مطالبه بحق را بر سر هنرمندان نکوبیم

ندا انتظامی
دبیر گروه فرهنگی
هفته گذشته دو اجرای موسیقی درفضای مجازی بازتاب‌های گسترده‌ای داشت. اجرای همایون شجریان با ارکستر فیلارمونیک تهران با عبیر نعمه، خواننده زن لبنانی که تصنیف معروف «مرغ سحر» را با همراهی نوازندگان بین‌المللی اجرا کرد و اجرای دیگر مربوط به کلیپ غلام کویتی‌پور با پریچهر، دختر نوجوان 13 ساله بود. بازتاب این دو اجرا نظرات مخالف و موافقی داشت، اما خط مشترک تمام اعتراض‌ها و تمجیدها مطالبه موسیقی بانوان بود. این صدای اعتراض را بگذارید کنار مطالبه زنان از مجلس در اعطای تابعیت به فرزندان زنان ایرانی، لایحه منع خشونت علیه زنان که برخی به نتیجه رسیدند و برخی دیگر در پیچ و خم تصویب مانده است، آن وقت متوجه خواهید شد که این اعتراض‌ها بحق است.
انتشار کلیپ مرغ سحر با رهبری آرش گوران انتقادات زیادی را به همراه داشت، شعله این انتقادات با انتشار کلیپ کویتی‌پور بیشتر شد. منتقدان فعال در فضای مجازی بدون در نظر گرفتن این موضوع که «مرغ سحر» اثری در حوزه بین‌الملل است و قطعاً محتوا و هدف آن با اثر کویتی‌پور تفاوت دارد این دو کار را در کنار هم قرار دادند و به اعتراض از عدم استفاده از خواننده زن ایرانی سخن گفتند. از سوی دیگر منتقدان قطعه کویتی‌پور هم این همخوانی را برنتابیدند و آن را از‌ شأن و اهداف کویتی‌پور دور دانستند. کویتی‌پور خواننده قطعه ماندگار «ممد نبودی ببینی» زمانی که کار خود را آغاز کرد هنوز پریچهر 13 ساله متولد نشده بود اما کارهای این خواننده 62 ساله نشان داد که او می‌تواند با نسل‌های نوجوان ارتباط بگیرد و به اندازه‌ای در کارش جسارت و نوآوری دارد که سابقه خود را با زدن حرف نو و کاری نو تکمیل کند. استقبال مخاطبان از قطعه کویتی‌پور حتی در کنار تندترین انتقادها گواه این ادعا است.
همایون شجریان از جمله خوانندگانی است که سال‌هاست با خوانندگان زن همکاری داشته است. از همخوانی با مژگان شجریان در قطعه‌ای برای سالروز تولد پدرشان تا همخوانی با دلینا آرام در کنسرت «سی». اهالی موسیقی حتماً روزهای پایانی دولت دهم را به یاد دارند که از اجرای نوازندگان زن در شهرستان ممانعت به عمل می‌آوردند اما در همان زمان هنرمندان متعددی از جمله همایون شجریان به دفاع از موسیقی بانوان پرداختند. یا انتخاب سیمین غانم به‌عنوان خواننده خانم از سوی همایون شجریان برای گرفتن جایزه مجله چلچراغ بخشی از توجه او به هنرموسیقی زنان بوده است. اما هدف قطعه «مرغ سحر» به رهبری آرش گوران گردهمایی خوانندگان و نوازندگان بین‌المللی از سراسر دنیا و برداشتن مرزهای جغرافیایی بوده، کاری که پیش از این توسط تعدادی از خوانندگان و آهنگسازان ایرانی هم تجربه شده بود اما این هجمه‌ها باعث شد این هدف در اعتراض به عدم حضور خواننده زن ایرانی گم شود. کویتی‌پور هم برخلاف سابقه هنری خود دست به کاری اعتراضی در یک قالب جدید زده است و البته همخوانی او با پریچهر با استقبال مخاطبان مواجه شد و آن را مطالبه موسیقی زنان دانستند. باید پذیرفت که هنر ایستا نیست و هنرمند پویا است و قرار نیست در یک قالب بماند چرا که اگر غیر از این باشد هرگز اثر جدیدی متولد نمی‌شود. اما باید گفت که کارشکنی در مقابل هنرمندان آنان را دلزده می‌کند.
چندی پیش بهمن فرمان‌آرا با روزنامه ایران گفت‌و‌گوی مفصلی داشت. او در این گفت‌و‌گو درباره موضوعات مختلف حرف زد. اما نکته‌ای که بیش از هر چیز دیگری دراین گفت‌و‌گو در ذهنم ماندگار شد، عشق و علاقه عمیقش به کشورمان ایران بود. امری که باعث شد برخلاف تمام کارشکنی‌ها و بدعهدی‌هایی که دیده همچنان در ایران بماند و فیلم بسازد. هنرمندان سرمایه‌های معنوی یک کشور هستند. با آنها مهربان باشیم و نگذاریم روزی خسته و دلزده از هجوم انتقادها بار سفر ببندند یا دیگر نخواهند کاری انجام بدهند.‌