روایت گمشده

فاروق الشرع / وزیر خارجه سابق سوریه مترجم: حسین جابری انصاری

مقدمه مؤلف
دوستان و اهالی سیاست و دانشگاه، سال‌ها است با جدیت از من می‌خواهند، با نوشتن خاطرات خود، رویدادهایی که در بیش از سی سال گذشته، بر سوریه رفته و نحوه تعامل دولت سوریه با آنها را روایت کنم؛ اما من تا کنون به‌خاطر تراکم کارهای روزانه و نداشتن وقت کافی، انجام این ایده را به تأخیر انداخته بودم، با اینکه نپرداختن به برخی رویدادهای مهم و ضعف در مصداقیت روایت برخی دیگر از این رویدادها را در خاطرات دیگر مسئولان عرب و بیگانه می‌دیدم. اما سرانجام خود را ملزم به نوشتن این خاطرات یافتم، پس از آنکه دیدم بسیاری از دانشگاهیان و روزنامه نگاران و سیاستمدارانی که برای خاورمیانه اهمیت قائلند، روایت‌های خود را از این دوره نگاشته‌اند و تنها روایت سوریه، همچنان به‌عنوان روایت مفقوده، باقی مانده است. از این‌رو به‌عنوان وزیر خارجه سوریه برای بیش از دو دهه و کسی که این موضوع به‌صورت مستقیم با او ارتباط دارد، فرار از مسئولیت را بیش از آنچه تا کنون اتفاق افتاده است، جایز و عاقلانه ندانستم. با این حال اشتباه است اگر این خاطرات را به معنای خاص آن، روز شماری تاریخی یا نوعی سند نگاری بپنداریم، زیرا من مورخ نیستم اگر چه تاریخ قدیم و جدید برایم مهم است، کما اینکه سردفتر اسناد رسمی نیز نیستم، اگر چه دقت و موضوعیت را در آنچه می‌نویسم، جزئی از موجودیت انسان و حیات روزانه‌اش می‌دانم. برای من قابل فهم است که هر یک از ما تاریخ را از زاویه‌ای مختلف خوانده و رویدادهای آن را با رنگ‌ها و سایه‌های متعدد، می‌بینیم. از این‌رو براین باورم که تاریخ‌نویسی یگانه یا توصیف مانند هم از یک رویداد مشخص، وجود خارجی ندارد؛ و این قاعده درباره آنچه در برابر دو چشمان ما اتفاق می‌افتد نیز صدق می‌کند، تا چه رسد به آنچه دیگران روایت می‌کنند بویژه اگر یک رویداد مشخص از زبان یک یا چند راوی مختلف باشد. حتی متون دینی که یک حرف یا کلمه آن در طول زندگی نسل‌های مختلف انسان و طی روزگاران، تغییر نیافته است؛ دارای تفاسیر مختلف و تأویل‌های محل جدال در دوره‌های تاریخی و زمانه‌های مختلف بوده است. از سوی دیگر، در این خاطرات به سخن گفتن از اموری روی نخواهم آورد که آنها را نمی‌دانم، یا رویدادهایی که آنها را درک نکرده‌ام یا توصیف حوادثی که از درستی مراجع و مصداقیت آن مطمئن نیستم. زیرا بنظرم ضروری است از زندگی در جهان فرضی و جدای از واقعیت پرهیز کنیم، بویژه در جهان سیاست که زندگی انسان‌ها و خوشبختی و بدبختی شان، با روندهای آن و در تعامل با آن، پیوند خورده است.