تولد در روزهای سخت

گروه فرهنگی/ انتشار دفاتر شعر در روزهایی که خبرهای تلخ صدای بلندتری دارند می‌تواند از علائم امید و حیات هنر باشد. سه‌شنبه‌های شعر با این امید که در میان سیل اخبار گوناگون، تولدهای تازه شعر فراموش نشود برخی از کتاب‌های تازه منتشره را به پیشنهاد دوستان شاعر در این شماره معرفی کرده است. این امید با ماست که مخاطبان حرفه‌ای شعر با معرفی دیگر آثار منتشره در این حال و احوال دشوار، رفاقت خود را با شعر تمدید کنند.

به پیشنهاد  ودود جوانی

آسمان بی‌نقطه
علی امیدیان
«آسمان بی‌نقطه» مجموعه غزل علی امیدیان به همت نشر خوزان به چاپ رسیده است. امیدیان با شناخت ساختار و توانایی‌های شعر کلاسیک چه در غزل و چه در رباعی مجموعه موفقی پیش روی مخاطب جدی شعر نهاده است. توانایی او در رفتار صحیح زبانی، استفاده از ارائه‌ها، سیالیت و تازگی، دایره وسیع لغات از ویژگی‌های غزل علی امیدیان در کتاب آسمان بی‌نقطه به شمار می‌رود. عناصر مورد استفاده او غالباً حاصل رفتار شخصی با پدیده‌های جهان و عموماً عینی است و در مجموع آنچه کتاب آسمان بی‌نقطه را در ردیف کتاب‌های مقبول تازه چاپ شده قرار می‌دهد، تسلط شاعر به زبان و فرم، عاطفه در شعر و حفظ چارچوب نحو در زبان فارسی است.
 منم! سبک‌تر از احساس بادبادک‌ها
در اوج دلهره خاص بادبادک‌ها
دلم به نازکی برگ‌های کاغذی است
شبیه پوست حساس بادبادک‌ها
در انحنای نخاع حصیری‌ام جاری‌ست
هزار درد به مقیاس بادبادک‌ها
پر از هوای پریدن پر از شتاب فرود
پر از اراده و وسواس بادبادک‌ها...
عجیب نیست به ساز نسیم می‌رقصم
هنوز رو نشده آس بادبادک‌ها...

به پیشنهاد بهار الماسی

امضای مستقبل
رضا روزبهانی
«امضای مستقبل» آخرین مجموعه شعر رضا روزبهانی است که نشر سیب سرخ با تیراژ ۵۰۰ نسخه در ۷۸ صفحه منتشر کرده است. این کتاب مجموعه‌ای از ۳۱ شعر جدید شاعر است که غالباً با رویکردی انتزاعی به مضامینی چون تنهایی، مرگ و عشق پرداخته است. از ویژگی‌های شعرهای این کتاب فرم‌گریزی، نحوهای نو و شگفت، فضاهای سوررئال و انتزاعی و زبان شطاحانه موجز است. روزبهانی در تعدادی از شعرهای امضای مستقبل نقاشی را سوژه کار خود قرار داده است.
 می‌گویم تا برایت از کبوتر
جرعه‌ای عطش بیاورد
از انار، پوسته‌های شکافته دهانت را
می‌گویم از غربت غروبی برایت بنویسد
از دروغ، مدادرنگی‌ای که
ردش روی دفترت مانده
از دفترت باید چند پرنده خوش‌الحان بیرون می‌آوردی
وقتی از صحبت
صبحی مانده بود لای های‌های فراق؟

به پیشنهاد  داود مالکی

زاویه
رحمت‌الله رسولی‌مقدم
«زاویه» دومین تلاش رحمت‌الله رسولی مقدم‌ شاعر خوب یاسوجی است مجموعه‌ای با تیراژ 700 جلد که‌ از سوی نشر ایهام‌ روانه بازار نشر شده است. این مجموعه تلاشی تغزلی در شعر امروز است که شاعر پیش از این با مجموعه زیرانگشت‌های تشریح و کسب جایزه‌های متعدد خود را به جامعه ادبی معرفی کرده بود. این مجموعه که به حسین منزوی تقدیم شده است توجه شاعر را به شعر جدی نشان می‌دهد. خواندن این مجموعه قطعاً ما را امیدوار خواهد کرد که چشم به راه شاعری باشیم که از کوهپایه‌های دنا به فتح شعر فکر می‌کند.
صبحی که هیچ‌وقت نخوابید
خمیازه‌ای بلند کشید و
در لاکی از ملال فرو رفت
می‌خواست از تو دست بشوید
خورشید با لباس گل‌آلود
در چشمه‌ای زلال فرو رفت
از صبح عاجزی که تو بودی
گرما به قهوه خانه نتابید
باید لباس گرم بپوشم...
یک قرعه بی‌که خوب بیفتد
یک جرعه بی‌که قهوه بنوشم
آینده‌ام به فال فرو رفت

