نباید روی هر کار خلاقه‌ای خط بطلان کشید

الهام پاوه‌نژاد
بازیگر
مشخصاً برای من بازی در یک تئاتر آنلاین تجربه تازه و البته بسیاربسیار جذابی بود. شاید بسیاری فکر کنند چون ما در سینما یا تلویزیون تجربه کار با دوربین داشته‌ایم پس در تئاتر آنلاین هم این کار برایمان باید ساده باشد اما بدون هیچ اغراقی باید بگویم اتفاقاً کار بسیار سخت‌تری است. در تلویزیون و سینما بازیگر این امکان را دارد که یک پلان را چند بار تکرار کند اما در تئاتر آنلاین چنین امکانی وجود ندارد و به همین دلیل کار بسیار سخت خواهد بود و نیازمند تمرین‌های بسیار. پس به لحاظ کیفیت، محتوا، کار و اجرا بازیگر باید تمام توان خودش را بگذارد تا بدون هیچ نقصی یا حداقل با کمترین نقصی کار خود را انجام دهد و برای من هم واقعاً در چنین مدیوم تازه و ناآشنایی، کار علی‌الخصوص شب اول سخت و پراسترس بود. از طرفی «مرجان» یک تئاتر آنلاین تعاملی بود و باید بده‌بستان‌هایی با مخاطب انجام می‌شد که در این برهه‌های زمانی در نمایش حضور مخاطب کاملاً حس می‌شد و همان اتفاقی که در تئاتر صحنه‌ای می‌افتد اینجا هم به نوعی اتفاق می‌افتاد و همه اینها کار را سخت می‌کرد و فرصت هر اشتباهی را از من می‌گرفت. نکته مهم دیگری که باید به آن اشاره کنم این موضوع است که برخی می‌گویند تئاتر آنلاین را نمی‌شود تئاتر نامید. من از اساس و کاملاً با این نظر و نگرش مخالف هستم. مگر آشنایی ما با تئاتر از کجا شروع شد؟ ما اولین تئاترها را کجا دیدیم؟ آیا غیر از این است که ریشه اولین برخوردهای بسیاری از هم نسلان من و آشنایی‌شان با تئاتر، از تله‌تئاترهایی سرچشمه می‌گیرد که در دهه‌های گذشته از تلویزیون پخش می‌شد و کارگردان‌ها و بازیگر‌های مهم و بزرگی خالق این آثار و آن نقش‌های ماندگار بودند؟ ما تئاترهای بسیار درجه یک را با تله‌تئاتر شناختیم و همان‌طور که آمد هم‌نسلان من تربیت شده همین تله‌تئاترها هستند؛ تله‌تئاترهایی که کارهای موفقی بودند و اتفاقاً تأثیر بسیاری روی چند نسل گذاشتند. تئاتر آنلاین هم می‌تواند دقیقاً چنین نقشی را ایفا کند اما به‌دلیل آنکه فعلاً ناشناخته است و امکانات و بسترهای مناسبی برایش در نظر گرفته نشده و از همه مهمتر سرمایه‌گذاری تقریباً ندارد، دست هنرمندان این حوزه بسته است. اگر برنامه‌سازها به شیوه قدیم بیایند همان‌ کارهایی را که در دهه‌های شصت درباره تله‌تئاتر انجام می‌دادند، درباره تئاتر آنلاین انجام بدهند و اتفاقاً در کنارش تله‌تئاتر را هم دوباره زنده کنند، بدون شک فضای تئاتر ما به‌روزتر و کارآمدتر خواهد شد؛ علی‌الخصوص در این دورانی که همه ما شاهد هستیم چه آسیب‌های جبران‌ناپذیری دامنگیر تئاتر و تئاتری‌ها شده است. به عقیده من بعضی‌ها همیشه می‌خواهند غر بزنند و مخالفت کنند. روزهای اول کرونا هم که من اعلام کردم می‌خواهم کلاس بیان و بدن را به‌صورت مجازی برگزار کنم خیلی‌ها شروع کردند به مخالفت که مگر می‌شود چنین کارهایی را در فضای مجازی انجام داد و... چرا نمی‌شود؟ چرا نباید از بسترهای امروزی که به ما امکان می‌دهد کارهایی را انجام بدهیم استفاده کرد؟ البته که تمام سرفصل‌ها را نمی‌شود در فضای مجازی به کار بست اما حتماً می‌شود کارهایی انجام داد و خود من به جای آن‌که بیرون گود بنشینم و مدام بگویم نه؛ ترجیح می‌دهم کاری انجام بدهم. ما حتی برای «مرجان» به جز چند جلسه تمرین فنی، بقیه تمرین‌ها را به‌صورت آنلاین انجام دادیم و هیچ اتفاقی نیفتاد و اتفاقاً برایمان مشخص شد که از این امکان می‌توان کاملاً به نفع تئاتر استفاده کرد. اینها نشدنی نیست و اتفاقاً اگر چهره‌های آشناتر و مطرح‌تر در حوزه تئاتر پا پیش بگذارند و بیایند به سمت تئاتر آنلاین، حتماً نتیجه بهتری به دست خواهد آمد چرا که مردم به این چهره‌ها اعتماد دارند و نتیجه هم نتیجه علیحده‌تری خواهد بود. کار دوستان و همکاران من هم که از جرأت و جوانی و دانش خود استفاده می‌کنند بسیار قابل احترام و حرفه‌ای است و نیاز به حمایت و کمک دارند. اگر همه این رکن‌هایی که از آن صحبت شد دست به دست هم بدهند من اعتقاد دارم بعد از کرونا هم این شکل از تئاتر همچنان می‌تواند به کار خودش ادامه بدهد و مخاطب خاص خودش را داشته باشد همان‌طور که تله‌تئاتر در گذشته مخاطب خاص خود را داشت و امروز نمی‌توان بین شیوه‌های مختلف مرز و فاصله‌ای گذاشت. تولید چنین کارهایی در شیوه آنلاین به لحاظ حفظ سلامت بازیگران و عوامل هم بسیار حائز اهمیت است و به لحاظ اقتصادی هم برای خانواده‌ها به‌صرفه است. در نظر بگیریم هر خانواده‌ با خرید یک بلیت دسته‌جمعی می‌نشیند و تئاتر می‌بیند. همه اینها وابسته به این است که مدیران فرهنگی بیایند و از تئاتر آنلاین حمایت کنند تا به سرنوشتی مثل سرنوشت تله‌تئاتر دچار نشود. همه ما امیدواریم این روزهای سیاه تمام شود و دوباره همه چیز مثل سابق شود اما با امید به آن روز نمی‌شود دست روی دست گذاشت و روی هر حرکت و کار خلاقه‌ای خط بطلان کشید.