حرکت کوبا روی موج اصلاحات اقتصادی

بنفشه غلامی/ روز اول ژانویه 2021 برای مردم کوبا معنایی به جز آغاز سال نوی میلادی و جشن 62 سالگی انقلاب کوبا داشت. دولت کوبا در این روز برای اولین بار از انقلاب 1959 که «فیدل کاسترو» را بر مسند قدرتی نشاند که با احتساب سال‌های نخست‌وزیری و ریاست جمهوری، نیم قرن حاکمیت او بر کوبا را رقم زد، به سیستم دو ارزی این کشور پایان داد و ارزی که «فیدل» بنیان نهاده بود را از رده خارج کرد.
به گزارش سایت شبکه خبری «الجزیره»، با اصلاحات اقتصادی که دولت کوبا انجام داده است، از این پس هر پزوی کوبا معادل 24 دلار امریکا ارزش خواهد داشت و ارز مصنوعی این کشور به کل کنار گذاشته می‌شود. این ارز مصنوعی که «CUC» نامیده می‌شد، سال 2004 توسط فیدل کاسترو ایجاد شد. در آن زمان پزوی کوبا (CUP) به‌خاطر تحریم‌های امریکا و برخی سیاست‌های خود کوبا، ارزش خود را بشدت از دست داده بود. بنابراین دولت «کاسترو» با طرح ارز «CUC» تلاش کرد، مدیریت بازار دلار را که به صورت موازی در اقتصاد کوبا نقش ایفا می‌کرد، در کنترل خود بگیرد و مانع تورم روز افزون قیمت‌ها در این کشور شود. زیرا هنگامی که ارز داخلی کشوری ناپایدار است، نرخ تورم روز به روز بالا می‌رود و مردم اعتماد خود را به ارز خود از دست می‌دهند. بنابراین ممکن است تصور کنند، با روی آوردن به ارز دومی که می‌تواند خارجی باشد، به وضعیت باثبات‌تری برسند. به‌طور خاص در این شرایط تاجرانی که واردات انجام می‌دهند، بیش از دیگران تمایل به استفاده از ارز دوم خواهند داشت. در نهایت رایج شدن استفاده از ارز دوم می‌تواند منجر به پررونق شدن بازار سیاه و فشار بر اقتصاد کشور شود. در این شرایط چند راهکار پیش روی دولت‌ها است. یکی از این راهکارها استفاده همزمان از ارز داخلی و خارجی است؛ همان کاری که کوبا پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی انجام داد و در سال 1993 استفاده از دلار را در کنار پزوی خود قانونی کرد. اما در نهایت سال 2004 تصمیم گرفت استفاده از دلار را ممنوع کرده و به جای آن ارز «CUC» را رواج دهد.
اکنون 15 سال پس از رواج «CUC» دولت کوبا که حالا از دست خاندان «کاسترو» خارج شده، تصمیم گرفته است با کنار گذاشتن ارز «CUC» دیگر بار دلار را وارد بازار خرید و فروش کوبا کند. بنابراین در طول سال 2020 نیز مردم مجوزهایی را دریافت کردند که به آنها اجازه می‌داد، برخی کالاها مثل مواد غذایی و اقلام بهداشتی و الکترونیکی را با کارت‌های بانکی که با دلار امریکا بارگیری شده بودند، خریداری کنند.
