هم‌گناهان

بهارک محمودی
عضو هیأت علمی رشته روزنامه‌نگاری دانشگاه علامه طباطبایی
10، 15 سالی می‌گذرد از اولین روزهایی که خبر قاچاق فیلم‌های بر پرده سینما، سرخط اخبار فرهنگی- هنری‌مان بود. آن روزها همه چیز داغ بود و عجیب. انگار که یادمان رفته بود تا آن زمان هم، تماشای بسیاری از فیلم‌های هالیوودی و هندی و فارسی‌ در دستگاه‌های ویدئوی خانه‌هایمان هم چندان قانونی نبود؛ اما حالا که آتش به خانه‌مان زده بود، تازه دردمان گرفته بود. گذشت و گذشت تا اینکه کسی روبه‌رویمان نشست و ما را به هر چه و هر کس که دوست داریم قسم داد و خواهش کرد که نسخه کپی تولیدات او را تماشا نکنیم و اصل بخریم. اما این هم کارساز نشد. همچنان خیابان‌هایمان پر از سفره‌هایی بودند که با نسخه‌های کپی غیر قانونی فیلم‌ها و سریال‌ها پر شده بودند. یک سی‌دی و چهار فیلم، یک دی‌وی‌دی و چهل فیلم و ده‌ها قسمت سریال، خیلی هم ارزان. خب کدام آدم عاقلی به حکم کدام قانون و اخلاق، دست رد به چنین پیشنهادی می‌زد؟
آن آموزشی که ندیده بودیم و از آن مهمتر همان عادتی که کرده ‌بودیم در کنار قیمت ارزان و حتی رایگان تماشای فیلم‌ها، کار از کار گذرانده بود. فارغ از اینها فناوری‌ هم در این مسیر همراه شد و از نیاز ما به نسخه سخت فیلم‌ها و سریال‌ها کاست و امکان دانلودشان را در کسری از ثانیه برایمان فراهم آورد. حالا دیگر چند فیلم و چندین قسمت از یک سریال در فایلی کم‌حجم در رایانه‌ها یا گوشی‌های تلفن همراه قابل ذخیره و تماشا بودند. گویی که همه چیز دست به دست هم داده‌ تا کسی دیگر انگیزه‌ای برای صرف هزینه در تماشای فیلم‌ها و سریال‌ها نداشته باشد. مخصوصاً اینکه محتوای غالب آنها نیز چندان چنگی به دل نمی‌زند که از صرف هزینه برای تماشایشان احساس خسران نکرده باشیم. شاید هم که از اعماق جان گفته باشیم:«چه خوب شد برا این پول ندادم!»
بحث این چند خط بر سر محتوا نیست، بحث بر سر همدستی یا شاید «هم‌گناهی» تاریخی فرهنگ، عادات و تجربیات ما در مواجهه با یک اثر به اصطلاح هنری است. رویکردی که هیچ گاه به نفع اثر تمام نمی‌شود. شاید که باید بپذیریم و عبور کنیم، چرا که سرعت برق‌آسای پیشرفت فناوری فرصت فرهنگ‌سازی و آموزش را از ما ربوده‌ و خواهد ربود. باید بپذیریم و عبور کنیم، چرا که هنوز هم لذت می‌بریم از امکان تماشای رایگان فیلم‌ها و سریال‌های روز دنیا بر پرده‌ کوچک سینماهای خانگی و گوشی‌های تلفن همراهمان. باید بپذیریم و عبور کنیم، کما اینکه احتمالاً دیگران نیز پذیرفته‌اند که کسانی چون ما در روز و روزگاری آثارشان را به رایگان تماشا می‌کنند لذت می‌برند و یک آب هم رویش نوش جان می‌کنند. شاید که باید بپذیریم و بخشی از هزینه‌های تولید را برای دانلود و تماشای غیرقانونی محصولاتمان کنار بگذاریم. باشد که به درد این خسران عادت کنیم.