حفظ خاطره‌های انبار غله ایران در موزه نان

 زهره توکلی
خبرنگار
مسئولان شهری مراغه درصدد هستند در شهری که در آن موزه‌های متعددی همچون موزه «ایلخانی»، موزه «سنگ نگاره‌ها و مقبره آغالار» و موزه «فسیل شناسی» فعال است، موزه نان نیز افتتاح شود؛ البته علاوه بر موزه نان قرار است چندین ارگان نیز در این شهر، موزه‌هایی در حوزه فعالیت خود افتتاح کنند تا بتوان شهر مراغه را به عنوان «شهر موزه‌ها» در ایران مطرح کرد.
معاون استاندار و فرماندار ویژه مراغه درباره دلایلی که موجب شد شهر مراغه برای تأسیس موزه نان پیشنهاد شود، به «ایران» می‌گوید: یکی از دلایل این است که مراغه به عنوان بزرگترین شهر جنوبی استان آذربایجان شرقی است و شهرهایی که در جنوب این استان قرار دارند به عنوان انبار غله ایران در قبل از انقلاب اسلامی یعنی در دهه 30 و 40 نیز مطرح بوده‌اند و در شهر مراغه نیز 4 کارخانه آردسازی مجهز وجود دارد. سیدعلی موسوی حسینی می‌افزاید: همچنین مرکز تحقیقات ملی کشت دیم کشور در شهر مراغه قرار دارد که به طور مستقیم تحت نظارت وزارت جهاد کشاورزی بوده و فعالیت‌های مربوط به تحقیقات کشت دیم که بیشتر شامل گندم و جو است، در این مرکز انجام می‌شود؛ البته قبل از انقلاب اسلامی نیز قرار بود این مرکز به صورت بین المللی افتتاح شود اما پس از انقلاب و با ایجاد تغییرات، به عنوان مرکز ملی انتخاب شد.معاون استاندار و فرماندار ویژه مراغه ادامه می‌دهد: علاوه بر اینها هنرستان کشاورزی مراغه از سال‌ها قبل در دهه 40 توسط مستشاران خارجی از کشور اتریش، تأسیس شده و محلی بوده که فعالیت‌های کشاورزی در آن سابقه زیادی داشته است.
وی تصریح می‌کند: این سه عامل و به اضافه اینکه کیفیت خاصی که نان مراغه دارد موجب شد پیشنهاد راه‌اندازی موزه نان را در این شهر بدهیم تا هم سوابق کشاورزی در ارتباط با بخش نان یعنی زیرساخت‌هایی که در حال حاضر در روستاها موجود هست و همچنین فعالیت‌هایی که قبل از مکانیزه شدن کشاورزی به صورت دستی انجام می‌دادند نیز در این موزه به نمایش درآید.موسوی حسینی اظهار می‌دارد: می‌خواهیم مراغه را به عنوان شهر موزه‌ها مطرح کنیم. در این شهر منطقه فسیلی وجود دارد که موزه فسیل هم آنجاست. برخی از این فسیل‌ها مربوط به 150میلیون سال قبل است لذا مراغه را پایتخت فسیل جهان می‌نامند و از طرفی اینجا پایتخت ایلخانان بوده و زمانی که خواجه نصیرالدین طوسی اینجا نخست‌وزیر بوده است کتابخانه‌ای ایجاد شده که 400 هزار جلد کتاب داشته است که البته بعدها مغول‌ها با حمله به این شهر، کتاب‌ها را سوزاندند.وی اضافه می‌کند: مراغه به عنوان پایتخت موزه ایران هم مشهور است اینها عواملی است که در کنار موزه‌های موجود در این شهر، قرار است در یکصدمین سال تأسیس شهرداری مراغه که سال 1401 است، موزه شهرداری نیز تأسیس شود. البته دانشگاه علوم پزشکی نیز درصدد است موزه سلامت را راه‌اندازی کند و دانشگاه مراغه نیز موزه علوم را تأسیس می‌کند لذا ایجاد موزه نان را نیز پیشنهاد دادیم تا بتوانیم مراغه را به عنوان شهر موزه‌ها مطرح کنیم.