به پیشنهاد سعید سروش‌راد

حواسم حلزونی می‌شود
نرگس میریه
سوغات یک چریک است این کتاب. شما می‌توانید قبول نکنید. اما مؤلف کتابِ«حواسم حلزونی می‌شود» این ادعا را دارد و بی‌راه هم نگفته است. او تلاش دارد که نحوهای معمول زبان را کنار بگذارد و نمی‌تواند نقشِ یک منِ رمانتیک را بازی کند و چه بهتر. نرگس میریه، شاعر بدون حاشیه، با دست‌کم یک دهه کار ادبی در شعر، اولین کتاب خودش را با نشر هشت چاپ کرده است و تا آنجا که می‌دانم این تولدِ تا حدی دیرهنگام، باعث شده که کتاب دیگری را هم در ادامه راه و زیر چاپ داشته باشد. اما همین کتاب هم می‌تواند دغدغه‌های انسانی میریه را به ما نشان دهد وقتی می‌گوید: «بین دو جنگل، شاخه‌ای از انسان‌ها بودند که کرامات حیوانی را می‌فهمیدند.» پس ما قبول نمی‌کنیم که در« آب تنی پروانه‌ها اشتباهی رخ داده» باشد و بدرستی به نرگس میریه تبریک می‌گوییم.
 سلام مرا به دردها برسانید
به مجسمه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها
که حق هیچ مادری را ادا نکردند
و خورشید
که شمشیرش را کج کرده بود
من سوغات یک چریک بودم...

به پیشنهاد صابر محمدی

شرایط تبخیر لب
محسن بوالحسنی
خودش این کتاب «شرایطِ تبخیرِ لب» را این‌طور تعریف می‌کند و من هم به همان تعریف بسنده می‌کنم و خواندنش را پیشنهاد می‌دهم: «عاشقانه‌های یک پسر جنگ‌زده است که اگر خواب نبیند، دیگر نمی‌نویسد و گاهی به خودش می‌گوید کاش دیگر ننویسم؛ که یعنی کاش دیگر خواب نبینم؛ اما به خواست و اراده من نیست. این مجموعه سیزدهمین کتاب من از سال 1382 است که اولین کتابم را منتشر کردم و مجموعه‌ای از شعر، ترجمه و شناختنامه را در برمی‌گیرد. کتاب را نشر هونار منتشر کرده و دو بخش شعرهای بلند و چند شعر کوتاه را شامل می‌شود و تجربه‌ای‌ است در زبان و آنچه که برای ترجمان خواب‌ها یا خلاص‌ شدن از آنها نیاز داشتم. راستش نمی‌دانم شعر نوشتن چه حُسن و توجیهی دارد در این زمانه و روزگار پر رنج، اما چاره دیگری ندارم. کار دیگری بلد نیستم. من این جهان را مثل فیلم‌هایی بیست‌وچهارساعته در خواب و بیداری در ذهنم مرور می‌کنم و خواب‌هایم را می‌نویسم که خلاص شوم؛ و هر چقدر می‌نویسم خلاص نمی‌شوم. شما هم بخوانید، نه که به‌قصد فهم و معنی و تفسیر و به مقصود نویسنده رسیدن؛ بلکه شاید تلنگری به جایی از روح شما هم زده شود و با هم بتوانیم این خواب‌ها را طبیعی‌تر جلوه بدهیم و باز بتوانیم ادامه‌ بدهیم. شاید.»
 من حتم دارم که روزهاست
سینه گنجشکی
در جایی از جهان می‌لرزد
که این‌طور/ از خواب می‌پرم
دنبال چیزی هستم
مثل یک شال بلند
برای زمستان
یک حنجره گرم برای پرندگان
و یک مرگ کامل
برای این زندگی
و اگر فرصتی بود
کمی آب/ که از دست‌های تو بچکد
بر شیهه مداوم اندوه من

