در سوگ جلال ستاری

نامی که در فرهنگ ایران ماندگار خواهد شد

سید محمد بهشتی
فرهنگ شناس
جلال ستاری از معدود اسطوره‌شناسان ایران بود. اگر جایگاه اساطیر در شناخت فرهنگ‌مان بدرستی مورد توجه قرار بگیرد آن وقت اهمیت و ارزش فعالیت‌های علمی زنده یاد جلال ستاری بیشتر آشکار خواهد شد. اساطیر ویژگی‌ و شاخصه‌های فرهنگی را به مراتب رساتر و سلیس‌تر از تاریخ بیان می‌کنند؛ البته این بدان معنا نیست که ما مستغنی از تاریخ هستیم بلکه نشان دهنده جایگاه و اهمیت اساطیر است. زبان اساطیر اما زبان رمزی است و رمزگشایی آن کار آسانی نیست. اینجاست که نقش اسطوره‌شناسان نمایان می‌شود. از این‌رو جایگاه زنده‌یاد جلال ستاری جایگاه ممتازی است. ایشان از جمله معدود اسطوره‌شناسان بسیار پرکار نیز بودند. در طول حیات علمی کارهای فراوانی انجام دادند، جسته و گریخته کار نکردند بلکه ثبات قدم داشتند و هیچ وقت تحقیق و کار علمی در این حوزه را ترک نکردند مگر در سال‌های اخیر که دچار بیماری جدی شدند. از این جهت هم جایگاه مرحوم ستاری ممتاز است. خیلی باید صبر کنیم که ستاری دیگری پیدا شود که چنین عمیق در این حوزه فعالیت کند و ثبات قدم داشته باشد. چه بسا حجم کارهایی که ایشان روی آن سرمایه‌گذاری کرد و نتوانست به سرانجام برساند بیش از کارهایی باشد که به نتیجه رسیده است. به نقل از شاگردان ایشان شنیده‌ام که حجم بالایی از فیش‌های تحقیقی درباره اساطیر ایرانی تهیه کرده بود اما چه می‌شود کرد که عمر بشر کوتاه است و این حوزه به لحاظ وسعت و عمق یک اقیانوس است. هر کسی در طول عمر بهره‌ای می‌برد و بهره‌ای می‌رساند. جلال ستاری از این جهت عمر پربرکتی داشت. با وجود کارهای زیادی که دلش می‌خواست انجام دهد و ناتمام ماند کارهایی که به سرانجام رساند بسیار ارزشمند و به یاد ماندنی است. در فرهنگ ما نام ایشان، نام بلندی خواهد ماند.


اسطوره‌پژوه روانشناس

محمدعلی سجادی
فیلمساز
خبر درگذشت استاد جلال ستاری، اسطوره‌شناس و مترجم و پژوهشگر معاصر دریغا دریغی‌ است. کتاب‌ها و مقالات ایشان برای من که دوستدار اسطوره و راونشناسی هستم بسیار آموختنی بود. بی‌تردید نگاه ایشان به اسطوره و آثار اسطوره‌ای از منظر روانشناختی غنیمتی بود. دو، سه سال پیش در پی گفت‌وگو با دوست اسطوره‌شناس و ادیبم دکتر ابوالقاسم اسماعیل‌پور خواستار دیدار ایشان شدم. اما حال‌شان گویا مساعد نبود و از این‌رو دیدار و گفت‌وگو میسر نشد. استاد ستاری رفتند و اما حاصل کارشان بی‌گمان میراث ماندگاری‌ است. یادشان سبز.