع‌بندی که تهران مناسبت‌ترین محل برای دفن امام است، با نظر مرحوم حاج سید احمد خمینی و دیگران مقرر شد که پیکر امام در نزدیکی شهدای انقلاب و بهشت زهرا به خاک سپرده شود. همچنین هیأت دولت تشکیل جلسه داد و طرح احداث مرقد حضرت امام را به جهاد سازندگی تحت مدیریت سیدمحمود حجتی واگذار کرد. محمود حجتی وزیر سابق جهاد کشاورزی که آن روزها از فرماندهان جهادسازندگی بود در میانه عملیات در گفت‌و‌گویی درباره ساخت مرقد امام خمینی توضیح می‌دهد. مصاحبه ای که اداره کل امور ایثارگران وزارت جهاد کشاورزی در اختیار روزنامه ایران قرار داده و تاکنون منتشر نشده است.‌

عملیات اجرایی ساخت مرقد امام از سوی جهادسازندگی چه زمانی شروع شد و چگونه پیش رفت؟
حضور جهاد در مراسم و عملیات ساختمانی مرقد مطهر از همان شب رحلت حضرت امام بود و حضور جهاد از ایجاد و احداث جایگاه در مصلی شروع شد، با توجه به اینکه بنا بود امت فرصتی پیدا کنند که یک بار دیگر برای همیشه امامشان را ببینند و با امام وداع کنند لازم بود جایگاه مخصوصی طراحی و ایجاد شود که مردم براحتی بتوانند پیکر مطهر امام را ببینند و بدون اینکه مشکلاتی از نظر تلفات و حضور مردم و... پیش بیاید. از همان شب رحلت عملیات اجرایی جهاد شروع شد تا جایگاه مناسب در مصلی ایجاد و پیکر امام در فضای مخصوص قرار گرفت و در محل مناسب قرارداده شد و مردم هم براحتی توانستند عزاداری کنند، برادران آن شب تا صبح کار را شروع کردند، فردا هم ادامه دادند تا پیکر امام در مصلی قرار گرفت و صبح اذان روز دوم بعد از رحلت محل کاملاً آماده پذیرایی مردم بود. گام بعدی مرحله تشییع و تدفین بود؛ قرار بود 24 الی 48 ساعت پیکر در مصلی باشد که 24 ساعت بیشتر نشد و دراین 24 ساعت باید بهشت زهرا آماده پذیرایی تشییع‌کنندگان و تدفین‌کنندگان می‌شد.
محل کنونی حرم امام چگونه انتخاب شد؟
محلی که برای دفن درنظر گرفته شد کاملاً مزروعی بود و گندم‌ها تازه خوشه می‌بست. وقتی نقطه محل تدفین روشن شد، منطقه 60 هکتاری که امروز تحت عنوان سایت نام برده می‌شود، در مرحله اول با کسب رضایت از صاحبانش خریداری و تملک شد و 60 هکتار عملیات حذف خاک‌های زراعی و نباتی و آسفالت شدن انجام شد. بعد هم محصور کردن منطقه‌ای که برای تدفین‌کنندگان در نظر گرفته شد بود تا بتوانند با توجه به احساسات مردم، مراسم را بدون مشکلات انجام بدهند، آماده شد. کارهای عملیات خاکی را برادران سپاه انجام دادند و آماده‌سازی اداره تدفین و صحن اولیه و شن‌های اولیه را برادرهای جهاد شروع کردند. آن جا پیش‌بینی شد که ما صحنی داشته باشیم با یک کانتینر و بعد با یک فاصله‌ای به‌عنوان فاصله تعمیری یک صحن بزرگتری داشته باشیم که آنجا هم در طبقه کانتینر اجرا شد و محفظی به وجود آمد که محل فرود هلی کوپترها بشود تا مسئولان و دست اندرکاران بتوانند آنجا حضور پیدا کنند. البته متأسفانه نتوانستیم آن طور که باید و شاید کار کنیم و طبیعی هم بود که احساسات بسیار زیاد در مردم وجود داشت و مشکلاتی هم در تدفین پیش آمد که به خیر گذشت.
بعد از آن چه اقداماتی صورت گرفت؟
وقتی پیکر به خاک سپرده شد جلسه‌ای همزمان در حضور رهبر انقلاب حضرت آیت‌الله خامنه‌ای تشکیل شد؛ این جلسه ترکیب هیأت دولت به اضافه رهبری بود و تصمیم گرفته شد شرایط در منطقه به گونه‌ای باشد که از همان روز بتواند پذیرای زوار و مشتاقان حضرت امام باشد و تسهیلات و امکانات و تأسیسات آنجا ایجاد شود. با توجه به حضور جهاد چه درمصلی و چه دربهشت زهرا، مسئولیت به دوش جهاد گذاشته شد. همان روز جلسه‌ای تشکیل شد، برادران مسئولان جهاد همه تشریف داشتند وآقای فروزش هم بود. از این لحظه ما دو سه مسأله داشتیم، یکی زوار حضرت امام که پذیرای آنها بودیم و دیگری باید خودمان را آماده مراسم هفت و حضور مشتاقان حضرت امام از شهرستان‌ها و تمام نقاط کشور می‌کردیم. همچنین مسأله بعدی طرح آنجا بود.
طرح ساخت مرقد امام چگونه پیش رفت
درخصوص طرح مرقد حضرت امام سه مرحله را پیش‌بینی کردیم. مرحله اول، مرحله اورژانسی بود که ما این مرحله را می‌توانیم از زمان رحلت حضرت امام بگیریم تا مراسم هفت، مرحله دوم، مرحله موقت بود که عملیات اجرایی اش باید تا چهلم تمام می‌شد که شد. مرحله سوم، مرحله طرح جامع است که از نظر بهره‌برداری سه تا پنج سال زمان لازم دارد.
 حجم عملیات انجام شده از آغاز مرحله چگونه بوده است؟
حجم عملیات مهندسی آن دراختیار نیست و باید برآورد شود، ولی از نظر نوع پروژه‌ها قابل ذکراست. آنچه در این طرح دیده شده بیشتر سرویس بزرگراه است، خواسته‌هایی که می‌تواند دراینجا مطرح شود دیده شده، در طرح موقت بیشتر حرمت و حریم مرقد مطهر حفظ شده و ایجاد صحن اصلی و صحن‌های دیگر و یک سری تأسیسات و ساختمان‌هایی که مورد نیاز زوار دیده شده که بتوانند حداقل سرویس را به زوار بدهند. یک صحن اصلی داریم که درحکم حرم است و در وسط این صحن مرقد وجود دارد، مرقد ابعاد 16در16 را دارد که دور آن هم در همین ابعاد دید شده است...
آمار مربوط به کل نیروهای عملیات چقدر است؟
آمار مربوط به کل نیروها استخراج نشد ولی ما از ظرفیت آشپزخانه‌ای که جهاد آنجا دایرکرده بود (گرچه گوشه و کنار هم بعضی دستگاه‌ها خودشان مستقر بودند و خودشان سرویس آَشپزخانه‌ای دارند) دربعضی مواقع تا 7000 پرس غذا توزیع کردیم، همچنین در شب نیروها حدود 4000 نفر می‌شد که یک عده شب به تهران برمی‌گشتند و بعضی دستگاه‌ها ماهیت کارشان این بود که شب‌ها کارنمی کردند ولی اغلب هم شب و هم روز کار می‌کردند. به‌نظر می‌رسید که در کل حدود 7 یا 8 هزار نفر مشغول کار بودند.‌