به پیشنهاد وحید ضیایی

سفره هفت خون
سپیده نیک‌رو
در خیل کتاب‌های شعر منتشر شده زنان امروز ایران مجموعه‌ای که زبان و تصویر، ساختار روایی و دایره خیال‌ورزی شاعرانه کنار سواد ادبی و اندیشه‌ای امروزی اما قوام یافته با حکمت گذشتگان در اعتدالی کامل تشکیل وحدتی به نام شعر بدهند کم است. سپیده نیک‌رو در کتاب «سفره هفت خون» به هستی و تکامل تدریجی شعر امروز واقف است و مهم‌تر اینکه چون قدمای ما قوت آرایش کلامی را با معنای عمیق توازن می‌بخشد. او زیست شاعرانه خود را دارد. هستی او در شعرهایش جریان دارد. شعری نجیب که گفت‌و‌گوی آزاد جان درون شاعر با اجتماع و هم‌جنسانش است بیشتر.
 رنگ قرمز معنا دارد
رنگ لباس تو
وقتی به میهمانی می‌روی معنا دارد
رنگ چشم‌های تو وقتی گریسته‌ای
معنا دارد
وقتی پرچم کشوری می‌گرید
وقتی خیال تو
لحظه‌ها را گلوله می‌زند
معنا دارد
خون تو این سنگفرش‌ها را تر کرده است.

به پیشنهاد مزدک پنجه‌ای

شادی من
سعید اسکندری
«شادی‌ من» عنوان مجموعه شعر سعید اسکندری است. در نخستین مجموعه‌ شعر سعید اسکندری که سال‌ها قبل (دهه هشتاد) منتشر شده، رگه‌هایی از زبان طرز شاملویی و دلبستگی به آن شاخصه‌ها در شعرش وجود داشت.
 اما در مجموعه «شادی من» کمتر از آن زبان می‌توان سراغ گرفت. زبانِ شعرهای اسکندری در عین سادگی رویکردی سهل و ممتنع دارند. شعرهای این مجموعه شعرهایی است عاشقانه که البته به سانتی‌مانتالیسم نمی‌رسد و اما گاه نگاهی عارفانه به عشق و رمانتیک در شعرهایش جریان می‌گیرد. مجموعه «شادی من» می‌تواند نقطه پرتاب «اسکندری» باشد برای ایستادن در منظره‌ای که پیشتر مخاطب را قرار نداده است.
همیشه یک دریچه جدید می‌تواند زوایای تازه‌تری از توانایی‌های خالق ایجاد کند. شاید چیزی شبیه هوای تازه! تجربه‌گرایی، عنصر جسارت و اعتماد بیشتر به تخیل در این راه کارساز و چاره‌ساز باشد. شما را به خواندن این کتاب دعوت می کنم.
دور از درخت رخوت
بگذار
 تا نهال نازک غزلی باشم
تنها نهال و
از محال این قصیده لامیه
 بگذرم
در قامت درختی از رخوت
قصیده‌ای به قصد غمگین بودن
در رخت سال نو سرودن
آسان نیست
دور از درخت رخوت
بگذار
تا نهال نازک غزلی باشم
بر پیراهن سیاه سالی سرد
از نور و رنگ بگذار
شعر عاشقانه بپاشم.

به پیشنهاد رضا خان‌بهادر

دروا
محمد بهاروند
«دَروا» نخستین‌ مجموعه شعر محمد بهاروند است که توسط نشر نامه‌مهر منت شر‌ شده است‌. این کتاب شامل 40 شعر است که با ویژگی‌هایی از جمله‌ پرداختن به زیست بوم و سعی در ارائه شعری مدرن با نگاه به پشتوانه زبان فارسی و در خدمت گرفتن بازی‌های زبانی به نفع رساندن معنا، سعی دارد به زبان شاعرانه بینابینی‌ در شعر محتوایی و ساختارگرا دست یابد و از ویژگی‌های این مجموعه شعر می‌توان به موسیقی کلام‌ و ساخت تصاویر عینی و پرداختن به موضوعاتی چون عشق، مادر، شهر زادگاه، دغدغه‌های وجودی و انسان شناختی اشاره کرد‌. حزنی نوستالژیک‌ در اکثر شعرهای‌ بهاروند نمود دارد که مخاطب را خود به خود درگیر تجربه جمعی زیست انسانی می‌کند تا ارتباط را به بهترین شکل بین خواننده و کتاب برقرار کند‌.
 تابوت‌ ایستاده‌ای‌ست‌ دَر
روی شانه‌های دیوار
فرقی‌ نمی‌کند فلز یا چوب‌
ردی‌ که می‌ماند زبانه می‌کشد
کل‌/ گدازان‌ چنان گدازان
که لب‌ها آب‌ می‌شوند
پشت پاهایی‌ که ردشان‌ می‌ماند
بر فرقی که نمی‌کند
بر سر خانه‌ای که ترک بر می‌دارد‌.

