گلونی؛ نماد 3000 ساله زنان لر

به‌گفته ماری کخ ایران‌شناس نامدار آلمانی، گُلونی سربند زنان عیلامی بوده است. ماری کخ گُلونی (تعره) را پارچه‌ای بلند معرفی می‌کند که زنان عیلامی به‌صورت مارپیچ آن را به دور سر خود می بستند. روسری باستانی زنان لُر قدمتی بیش از ۳ هزار سال دارد.روز ۲۶ اردیبهشت در لرستان به‌نام «گُلوَنی» نامگذاری شده و شیوه بستن آن در فهرست ملی میراث ناملموس قرار دارد.
به‌گزارش ایرنا، گُلوَنی به‌گونه‌ای سربند و روسری زنان منطقه زاگرس با قدمت سه هزار ساله می‌گویند که ریشه آن به زنان کاسیت (اجداد قوم لر) می‌رسد و در زبان فارسی به‌صورت گُلبَندی تلفظ می‌شود که برگرفته از واژه گُل‌بَدن، نوعی پارچه هندی ابریشمی و لطیف است.
این پوشش، پارچه‌ای ابریشمی است که روی آن بته جقه و نقوش اسلیمی چاپ شده و در شناخته شده‌ترین شکل آن این نقوش با رنگ‌های سفید، قرمز و سبز بر زمینه مشکی نقش بسته‌ است و به‌عنوان سربند استفاده‌ می‌شود.
گلونی را بیشتر زنان لر و لک در هنگام مراسم شادی استفاده می‌کنند اما از دوره قاجار به بعد مردان نیز شروع به استفاده از آن کردند.
مردان گلونی را دور «شو کلاو» یا همان کلاه لری مرسوم در منطقه لرستان می‌بستند و به گاه میهمانی یا جنگ، به منظور تزئین یا نگهدارنده کلاه از آن استفاده می‌کرده‌اند.
عطا حسن‌پور، باستان‌شناس لرستانی می‌گوید: بر اساس بیان مورخانی چون «هرودت» ریشه سربند آن هم سربند لُری به دوره هخامنشیان و دوره مادها برمی‌گردد.
به‌گفته او در سالنامه‌های آشوریان نیز این دستار هم بر سر زنان و هم بر سر مردان وجود دارد.
حسن‌پور می‌گوید: در حفاری گورستان سه هزار ساله عصر آهن بابا جیلان (باباجان) در غرب شهرستان دلفان انگشتری پیدا شده که روی انگشتر مفرغی، انسانی با دوبال از دل خورشیدی بیرون آمده که کفش مادی و شلوار مادی و باشلوق مادی که شبیه مقنعه‌های امروزی بر سر دارد که کلاهی روی آن قرار گرفته و دور کلاه دستاری شبیه به گلونی امروزی قرار دارد.