کدام نشاط؟

مازیار معاونی
منتقد
تردیدی نیست که سیما به‌عنوان تنها رسانه مجاز و فراگیر تلویزیونی کشور، از همان ابتدای شیوع همه‌گیری بیماری کرونا نهایت تلاش در عرصه خبر‌رسانی و آگاهی بخشی‌های بهداشتی و درمانی مرتبط با این بیماری را داشته است، اطلاع‌رسانی موارد ضروری از طریق تمام بخش‌های خبری در تمام شبکه‌های دارای پخش خبر و استفاده از زیرنویس در کنار دعوت از پزشکان و محققان علم پزشکی، از جمله اقداماتی بوده‌اند که به شکل مستمر در حال انجام بوده و بعید است هیچ عقل سلیمی در پذیرش تلاش شبانه روزی سیما در این بخش تردیدی به خود راه بدهد اما مشکل از جایی آغاز می‌شود که تلویزیون تصمیم می‌گیرد برای پاسخ دادن به نیازهای معقول میلیون‌ها مخاطب کلافه از کرونا که قرنطینه اجباری خانگی و محدودیت‌های شدید در معاشرت‌های اجتماعی بر شدت کلافگی و بی‌انگیزگی‌شان افزوده است در کنار پوشش اخبار و آموزش‌های پزشکی مرتبط، برای سرگرم کردن این حجم عظیم مخاطب هم وارد عمل شود، تصمیمی که فقدان تدبیر و برنامه‌ریزی و اتاق‌های فکر مؤثر برای ارائه راهکار در چنین بزنگاه‌هایی، بیش از هر زمان دیگری خود را به نمایش می‌گذارد.
بگذارید به تدابیر سیما در عرصه سرگرمی‌سازی در ماه‌های کرونا (و بویژه هفته‌های اخیر که محدودیت‌ها تشدید شده) نگاه دقیق‌تری بیندازیم، شبکه اول سیما به‌عنوان قدیمی‌ترین شبکه تلویزیونی با قدمتی پنجاه و چهار ساله که تجربه گران بهای نیم قرنی آن باید الگویی برای سایر شبکه‌ها بخصوص تازه تأسیس ترها باشد تصمیم می‌گیرد در جدول پخش عصرگاهی خود سریال طنز تکراری، پخش کند و به این منظور مجموعه دو فصلی «نون خ»، سریال «زیر خاکی» و مجموعه «چک برگشتی» را برای پخش عصرگاهی خود در نظر گرفته و احتمالاً تصور می‌کند که در مسیر نشاط بخشی و سرگرم کردن مخاطبان خسته از ماه‌ها اپیدمی گام‌های مهمی برداشته است. ولی آیا واقعاً چنین است؟ آیا در شرایطی که دو مجموعه «نون خ 2» و «زیرخاکی» همین بهار امسال یعنی در فاصله زمانی حدود شش هفت ماه پیش روی آنتن رفته و علاوه بر بازپخش‌های صبح و بعد از ظهر روز بعد، همزمان از شبکه تماشا هم بازپخش شده‌اند، برای مخاطبی که تنها چند ماه پیش از یک سو شاهد این همه پخش اولیه و بازپخش بوده و از سوی دیگر به امکانی نظیر «سایت تلوبیون» و اپلیکیشن‌های مشابه آن دسترسی دارد، این همه تکرار مکررات نشاط‌آور و سرگرم‌کننده خواهد بود؟! حتی فصل اول سریال «نون خ» و مجموعه «چک برگشتی» هم که پخش اولشان مربوط به امسال نیست چنین بازپخش‌هایی را در شبکه اصلی و البته شبکه «آی فیلم» سپری کرده‌اند و واقعاً چرا و بر اساس کدام منطق و کدام اصل رسانه‌ای، بازپخش دوباره آنها تنها به صرف طنز بودنشان تصمیمی خوب و سنجیده به نظر می‌رسد؟! حتی می‌توان به این تدبیر ساده اندیشانه خرده گرفت که چرا تصمیم گیران شبکه‌ای تا این اندازه مهم و باسابقه، چنین تصور و درک ساده و کم عمقی از مخاطب دارند که سرگرم کردن را با پخش سریال‌های طنز آن هم از نوع تکراری و تازه پخش شده برابر می‌دانند؟ مثلاً این امکان وجود نداشت که به جای این تکرارهای بیهوده، آثار برتر سینمای جهان بر اساس یک ژانر خاص یا آن همه سریال تلویزیونی فراموش شده‌ای از سریال‌های عربی/ اسلامی «راه قدس» و «سید جمال‌الدین اسد آبادی» تا مجموعه جذاب« مارکوپولو» و... که بارها درباره‌شان گفته و نوشته شده ولی هنوز انگیزه و همتی برای تبدیل‌شان به فرم‌های امروزی پخش وجود ندارد در کنداکتور عصرگاهی هفته‌ها و ماه‌های قرمز کرونایی قرار بگیرند؟ آیا نمی‌شد پخش مجموعه «خانه امن» با‌وجود تمام ارزش‌های غیرقابل انکار آن مبتنی بر مبارزه با تکفیری‌های داعش را به سبب دستمایه‌هایی چون گروگانگیری و جنایت و مرگ و...به آینده‌ای نزدیک که اوضاع اپیدمی بهتر شده باشد موکول کرد؟ اگرچه که این انتقادات تنها متوجه شبکه اول سیما نیست و شبکه دوم و سوم سیما هم این پازل اشتباه را تکمیل کرده‌اند. شبکه دو با سریال «بیگانه‌ای با من است» که قسمت افتتاحیه‌اش با تصادف و مرگ همراه بود و شبکه سوم تلویزیون با سریال «شرم» با دستمایه‌ای ملتهب و نمایش رنج بیماران دچار نارسایی کبد از یک سو و مجموعه طنز نازل و بشدت بی‌ارزش «021» از سوی دیگر ثابت کرده‌اند هر چه قدر در پوشش‌های خبری و اطلاع رسانی‌های بهداشتی و درمانی موفق عمل می‌‌کنند به همان اندازه در مقوله سرگرم کردن مخاطبان آن هم در موقعیت‌های حساس، حرفی برای گفتن ندارند.