فکر کنیم پسا‌کرونایی وجود ندارد

اسماعیل شفیعی
 رئیس دانشکده سینما تئاتر‌
هرگونه اتفاقی که برای بشر می‌افتد مشکلات و فرصت‌هایی را توأمان برای بشر ایجاد می‌کند و بستگی دارد انسان امروز چگونه از این فرصت‌ها استفاده می‌کند. پاندمی کرونا نیز یکی از همین اتفاقاتی بود که فرصت‌ها و البته مشکلات بسیاری برای همه مردم جهان ایجاد و بسیاری را منفعل کرد و بخشی از مردم به پساکرونا فکر کرده و خود را برای آن زمان آماده کردند اما آدم‌های باهوشی هم هستند که از هر فرصتی استفاده می‌کنند و خود را با شرایط تطبیق می‌دهند. به شخصه وقتی پاندمی کرونا مطرح شد به دکتر قادر آشنا گفتم این فرصت خوبی‌ است تا یکی از بزرگترین اتفاقات در تئاتر رقم بخورد و آن شرایط ایجاد اثر نمایشی در فضای مجازی است که می‌تواند به‌صورت ضبط و پخش تله‌تئاتر یا شیوه‌های دیگر باشد. خاصیت بسیاری در این مسأله وجود دارد، یکی از آنها این است که فضای مجازی این امکان را دارد که به‌دلیل گستردگی، در دسترس بودن و همه‌گیر بودنش اشتغال زیادی ایجاد کند و بسیاری از هنرمندانی که در صف اجرا هستند به راحتی می‌توانند در این فضا کار خود را ارائه بدهند و تماشاگر خود را داشته باشند و از همین مسیر هم می‌توانند بخشی از هزینه‌هایشان را تأمین کنند. این امکان بحث اشتغال فارغ‌التحصیلان را حل و از طرفی از فشاری که روی مرکز هنرهای نمایشی -که امکان محدودی به لحاظ سالن در اختیار دارد- را کم می‌کرد. از سوی دیگر باید به این نکته توجه کنیم که ما در قرن بیست‌ویکم زندگی می‌کنیم و ما هم باید رفتار قرن‌ بیست‌ویکمی داشته باشیم متناسب با امکاناتی که در اختیار داریم. در نهایت این کار امکان پذیر است اما زمان‌بر است و این زمان‌بری به این دلیل است که باید باور کنیم که پساکرونا دیگر وجود ندارد و با کرونا زندگی خواهیم کرد و ممکن است با واکسن برطرف شود یا نشود اما ما نمی‌توانیم معطل آن بمانیم. افراد اگر این باور را داشته باشند که پساکرونایی وجود ندارد در این حوزه سریع‌تر فعال می‌شوند. از طرفی باید باور کنند فضای مجازی فقط جای چت و... نیست و می‌شود در این شبکه‌ها از امکانات ویدئویی و صوتی استفاده و آثاری ارائه کرد که حالا گیریم اسم‌اش را تئاتر نگذاریم و هر اسمی دوست داشتیم روی آن بگذاریم. واقعاً چه اهمیتی دارد اسم این محصول چه باشد؟ اسم مهم نیست. مهم این است که هنرمند بتواند توانایی خود را عرضه کند و عده‌ای هم ببینند و لذت ببرند و مابه‌ازای این التذاد هزینه‌ای پرداخت کنند. ساختمان تئاتر و... مهم نیست بلکه شکل‌گیری این پروسه مهم است. اگر این باورها به وجود بیاید به نظر من هنر و توانایی‌هایی لازم برای رشد تئاترهای تک نفره و نمایش‌های متناسب با شبکه‌های اجتماعی بسیار فراهم است و افراد می‌توانند در این فضا جا بیفتند و کارهای بسیار خوبی ارائه دهند. برخی از این فضاهای مجازی این امکان را برای نمایش‌های خاص دو سه نفره هم فراهم می‌کند که من و همکاران دنبالش هستیم که فضایی ایجاد کنیم به‌نام «استودیو تئاتر سه‌تاس» که در آنجا نوع خاصی از تئاتر را می‌شود به نمایش گذاشت. این امکان برای همه وجود خواهد داشت و همه می‌توانند از فضای مجازی استفاده کنند و متأسفانه در این 9 ماه از این فضاها ایجاد نشد و همه انتظار غیرواقع‌گرایانه‌ای داشتند که به سرعت کرونا تمام می‌شود و ما دوباره به دوران طبیعی گذشته برمی‌گردیم و نیازی به این شبکه‌های اجتماعی نداریم. ضمن اینکه بزرگان این عرصه هم به این حوزه نپرداختند و این واقعیت است که وقتی سن بالا می‌رود، محافظه کار می‌شوند و بسیاری‌شان گفتند مگر ممکن است در فضای مجازی تئاتر کار کرد و جوان‌ترها از آن پیروی کنند اما واقعیت این است که بله این کار شدنی است و در تمام دنیا هم چنین کاری را انجام می‌دهند و شکی به آن ندارند.