تلاش برای نجات مفهوم «کارآفرینی»

پوریا عالمی
نویسنده و روزنامه‌نگار
در سال‌های گذشته دیده‌ایم که افرادی را تلویزیون به‌عنوان کارآفرین معرفی کرده و فلان وزیر یا رئیس جمهوری وقت هم مدال افتخار به گردن آنان آویخته، اما بعد از مدتی نام آن فرد کارآفرین در مفاسد اقتصادی اعلام شده، البته طرف کارآفرین بوده و به عبارتی کارآفرین‌ترین کارآفرین جهان محسوب می‌شود، چون تنها کسی بوده که با سر کار گذاشتن چند دولت و یک ملت، برای خودش کاری دست و پا کرده است. حالا و با این اوصاف در جامعه‌ای که «کارچاق‌کن‌ها» به‌ جای کارآفرین وارد می‌شوند، تماشای مجموعه فیلم‌های مستند کارستان، بسیار آموزنده است؛ در تماشای مستندهای کارستان، متوجه می‌شویم هیچ‌کدام از کارآفرینان واقعی به «سفارش دولت و نهاد خاص و یا آقازاده‌ای» کار راه نینداخته‌اند؛ آنان اغلب به‌ دلیل دغدغه‌های شخصی وارد کارزار شده‌اند و بر خلاف تصور عامه، نه تنها از طرف دولت‌ها و سازمان‌ها و نهادها حمایت نشده‌اند که ده‌ها بار چوب لای چرخ‌شان گذاشته شده است.
در واقع مجموعه فیلم‌های کارستان که به پشتوانه علمی و پژوهشی یک «ان‌جی‌او»ی مؤثر و مهم مثل بنیاد توسعه توانمندسازی زنان و کودکان به نتیجه رسیده است، به ما می‌گوید کارآفرینی یک عمل اجتماعی بسیار پرریسک است. عملی که به سختی و با سال‌ها ممارست و پیگیری ممکن است به سرانجام برسد اما براحتی می‌تواند شما را و بقای مالی و اقتصادی یا حتی بقای اجتماعی و خانوادگی شما را با چالش جدی روبه‌رو کند.
چندی پیش  علی اصغر حاجی بابا، صنعتگری که مبارزه سیاسی و فعالیت اجتماعی و افتصادی را از هم مجزا نمی‌دید، درگذشت. یاد مستند «از پنبه تا آتش» افتادم؛مستندی که در آن نشان داده می‌شود اگر همچون ققنوس هستی ما- به دلایل اجتماعی، سیاسی یا اقتصادی - در آتش سوخت چطور باید ننشینیم، چطور باید بایستیم و چطور باید دوباره پرواز کنیم.