آینده مناسبات بلندمدت تهران- پکن روشن است

گروه سیاسی/ نشست تخصصی «برنامه ۲۵ ساله همکاری‌های تهران - پکن و چشم‌انداز مناسبات ایران و چین در دو دهه آینده» روز دوشنبه با حضور تعدادی از سفرای سابق ایران و چین و اساتید دانشگاه‌های دو کشور با همت مجمع بین‌المللی اساتید مسلمان دانشگاه‌ها به صورت ویدیو کنفرانس برگزار شد. به گزارش ایرنا در این نشست تخصصی که با حضور «سید حسین ملائک» و «مهدی صفری» سفرای پیشین ایران در چین، «غلامعلی خوشرو» نماینده سابق ایران در سازمان ملل و «هوا لیمینگ» سفیر پیشین چین در ایران برگزار شد چشم انداز همکاری‌های دو کشور با نگاهی به برنامه ۲۵ ساله مورد بررسی قرار گرفت. «حامد وفایی» استاد دانشگاه تهران، «محسن شریعتی‌نیا» استاد دانشگاه شهید بهشتی، «ابوالفضل علمایی» استاد دانشکده روابط بین‌الملل وزارت خارجه و «علیرضا مظلوم رهنی» استاد دانشگاه آزاد از ایران در این نشست شرکت داشتند.
از اساتید چین هم «وو بینگ بینگ» از دانشگاه پکن، «فن خونگ دا» از دانشگاه مطالعات بین‌الملل شانگهای، «جین لیانگ شیانگ» از انستیتو مطالعات بین‌الملل شانگهای، «چین تیان» از انستیتو روابط بین‌الملل معاصر چین و  «مهدی یوسفی» از دانشگاه مطالعات بین‌الملل شانگهای هم در این نشست شرکت داشتند.
«سید حسین ملائک» سفیر پیشین ایران در چین با اشاره به اینکه رابطه ایران و چین یک رابطه ساده دوجانبه نیست و نخواهد بود افزود: نزدیک شدن روابط چین و ایران همان طور که اثرات مهمی در نظام سیاسی جهان و منطقه دارد مخالفینی هم دارد که نمونه آن «مایک پمپئو» وزیر خارجه امریکا است که به دنبال تضعیف روابط دو کشور است. وی ادامه داد: نظام بین‌الملل بعد از تحولات جدید که باعث هماوردی امریکا و چین شده در یک رابطه جدید قرار گرفته است که باعث می‌شود کشورهایی مثل ما نگاه دقیق‌تری به آینده خود داشته باشند.
سفیر اسبق ایران در چین در ارزیابی واکنش‌هایی که در جامعه در ارتباط با این سند شده، علاوه بر شایعه‌سازی‌ها همچون حضور نیروی نظامی چین در ایران، دومین بخش را نیروهای سیاسی مخالف دولت دانست و گفت: مسائلی که اینها مطرح می‌کردند  بیشتر جنبه انتقاد آمیز دارد که ناشی از رقابتی خیلی کم ارزش و کم عمق است.  البته سومین واکنش در این رابطه قابل توجه و جدی بود، واکنشی که فرشاد مؤمنی در ارتباط با این تفاهمنامه مطرح کرد. وی معتقد است که این تفاهمنامه به نفع ایران نیست و استدلال او این است که تا نظام سیاسی اقتصادی ایران اصلاح نشود هر قرارداد بین المللی تنها مشکل مردم را بیشتر می‌کند که تحلیلی دور از واقعیت نیز نیست.اینکه الگویی منظم و سازمان یافته برای توسعه یافتگی نداریم نقطه ضعفی است که ما در این تفاهمنامه و بلکه در تمامی تفاهمنامه‌های بین‌المللی با آن مواجه هستیم. ملائک نیز ادامه داد:  اگر از زاویه نظام بین‌الملل نگاه کنیم، چین نیاز جدی سیاسی و ژئوپلیتیک به ایران دارد که در کنار پاکستان بتواند همپیمانان منطقه‌ای داشته باشد. بنابراین اگر به این نکته اشاره شود این تفاهمنامه در شرایط متوازن تری برای ایران قرار می‌گیرد و این طور نیست که ما از روی انفعال وارد این قرارداد شویم. وی تأکید کرد: روابط ایران با چین مخالفانی دارد که به صراحت وارد میدان شده‌اند. امروز نتانیاهو و مقامات امریکا و حتی کشورهای عربی که روابط بهتری به لحاظ عددی با چین دارند مخالف روابط ایران با چین هستند و با کلیه ابزارها به میدان آمدند تا این قرارداد را لوث و خراب کنند. ملائک تأکید کرد: این تفاهمنامه صرف نظر از ماهیت سیاسی ایران و چین به ثبات سیاسی بین‌المللی برای هر دو کشور کمک می‌کند.
