شورش در «مینسک»، سکوت در مسکو

زهره صفاری/ فشارها بر رئیس جمهوری بلاروس با فشرده‌تر شدن صف مخالفان او در خیابان‌ها افزایش یافته است و این در حالی است که هنوز روسیه پاسخ محکمی به درخواست الکساندر لوکاشنکو برای گسیل نیروهای خود به مینسک نداده است و در این میان برخی نزدیکان به کرملین مدعی شده‌اند روسیه قصد ندارد هیچ دخالت نظامی در این کشور داشته باشد.
شرایط پیچیده‌ای که با وجود موضع قاطعانه «لوکاشنکو» برای ماندن در قدرت و تأکید بر صحت انتخابات، گمانه‌زنی‌هایی را درباره تصمیم رئیس جمهوری برای تقسیم قدرت با رقیب در برخی رسانه‌ها مطرح کرده است. «رویترز» به نقل از شبکه «بلتا» نوشت؛ «لوکاشنکو» در حالی که دیروز در جمع کارگران معترض یکی از کارخانه‌های بزرگ بلاروس سخنرانی می‌کرد، گرچه تکرار انتخابات را تنها با کشته شدنش میسر می‌دانست اما گفت: «من حاضرم قدرت را با رقیب تقسیم کنم و قانون اساسی را تغییر دهم اما این شرایط زمانی پیش می‌آید که تحت فشار معترضان نباشم.» در همین راستا حتی شنیده شده است فرآیند تغییر قانون اساسی بویژه پس از اعلام آمادگی «سوتلانا تیخانوفسایا» برای به دست گرفتن قدرت و برگزاری انتخابات عادلانه، در دست اقدام قرار گرفته است.این زن سیاستمدار که براساس آمارهای دولتی با 10 درصد آرای انتخاباتی از «لوکاشنکو» با 80 درصد آرای موافق شکست خورد، پس از دستگیری همسرش که از وبلاگ‌نویسان منتقد دولت بود، به صف معترضان به خشونت پلیس و دستگیری‌ها پیوست اما مجبور به ترک بلاروس و تبعیدی اجباری به لیتوانی شد. اما او از مبارزه دست برنداشت و در تازه‌ترین ویدئویش از نیروهای امنیتی و قانونگذاران خواست به صف معترضان «لوکاشنکو» بپیوندند. براساس آخرین آمارها بیش از 6700 معترض در یک هفته گذشته دستگیر و دو نفر نیز کشته شده‌اند. این مخالفت‌ها در حالی ادامه دارد که کارکنان شبکه دولتی بلاروس در «مینسک» نیز در اعتراض به خشونت پلیس و فریب در انتخابات اعتصاب کرده و به جمع معترضان پیوسته‌اند. طبق فراخوان حزب رقیب سریال تحصن‌ها در کارخانه‌ها و مراکز تولیدی نیز تا پنجشنبه به اوج خود خواهد رسید.
سیاست بی‌اعتنایی به معترضان
اما دربرابر این شرایط پرآشوب و استعفای بسیاری از مقامات ارشد پلیس، «لوکاشنکو» همچنان سعی دارد سیر اعتراضات و اعتصاب‌ها را بی‌اهمیت جلوه داده و حتی با لحنی تهدید‌آمیز خطاب به تحصن‌کنندگان گفت: «کسانی که کارشان را می‌خواهند می‌مانند و آنهایی که نمی‌خواهند مجبور به ماندن نیستند. اینکه 150 یا حتی 200 نفر تحصن کنند چندان مهم نیست.»وی در حالی صبح دیروز در یکی از کارخانه‌های «مینسک» سخنرانی کرد که هفته گذشته شماری از کارگران آن اعتصاب کرده و اجازه حضور در سخنرانی را هم نداشتند. «لوکاشنکو» که در چند روز گذشته مخالفانش را خش و خاشاک، آشوبگر و... خطاب کرده بود، در میان هیاهو و شعارهای «برو برو» از سوی کارگران، آب پاکی را روی دست آنها ریخت: «ما انتخابات را برگزار کرده‌ایم. پس تا زمانی که مرا نکشید خبری از انتخابات جدید نخواهد بود. مخالفان بدانند اگر در این معرکه پیروز نشوند باید مانند موش به سوراخ‌هایشان بروند.» «لوکاشنکو» در شرایطی این موضع‌گیری سرسختانه را فریاد می‌زند که منابع رسمی بلاروس شمار معترضان را کمتر از 10 هزار نفر عنوان کرده و منابع حزب رقیب از حضور بیش از 100 تا 200 هزار نفر در سراسر کشور خبر داده‌اند.
امیدی که ناامید شد
در روزهایی که انگلیس، اتحادیه اروپا و امریکا، انتخابات بلاروس را زیر سؤال برده و نسبت به خشونت پلیس علیه معترضان واکنش نشان دادند، تنها قدرتی که به «لوکاشنکو» تبریک گفت روسیه دوست قدیمی‌اش بود. همین پیام کافی بود تا رئیس جمهوری بلاروس پس از 24 سال با اتکا به قدرت پوتین، یک تنه برای شکست رقبای داخلی و خارجی پا پیش بگذارد و حتی به گزارش «نیویورک تایمز» برای به هراس انداختن مخالفان در مرز غربی مانوری نظامی را تدارک ببیند اما در مذاکره تلفنی بین آنها پوتین به این نکته که کمک خواهد کرد تا مشکل حل شود، اکتفا کرد. یک سیاستمدار نزدیک به کرملین نیز مدعی شده است که مسکو در آخرین لحظات، با برداشتن حمایتش از «لوکاشنکو»، ریسمان آخر امید او را نیز بریده و با تغییر موضعی آشکار هرگونه دخالت نظامی در بلاروس را رد کرده است. «دیمیتری ترنین»، رئیس مرکز کارنگی روسیه به «گاردین» گفت: «مداخله نظامی روسیه فاجعه‌ای تمام عیار است و امیدوارم هرگز رخ ندهد.»
این در حالی است که «آتلانتیک» این تغییر موضع را به روابط شخصی «پوتین» و «لوکاشنکو» ربط داده و نوشته است: «پوتین احساسی است و بارها در طول این سال‌ها، سیاست‌های اقتصادی لوکاشنکو را که شبیه اتحاد شوروی است رد کرده و به نظر می‌رسد دیگر از حیله‌های او نیز خسته شده است.»