شهریار شهر خود باشم...

ارمغان بهداروند
‌شاعر‌
بازتولید مفهوم شهروندی و ارتقای سرمایه‌های اجتماعی و تولید و تثبیت هویت فرهنگی، تکلیف معوقی است که پذیرش آن در برخی رویکردهای محیطی نظام شهری، امیدوار‌کننده بوده است. شهروند امروز نه بر اساس نظام آموزشی مستقر که متأثر از رسانه‌ها به شهروندی پرسشگر و مطالبه‌جو تبدیل شده است که علاوه بر مصلحت فردی به خیر جمعی نیز می‌اندیشد. شهروندی که از درد می‌گوید اما در انتخاب درمان دست دارد. چنین شهروندی در وضعیت اعتراضی توقف نمی‌کند و با هوشمندی و به‌عنوان مخاطبی پویا، چاره‌جویی می‌کند و به بهبود می‌اندیشد و نگاه رو به آینده‌ای دارد. در نظام شهری تولید منظر و محیط‌ آفرینی، مولد پایگاه زیستی و تعلق جمعی و خاطره‌های اجتماعی است که به کاهش اختلالات فرهنگی و تصحیح الگوهای اجتماعی کمک می‌کند. برچیدن حصار بوستان‌ها، توجه به اقلیم متنوع شهری، تبدیل کاربری فضاهای غیرشهری هم چون پادگان‌ها و دخالت دادن عناصر طبیعی در بازطراحی‌های محیطی به خودی خود القای امنیت و روان‌درمانی جامعه محسوب می‌شود و آن چه البته اولویت چنین رویکردهایی است نه صرفاً زیبایی‌های وارده هم چون مجسمه‌‌ها، سنگفرش‌ها، نورپردازی و... که تدارک گفت‌و‌گو، همزیستی و مشارکت است. کنش‌ها و واکنش‌های اجتماعی در چنین موقعیت‌ها و چنین مواجهاتی تقویت می‌شود و بستر حضور مؤثر افراد در مجامع و به وجود آمدن خاطره‌های جمعی را ممکن می‌سازد. تهرانِ امروز هیچ کم از طهرانِ دیروز ندارد و این فروتربینی نه زاییده ذهنیت شهروندی بلکه معلول تصمیمات بی‌تناسب در نظام شهر و شهروندی بوده است که کم‌اثری و بلااثری برخی اتفاقات به بدبینی‌های بعدی و امیدوار نبودن به بهبود وضع انجامیده است. خوشبختانه در ایام اخیر، خروج از این خودویرانگری که به‌عنوان مهاجمی در میدان سلامت و سعادت شهروندان از آن یاد می‌شود، کانون واحده اصلاح الگوهای شهری و بازآفرینی برخی محوطه‌های فرهنگی بوده است که از آن جمله می‌توان به اجرای طرح پهنه فرهنگی رودکی اشاره کرد. انسان‌محوری در این طرح با تکیه بر اماکن و عناصر فرهنگی هنری، بهبود حیات شهری و نشاط شهروندان را به‌دنبال خواهد داشت و تأکید مضاعفی است که خوش‌احوالی شهر و شهروندان جز به نوشداروی فرهنگ و هنر دست نخواهد داد. آن چه می‌تواند مُقوم این طرح و توفیق آن در جلب مخاطب باشد رصد کردن باید و نبایدهایی است که از پس بهره‌‌برداری به چشم خواهند آمد. قطعاً مخاطب چنین موقعیتی علاوه بر برخورداری از مزیت‌های محیطی علاقه‌مند خواهد بود که از مواهبی هرچند اندک از پایگاه هنرهای تجسمی، موسیقی، تئاتر و ادبیات بهره‌مند شود. پیش‌نیاز بقا و دوام این پهنه، تناسب امنیت محیطی، جایگزینی مشاغل فرهنگی و چاره‌اندیشی برای معضلات ریشه‌داری است که سال‌هاست سلامت قلب فرهنگ و هنر تهران را تضییع کرده است. با روانشناسی دقیق محیط و تأمین حضور پیوسته فرهیختگان و تعلق مدیران به محیط و رغبت‌آفرینی برای خانواده‌ها برخی از معضلات تحمیلی این پهنه تبدیل به احسن خواهد شد. امیدوار باشیم همچنان که شادی و نشاط طرح و اجرا و افتتاح این پهنه در صفحات شخصی مدیران شهری و مسئولان فرهنگی و هنرمندان بازتاب پررنگی داشت در ادامه نیز شاهد تصاویر و تعابیر دلگرم‌کننده‌ای از جلسات شهری، دیدارهای فرهنگی و اوقات فراغت آنها در این پهنه باشیم. آنچه که می‌تواند به تعالی کیفیت زیست شهری در برنامه‌های تکمیلی این طرح منتهی شود وجود بیش از صد پلاک که واجد مؤلفه‌های میراث فرهنگی‌اند است که با پیوست به این طرح، این منطقه به قرارگاهی فرهنگی هنری تبدیل خواهد شد که تعریف تازه‌ای از نظام شهروندی به‌دنبال خواهد داشت. بخشی از این رؤیا بر دوش هنرمندانی است که به فروتنی هنر خویش را هزینه فرهیخته‌تر کردن شهروندان و فضیلت‌های زیست شهری خواهند کرد.‌