به پیشنهاد افروز کاظم‌زاده

خطبه خاک
نگین فرهود
«خطبه خاک» روایت صریح زنانه‌ای از پدیده‌ها و پدیدارهای معاصر ماست. تأکید بر فلسفه فنا و احضار خرده روایاتی که اعتراض دردمندانه شاعر را مورد تأکید قرار می‌دهند، می‌تواند شناسه شعری این مجموعه عنوان شود. در دومین مجموعه شعر «نگین فرهود»، اضطراب‌ها و تردیدهای بطنی شاعر در هم‌جهانی با اسطوره‌ها، اقوام، باورها و آیین‌ها و آداب، مورد تأکید قرار گرفته‌اند. این مجموعه می‌تواند ادامه منطقی جهان شاعر در مجموعه «از رنج اشیاء» باشد که در پنجمین دوره جایزه شعر شاملو مورد توجه داوران قرار گرفته بود.  «خطبه خاک» به همت نشر «حکمت کلمه» و در تیراژ 500 نسخه و با طرح جلدی از هاله قربانی در اردیبهشت منتشر شده است.
با پاهای استخوانم در دهان سگ دویده
با چشم‌های جویده زیر دندان کرم
دو خیزران و دو نرگس
 یکی رقصان و یکی مست
کو بلندم کنی از ریگ ریگ جان
بر رگ رگ بیابان بریده؟

به پیشنهاد فریاد ناصری

مراثی محله‌های مرده
ایرج ضیایی
چرا ایرج ضیایی شاعر بسیار مهمی است؟ چون او در مداومتش در خود و جهانش به منظومه بلندی چون «مراثی محله‌های مرده» می‌رسد و این البته تمام حرف نیست او بزرگ‌ است چون در خودش مداومت دارد یک و دوم اینکه این مداومت می‌رسد به این منظومه درخشان. چه کسی می‌تواند این کتاب را با خیال آسوده در نوع و ژانری خاص جانمایی کند که مثلاً من توانستم ژن و ژنوم این کتاب را دریابم و حالا این کتاب باید برود در قفسه شعر ردیف منظومه‌ها! و هر کس چنین کند «کتاب» را درنیافته است. این شعر بر شانه سنت‌های قادر و قهار کهنی نشسته است که مصادره‌اش به نفع هر کدامشان باز خود همان درنیافتن است. این کتاب تاریخ است. کتابت مکان است. کتابت شهر است. شهری‌ست ساخته شده با کلمات. بافته‌ای‌ست از هنر فلزکاری. موسیقی. سفرنامه‌ها و هر آنچه که در جهان است اما در نهایت این کتاب «شعر» است. دقیق و درست به سنت تمام کتاب‌های کهن و بزرگ جهان که می‌خواهند در گفتن همه چیز از شعر نیز پیش بیفتند.
 در همین حال/ زنده‌رود
بر جانب قبله روان بود و
تاریخ را مجاب کرده بود
ام‌البکا/ میراثی محله‌های مرده را می‌سراید


به پیشنهاد بهمن ساکی

یکی‌شان نیست
میلاد موحدی‌راد
«یکی‌شان نیست» مجموعه شعر کوتاه میلاد موحدی‌راد است. در این مجموعه شاعر کوشیده با نگاهی انسانی به پدیده‌ها و اشیاء، رابطه شخصی خود با جهان پیرامون را در شعرهایی به معنای واقعی کلمه شعر کوتاه، گزارش کند. شعر موحدی‌راد صرفاً تابع اقتصاد حداقلی و رایج کلمات در شعر کوتاه نیست و در بسیاری از شعرها توانسته است نمونه‌هایی از خلق موقعیتِ لحظه‌ای شعر کوتاه ارائه کند. در نام کتاب،  معنایی دیگر و البته متفاوت برای غوغای همیشگی گنجشکان به تصویر کشیده و شلوغی شاد این غوغا را به زیبایی به وضعیتی تراژیک تغییر داده است. در میان شعرهای کوتاه این مجموعه، شعرهایی نیز می‌توان یافت که با سنت شعر هایکو و اسلوب و اصول آن قرابت نزدیک و دقیقی دارند.
 ماه را دونیم کرده است
شاخه درخت سیب.
***
امروز/ جهان رنگِ دیگری‌ست.
تو سرخ پوشیده‌ای!