«غلامعلی خوشرو» نماینده سابق ایران در سازمان ملل هم در این نشست با اشاره به اینکه چین در دوره‌ای کارخانه جهان بود گفت:  اما اکنون این کشور به حوزه‌های صنعتی و دانش بنیان روی آورده است همین پیشرفت‌ها باعث آشفته شدن امریکا شده است. وی با اشاره به ضرورت استراتژیک بودن روابط دو کشور افزود: مشارکت ایران در قالب راه ابریشم نوین و همچنین نیاز چین به انرژی از جمله مزیت‌های روابط دو کشور است. خوشرو با تأکید بر ضرورت برخورداری دو کشور از برنامه‌های بلندمدت گفت: در برنامه ۲۵ ساله هم با توجه به اینکه چقدر آمادگی داشته باشیم، می‌توانیم منافع خود را تأمین کنیم چین در زمینه فقرزدایی بسیار خوب عمل کرده است که می‌توانیم در این زمینه از پکن الگوگیری کنیم.
«ابوالفضل علمایی» استاد دانشکده روابط بین‌الملل وزارت خارجه هم در این نشست گفت که درصد زیادی از تجارت دنیا بین شرق و غرب آسیا اتفاق می‌افتد و این دو منطقه مکمل یکدیگر هستند. وی روابط ایران و  چین را مستمر و غیرچالشی عنوان کرد و گفت: چین و ایران در روابط خود همواره منافع سیاسی و اقتصادی خود را مد نظر دارند.
«هوا لمینگ» سفیر سابق چین در ایران نیز که به صورت اسکایپ در نشست شرکت کرده بود با اشاره به اینکه دوبار و به مدت 10 سال در ایران کار کرده، گفت: زمانی که من سفیر بودم رابطه اقتصادی از رابطه سیاسی عقب افتاده بود. ظرف ۵ سال باوجود تلاش‌های من مناسبات بازرگانی بسیار ناچیز بود زیرا ما نفت ایران را وارد نمی‌کردیم و مناسبات چیزی بیشتر از ۴۰۰ میلیون دلار نبود. وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود گفت: ما هیچ مشکلی نداریم. تنها مشکل در مناسبات ایران و چین، امریکا بوده است. همواره مقامات ارشد امریکا به چین هشدار می‌دادند که به ایران نزدیک نشوید.
سفیر سابق چین در ایران گفت: در ۲۰۱۶ رئیس جمهور چین بعد از ۱۳ سال به ایران سفر کرده بود. هر دو کشور موافقت کردند که یک روابط استراتژیک ایجاد شود. امریکا فشارهای زیادی به چین و ایران آورده است. هفته گذشته در نیویورک تایمز و وال استریت تفاهمنامه ۲۵ ساله بین ایران و چین منتشر شد و نیویورک تایمز حتی متن کامل آن را منتشر کرد. آنها می‌خواهند به افکار عمومی امریکا بگویند دو کشور ایران و چین به عنوان دشمن امریکا می‌خواهند به یکدیگر نزدیک شوند. هفته گذشته نیز انتقاداتی در داخل ایران مطرح شد. در مقایسه در داخل چین انتقاداتی صورت نگرفت. زیرا این مسأله هنوز رسمی نشده و دو کشور درحال بررسی جزئیات این تفاهمنامه هستند.
«وو بینگ بینگ» عضو هیأت علمی دانشگاه پکن هم در این نشست گفت: علیرغم توسعه روابط دو کشور در بعد سیاسی و اقتصادی، هنوز روابط آنچنان که باید باشد نیست لذا باید یک ساز و کار و کمیته مشترک برای ارتقای روابط در سطح وزارتخانه‌های مختلف دو کشور صورت گیرد و روی طرح‌های بلندمدت در بازه‌های ۱۰ تا ۳۰ ساله با یکدیگر همکاری کنیم. «وو بینگ بینگ» یکی از زمینه‌های همکاری غیر از مسائل سیاسی میان دو کشور را مسائل فنی و پزشکی،‌ هایتک، پارک‌های علم و فناوری، راه‌اندازی مراکز بهداشتی و بیمارستان مشترک عنوان کرد و گفت: دو کشور همچنین می‌توانند در زمینه همکاری‌های آموزشی و مبادلات فرهنگی با یکدیگر همکاری کنند. استاد دانشگاه پکن گفت: همکاری‌های فنی و صنعتی در صنعت خودرو سازی، پتروشیمی، گاز طبیعی و گردشگری  از دیگر حوزه‌های مستعد همکاری‌ها میان چین و ایران است.
«جین لیانگ شیانگ» از انستیتو مطالعات بین‌الملل شانگهای هم در این نشست با بیان اینکه علیرغم داشتن پایه و اساس محکم برای تقویت همکاری‌ها، چالش‌هایی هم در روابط دو کشور داریم افزود: یکی از چالش‌های ما مقابله با تحریم‌های امریکا علیه دو کشور است.
وی با اشاره به اینکه ایران باید زمینه سرمایه‌گذاری شرکت‌های متوسط و کوچک چینی را فراهم کند افزود: نوعی تلقی نادرست در ایران در مورد چین وجود دارد که باید اصلاح شود. استاد دانشگاه شانگهای با اشاره به برخی از شایعات نادرست در چارچوب برنامه همکاری‌های دو کشور گفت اینکه چین قصد راه اندازی پایگاه نظامی در ایران دارد یکی از این شایعات است چین فقط در جیبوتی پایگاه دارد که آن هم لجستیکی است. وی در پایان افزود: مناسبات ایران و چین باید توسعه پیدا کند اما به خاطر سیاسی شدن مسائل یا فضای سیاسی که وجود داشته بر این روابط تأثیر گذاشته است اما معتقدم روابط دو کشور آینده روشنی دارد.