آیا جشنواره موسیقی فجر بین المللی است؟

اردوان جعفریان
مدیر بخش بین‌الملل سی و ششمین جشنواره موسیقی فجر
 عنوان بین‌المللی برای یک جشنواره باید با خصوصیات یک جشنواره بین‌المللی تعریف و اجرا شود، چرا که سال‌هاست به دلایل مختلف ازجمله فشارهای اقتصادی و سیاسی، کشورما توان اجرای یک جشنواره بین‌المللی را ندارد؛ البته در دوره‌های مختلف مدیران جشنواره به فراخور سیاستگذاری وسلیقه آن برهه زمانی، ازخارج از کشور هنرمندان شاخصی را به ایران دعوت کردند اما ساختار یک جشنواره بین‌المللی و اجرای‌های ما با آنچه که دردنیا مصطلح است واتفاق می‌افتد بسیار متفاوت است. با نگاه به اساسنامه جشنواره موسیقی فجرمتوجه خواهید شد این جشنواره در ذات خود به شکل فعلی نمی‌تواند بین‌المللی باشد چرا که برای برگزاری یک جشنواره بین‌المللی درسطح منطقه، باید چندین برابرکل بودجه جشنواره هزینه شود که این مورد ازعهده برگزارکنندگان خارج است. از سویی در اساسنامه فعلی بخش بین‌الملل به‌عنوان بخش جنبی دیده می‌شود و کسر کوچکی از اجراها مختص هنرمندان بین‌الملل است؛ از سوی دیگراگراسپانسرو بخش خصوصی هدایت اجرای آن را داشته باشند شرایط قطعاً متفاوت خواهد بود، بهرحال اسپانسرها به حضوردر برنامه‌های دولتی معمولاً رغبتی نشان نمی‌دهند واین موضوع تقریباً درکل دنیا هم مرسوم بوده است. نکته دیگر اینکه ما نمی‌توانیم میزبان بخش بزرگی از موسیقی دنیا مانند ژانرهایی که مورد قبول سیاست‌های فرهنگی کشورما نیست باشیم. با وجود مسائلی از این دست نمی‌توان به جشنواره موسیقی فجر عنوان بین‌المللی اطلاق کرد چرا که طبیعتاً فاکتورهای برگزاری یک جشنواره جهانی سطح یک در آن تعریف نمی‌شود.
نکته دیگر اینکه در بسیاری از دوره‌ها تصمیم‌سازی در بخش بین‌الملل مبتنی بر مؤلفه‌های حرفه‌ای شکل نگرفته است و حضور بسیاری از گروه‌ها از کشورهای همسایه تنها به‌دلیل قرابت و اشتراکات با موسیقی مقامی و سنتی ایران با حوزه‌های ایران فرهنگی و یا معادلات سیاسی انجام پذیرفته است. کمیته بین‌الملل جشنواره از سال گذشته تلاش کرد بخشی از این معادلات را تغییر دهد. بر این اساس در این دوره از جشنواره تفاهمنامه همکاری جشنواره بین‌المللی موسیقی فجر و جشنواره موسیقی بارسلون اسپانیا را به امضا رساندیم که عقد این قرار داد به مدت دو سال است و براین اساس رایزنی‌هایی برای دعوت از هنرمندان خارجی برای حضور در بخش بین‌الملل سی‌و‌ششمین جشنواره موسیقی فجر صورت گرفت وامسال تلاش شد تا جشنواره به‌عنوان درگاه تبادل موسیقایی شناخته شود. امیدواریم این همکاری‌ها با دیگر جشنواره‌های تخصصی هم تداوم یابد تا نسل جوان و پویای حوزه موسیقی بتواند متقابلاً در جشنواره‌های خارجی شرکت کنند.
 همانطور که می‌دانید به‌طورمعمول برگزاری جشنواره‌ها می‌تواند روابط‌هایی با سازمان‌ها و نهاد‌های حوزه فرهنگ برقرار کند و براین اساس بخش عمده‌ای از بودجه جشنواره از خارج از جشنواره تأمین شد و البته در سال‌های گذشته هم بخشی از این بودجه در همکاری با این نهاد‌های فرهنگی اتفاق افتاد. اما امسال کسر بزرگ‌تری را پوشش دادیم به‌دلیل اینکه همکاری‌های طولانی مدت‌تری را متصور بوده‌ایم. اما این همکاری‌ها می‌بایست دوطرفه بوده تا بتواند تداوم داشته باشد. امسال تلاش کردیم با نهادهای بیرونی مورد تأیید کشور، این تفاهمنامه انجام بگیرد تا اجراهای با کیفیت تری را شاهد باشیم. امیدواریم در سال‌های آینده تعاملات بیشتری شکل بگیرد چرا که هر قدر این تعاملات بیشترباشد کیفیت جشنواره بواسطه هنرمندانی که شرکت می‌کنند بالاترخواهد رفت، مضاف به اینکه افزایش اعتبار فنی جشنواره باعث می‌شود هنرمندان خارجی بیشتر از شرایط فعلی، مشتاق شرکت در جشنواره فجر باشند و این نکته بسیار مهمی است.
 موضوع دیگرهزینه ضبط اجراهای بخش بین‌الملل است که چند برابر معادل آن در داخل کشور است اما بااین اوصاف توانسته‌ایم با توافق‌هایی، ضبط‌های با کیفیتی انجام دهیم که به‌عنوان یک حافظه تصویری به یادگار خواهد ماند. ازدیدگاه من جشنواره موسیقی فجر را باید پلی دانست که از آن به‌عنوان یک درگاه فرهنگی معرفی می‌شود نه یک وارد کننده صرف.این همکاری‌ها می‌بایست دوطرفه بوده تا بتواند رشد بهتری داشته باشد و براین اساس اجراهای مناسبی هم به جشنواره دعوت خواهند شد. به‌عنوان مثال، امسال تلاش کردیم با نهادهای بیرونی مورد تأیید کشور، این تفاهمنامه انجام بگیرد تا اجراهای با کیفیت تری را شاهد باشیم. امیدواریم در سال‌های آینده تعاملات بیشتری شکل بگیرد چرا که هر قدر این تعاملات بیشترباشد کیفیت جشنواره بواسطه هنرمندانی که شرکت می‌کنند بالاترخواهد رفت، مضاف به اینکه افزایش اعتبار جشنواره باعث می‌شود هنرمندان با دستمزدهای کمتری شرکت کنند و این نکته بسیار مهمی است.
نکته آخر اینکه بخش بین‌الملل جشنواره موسیقی فجر پتانسیل تبدیل شدن به یک جشنواره مستقل را دارد که امید است این مورد در سال‌های آینده مورد توجه دست اندرکاران و تصمیم سازان قرار گیرد.