چه چیزهایی اصلاح شدند
اصلاحات اقتصادی که از روز جمعه در کوبا اجرایی شد، حدود سه هفته قبل در تاریخ 10 دسامبر (20 آذر) تصویب و سند آن که شامل 110 مصوبه در قالب 1021 صفحه بود، در روزنامه رسمی این کشور منتشر شد. از رده خارج شدن ارز «CUC» تنها یکی از این مصوبات بود. سایر مصوبات همچنین شامل افزایش پنج برابری حقوق کارگران و بازنشستگان است که می‌تواند به قدرت خرید کوبایی‌ها رونق زیادی دهد. علاوه بر این سیستم تأمین اجتماعی که تاکنون به 1 میلیون و 700 هزار بازنشسته خدمات ارائه می‌داد، این خدمات را به بیش از 118 هزار نفر دیگر نیز ارائه خواهد داد. ضمن اینکه برخی یارانه‌ها و پرداخت‌های دولتی به مردم نیز افزایش یافته است. دولت برای اینکه بابت ثبات مالی کشور آسوده خاطر باشد، همچنین تصمیم به افزایش نرخ کالاها، خدمات و همچنین نرخ بهره گرفته است. نرخ برق یکی از هزینه‌هایی است که افزایش قابل توجهی داشته است.
مردم چه می‌گویند؟
در این میان مردم نیز هرچند سردرگم از تأثیرات اصلاحات جدید هستند اما تصمیم گرفته‌اند، به دولت اعتماد کنند، شاید از وضعیتی که در آن به سر می‌برند، رها شوند. دیروز «ساونیا کروز»، یک شهروند 60 ساله اهل هاوانا که در صف انتظار برای برداشت پول از یک دستگاه خودپرداز بود، به خبرنگار خبرگزاری «شینهوا» گفت: «معتقدم دولت در مسیر درستی گام بر‌می‌دارد و برای رونق بیشتر اقتصاد سوسیالیستی کوبا تصمیم‌های عاقلانه‌ای می‌گیرد.» «رنه پرز»، جوان 22 ساله‌ای که راننده اتوبوس‌هایی است که مسافران را از بخش تاریخی هاوانا به حومه شهر می‌برند نیز خوشبین است و می‌گوید: «حالا طبق مصوبات جدید می‌توانم حقوق بالاتری دریافت کنم و وضعیت خانواده‌ام را بهتر کنم. این چیزی است که آرزوی همه ما بود.» اما به گزارش «الجزیره»، منتقدان و تحلیلگران اقتصادی طرح اقتصادی دولت کوبا و اصلاحات اعمال شده را پیچیده توصیف کرده و معتقدند، در این شرایط دولت باید تعادل بسیار دقیقی بین افزایش درآمدها و افزایش نرخ خدمات عمومی و برخی کالاها ایجاد کرده باشد. آنها معتقدند این اصلاحات شاید منجر به جذب سرمایه‌گذاران خارجی شود، اما ممکن است، تبعات منفی برای مردم کوبا به بار آورد و آنها را فقیرتر کند.
ادامه سیاست‌های تحریمی امریکا علیه کوبا
دولت کوبا در حالی برای بهبود شرایط اقتصادی مردم خود می‌کوشد که دولت امریکا در ادامه سیاست‌های تحریمی خود، یکی دیگر از بانک‌های کوبا را هدف قرار داد. به گزارش «الجزیره»، وزارت خارجه امریکا با اتهام‌زنی به ارتش کوبا در زمینه حمایت از دولت «نیکولاس مادورو» در ونزوئلا، بانک «بی اف آی» کوبا را که ارتش این کشور از آن برای دسترسی به برخی شرکت‌های دولتی استفاده می‌کند، تحریم کرد. این اقدام دیروز با واکنش وزارت خارجه کوبا مواجه شد. «برونو رودریگز»، وزیر خارجه کوبا در توئیتی این اقدام امریکا را در راستای همه اقدمات 62 سال اخیر این کشور برای سرنگونی و ضربه زدن به دولت سوسیالیستی کوبا توصیف و آن را محکوم کرد. امریکا پیش از این اقدام نیز نام کوبا رادر فهرست حامیان تروریسم قرار داده بود که آن اقدام نیز با واکنش «میگل دیاز کانل»، رئیس جمهوری کوبا مواجه شده بود. «کانل» در پیامی توئیتری نوشته بود: «این امریکا است که از گروه‌های تروریستی علیه کوبا حمایت می‌کند.»