توافق جدید برای افزایش همکاری ایران و عراق

سید حمید حسینی
دبیرکل پیشین اتاق بازرگانی مشترک ایران و عراق
عراق از مدت‌ها قبل، از ایران برق می‌خرد و خرید گاز از ایران هم از دو سال پیش شروع شده است. عراق همیشه پول برق و گاز وارداتی از ایران را با تأخیر پرداخت می‌کرد و بخشی از پول را هم که پرداخت می‌کرد همیشه از محل ویزاهایی بود که برای سفارت ایران صادر می‌کردند. سالانه سفارت 300 میلیون دلار درآمد ارزی داشت بعداً از این محل، عراق بخشی از بدهی برق خود را به ایران پرداخت می‌کرد.وقتی گاز هم به بدهی‌های عراق اضافه شد کل بدهی سالانه از این محل هم به حدود 600 میلیون دلار رسید.
قبل از تحریم‌های جدید امریکا، رئیس کل بانک مرکزی با عراق توافقی انجام داد و حسابی به‌نام بانک مرکزی در عراق باز شد و قرار شد که پول برق و گاز از طرف عراق به آن حساب واریز شود، آنها شروع به واریز در این حساب کردند. بعد از چند وقت که امریکا از برجام خارج شد و بانک مرکزی هم جزو تحریم‌ها قرار گرفت، امکان جابه‌جایی پول از آن حساب فراهم نشد. فقط مبلغ بسیار کمی واریز شد و بقیه بدهی امکان استفاده پیدا نکرد. بانک عراقی بانک بین‌المللی است و زیر نظر یکی از بانک‌های امریکا است.این بانک می‌گفت نمی‌تواند پول را پرداخت کند. از سال گذشته اقداماتی انجام گرفت و با سفر مقامات ایران به عراق امکان پرداخت پول به غیر از واریز به حساب بانک مرکزی فراهم شد. توافق‌هایی برای انتقال پول صورت گرفته ولی هنوز اجرایی نشده است. در سفر اخیر با توجه به حضور مقامات بلندپایه عراق در ایران، امیدواریم انتقال پول اجرایی شود و حدود4تا 5 میلیارد دلار منابعی که در عراق داریم با واردات کالاهای مورد نیاز، استفاده شود. بانک تی‌وی‌آی عراق اینگونه برای بازگشت ارز توافق کرده که ایران کالای مورد نیازش را بخرد و این بانک پول آن را پرداخت کند. ما ارز را برای واردات نیاز داریم. معمولاً دولت از محل صادرات برق، گاز و نفت ارز یارانه‌ای برای خرید کالاهای اساسی را تأمین می‌کند.اگر دولت بتواند کالاهای اساسی را از محل ارزی که در عراق است تأمین کند فشار ارزی در بازار و مشکلات تا حدودی رفع می‌شود. بخش خصوصی مشکلی در تجارت با عراق ندارد، بیشتر مشکلات مربوط به قراردادهای برق و گاز صادراتی به عراق است. اگر توافق نهایی شود با توجه به اینکه قرارداد برق دوساله و قرارداد گاز 6 ساله است، این توافق هم می‌تواند ادامه و هم افزایش پیدا کند. مشکل در دریافت پول است، اگر این مشکل حل شود راه برای افزایش همکاری‌ها بین دو دولت باز می‌شود. با توجه به وضعیت بازار نفت و کاهش درآمدهای عراق و شیوع کرونا و اینکه دولت عراق دولتی موقت است، بعید است بتوانیم در آینده نزدیک سطح روابط تجاری با عراق را افزایش دهیم. تلاش ما حفظ سطح روابط فعلی است. فعلاً در شرایطی نیستیم که خیز بزرگی برای توسعه روابط با عراق برداریم. همین هفته گذشته عراق به تمام پیمانکاران ایرانی و دیگر کشورها که در عراق فعالیت می‌کردند اعلام کرده این کشور را ترک و پروژه را تعطیل کنند چون درآمد عراق از فروش نفت به شدت  کاهش یافته است. لذا واردات عراق و کارهای عمرانی این کشور بشدت کاهش می‌یابد. تلاش ما برای توسعه روابط تجاری با عراق در سال‌های آینده و بهبود وضعیت اقتصادی در جهان است.