نان مراغه سوغات مسافران
سرپرست شرکت غله و خدمات بازرگانی مراغه نیز در این باره به «ایران» می‌گوید: تنوع نان در شهر مراغه زیاد است به طور مثال نان‌های لواش و بربری را به صورت‌های مختلف می‌پزند. ضمن اینکه کیفیت آن نیز در استان در حد مطلوبی است به طوری که بسیاری از افرادی که به این شهر سفر می‌کنند از نان‌های مراغه به عنوان سوغاتی استفاده می‌کنند. در واقع نان این شهر به عنوان سوغاتی از این شهر به شهرهای دیگر برده می‌شود. محمد برقی می‌افزاید: برخلاف بسیاری از انواع نان‌هایی که در شهرها یا استان‌های دیگر پخته می‌شود زمان بیشتری برای پخت نان‌های مراغه صرف می‌شود به گونه‌ای که دستگاه صنعتی پخت نان با عنوان «تنورهای دوّار» برای پخت هر نان باید 3 تا 4 بار در دمای کم بچرخند تا یک نان پخته شود البته در هنگام چرخش دستگاه نیز نان توسط نانوا پشت و رو می‌شود تا به طور کامل پخته شود و قسمت‌هایی از آن به صورت خمیر باقی نماند. صرف زمان بیشتر در دمای کمتر موجب شده که نان‌های باکیفیت بیشتری در این شهر تولید شود.وی ادامه می‌دهد: میزان سبوس‌های آرد مصرفی برای تهیه نان در این شهر نیز متفاوت است به طوری که از آرد سبوس 7 درصد تا 12 درصد یا آرد کامل استفاده می‌شود. هرچه سبوس‌گیری آرد نان کمتر باشد نان باکیفیت تری ارائه خواهد شد. بهترین آن هم آرد کامل است که سبوس آن جدا نشود که سعی می‌شود در نانوایی‌هایی شهر مراغه به این سمت حرکت کنند که سبوس کمتری از آرد گرفته شود. ناگفته نماند که پخت نان با آرد کامل بسیار سخت تر است.برقی تصریح می‌کند: صرف زمان بیشتر برای پخت نان باکیفیت از جمله مشکلات نانوانی‌های این شهر است چون در مدت زمان صرف شده می‌توانند تعداد کمتری نان بپزند و برای برخی با توجه به هزینه کارگر و... صرف ندارد.
وی می‌گوید: شهر مراغه 4 کارخانه آردسازی دارد لذا آردهایی که نانوایان استفاده می‌کنند به صورت مخلوطی از آردهای این کارخانه هاست به همین دلیل نان باکیفیت تری پخته می‌شود.
 ماندگاری بالای نان‌های اسکو
نماینده شرکت غله و خدمات بازرگانی شهرستان اسکو (در غرب استان آذربایجان شرقی) نیز درباره انواع نان در این شهر به «ایران» می‌گوید: در این شهر نان در انواع لواش، بربری، سنگک دستی، نان روغنی و حتی فطیر که نانی شبیه بربری و شکلش گرد است و فقط در بستان آباد وجود دارد، پخته می‌شود البته تافتون هم دراین استان پخته می‌شود ولی میزان پخت و مصرف آن به اندازه استان‌هایی مانند تهران نیست.اکبر قاسمی با بیان اینکه نان مراغه خوب است اما به استان‌های دیگر صادر نمی‌شود، می‌افزاید: تنها نان خاصی که برند است و ماندگاری بالایی دارد در اسکو پخته می‌شود این نان فقط به صورت سنتی پخته می‌شود و شیوه صنعتی در پخت این نان جایگاهی ندارد. یکی دیگر از مزیت‌های این نان نیز این است که دورریز ندارد چون حتی اگر خیس هم شود پس از خشک شدن بیات نمی‌شود.وی اضافه می‌کند: نان شهر اسکو به استان‌های دیگر کشور صادر می‌شود چون 6 ماه ماندگاری دارد و شبیه نان لواش است اما زمان پخت و فراوری و طعم آن متفاوت است.قاسمی می‌افزاید: این نان حتی به کشورهای خارج نظیر جمهوری آذربایجان، عراق و افغانستان صادر می‌شود و میزان صادرات آن ماهانه 70 تن نان است. وی اظهار می‌دارد: اگر نان به گونه‌ای باشد که آرد گندمی را با سبوس گندم دیگر مخلوط شود طعم جالبی ندارد اما اگر زمان تبدیل گندم به آرد از سبوس همان گندم در آرد استفاده شود نان پخته شده علاوه بر سالم و کامل بودن، طعم بسیار خوبی خواهد داشت.مسئول شرکت غله و خدمات بازرگانی مراغه در خصوص مشکلات صادرات نان در این استان می‌گوید: باید در زمینه بسته‌بندی نان‌های صادراتی بیشتر دقت و کار شود چون هم اکنون بیشتر بسته ‌بندی‌ها به صورت سنتی و با استفاده از کیسه‌های نایلونی است البته تعداد کمی از آنها نیز با بسته ‌بندی‌ها از طریق جعبه‌های کوچک و بزرگ کارتنی به فروش می‌رسد که موجب می‌شود نان در مسیر خرد نشود.