ارکسترها و ردیف بودجه مصوب

ندا انتظامی
دبیر گروه فرهنگی
ارکستر سمفونیک تهران شرایط پیچیده‌ای دارد.  یک روز پول نیست، یک روز رهبر ارکستر نیست و روزی که او می‌آید نوازندگان به حق و حقوق خود معترض می‌شوند و اگر همه چیز در آرامش باشد، رهبر ارکستر استعفا می‌دهد. تا مسئولان بتوانند خودشان را پیدا کنند و برای ارکستر تصمیم بگیرند، ویروس کرونا می‌آید و همه برنامه‌ها را تعطیل می‌کند.
پس از گذشت چندین ماه خبر از تشکیل شورایی با هدف «هدایت فعالیت‌های ارکستر سمفونیک تهران و ارتقای سطح عملکرد» به گوش می‌رسد. اگر حدود یک دهه پیش را به خاطر بیاوریم به سال 1389می رسیم که شورایی برای ارکستر ملی تشکیل شد. حضور شورای فنی ارکستر متشکل از هوشنگ ظریف، حسین علیزاده، ارسلان کامکار، فردین خلعتبری و علی ترابی نتیجه خوبی برای تشکیل ارکستر داشت. حضور بزرگان موسیقی ایران باعث شد که بردیا کیارس جوان بتواند تجربه کند و امروز یکی از رهبران خوب ارکستر باشد. اما این شورا به هر دلیلی ادامه نیافت.
حالا دوباره قرار است شورایی با حضور محمدسعید شریفیان، هوشنگ کامکار، نادر مشایخی، کیاوش صاحب‌نسق و ابراهیم لطفی تشکیل شود تا این شورا به منظور نظام‌مند شدن مقررات و ضوابط حاکم بر ارکستر، آیین‌نامه ارکستر را بازنگری و تدوین کند. «از مهم‌ترین مصوبات شورا می‌توان به شیوه انتخاب رهبر ارکستر اشاره کرد که شورا با بررسی جوانب مختلف شرایط فعلی، به این نتیجه رسیده که برای هدایت ارکستر سمفونیک تهران از رهبران میهمان استفاده کند و بر این مبنا برنامه‌ریزی لازم در حال انجام است.»
باید گفت که پیش از این ارکستر سمفونیک تهران حضور رهبران مهمان را تجربه کرد. آن زمان کرونا نبود که محدودیت سفر را برای رهبران میهمان خارجی به دنبال داشته باشد. سال 1387 را که منوچهر صهبایی بعد از مشکلات بسیار ارکستر، رهبر ارکستر سمفونیک تهران شد. بعد از گذشت دو سال و به دلایل متعدد قراردادش تمدید نشد و هدایت ارکستر توسط رهبر مهمان صورت گرفت. شهرداد روحانی، نازنین آقاخانی، ماتیاس کروگرِ جوانِ آلمانی، درک گلیسونِ ایرلندی و نادر مرتضی‌پور که از نوازندگان ارکستر بود، بر سکوی رهبری ارکستر سمفونیک تهران رفتند اما سرانجام مسئولان موسیقی به این نتیجه رسیدند که ارکستر نیاز به رهبری دائم دارد. این بار نادر مرتضی‌پور را به‌ عنوان رهبر دائم این ارکستر انتخاب کردند بلکه مشکلات ارکستر سمفونیک تمام شود. سال 90 بود و امیدی اندک در دل‌ها شکل گرفت که این ارکستر سرانجامی بگیرد. اما این دل‌خوشی ادامه نداشت چون سال 91 که زمزمه‌های تعطیلی ارکسترها به گوش رسید و مسئولان تکذیب کردند و خبر از فعالیت مؤسسه ارکستر ایران و بودجه ویژه ارکسترها داده شد. اما ارکستر احیا نشد تا اسفند 1393 که خبر احیای ارکستر سمفونیک تهران با رهبری علی رهبری به گوش رسید. اما این خوشی هم دوام نداشت و ارکستر باز هم رهبرهای متعددی از شهداد روحانی، منوچهر صهبایی و بردیا کیارس به خود دید. حاشیه‌ها دلایل ساده‌ای داشت؛ مسائل مالی و البته سوء مدیریت.
حالا دوباره از احیای قدیمی‌ترین ارکستر ایران خبر می‌رسد. اما این ارکستر بعد از گذشت آن سال‌ها پوست انداخته است، برخی بازنشسته شده‌اند، برخی از نوازندگان قدیمی و پیشکسوت دیگر در بین ما نیستند و از همه مهم‌تر شرایط دیگر شرایط آن روزها نیست که نوازندگان با دستمزد پایین ارکسترها بسازند. تجربه رهبر میهمان و حضور شورای ارکسترها که در آن سال‌ها جواب نداد بعید است که این دوره هم جواب بدهد.
اما می‌توان به حضور حرفه‌ای شورای ارکسترها دلخوش داشت که تمرکز خود را این بار برای حل مشکل ردیف بودجه ارکسترها بگذارند. درمان اصلی ارکستر، داشتن ردیف بودجه‌ مصوب است. بیمه نوازندگان و دستمزد مناسب هم به دنبال ردیف بودجه می‌آید و در این صورت است که می‌توان به ادامه حیات ارکسترها دل بست و از همه مهم‌تر می‌توان با برنامه‌ریزی، رهبر مهمان دعوت کرد، رهبر تربیت کرد و امید داشت که ارکسترها زنده خواهند ماند.‌‌