روایت گمشده

فاروق الشرع / وزیر خارجه سابق سوریه
مترجم: حسین جابری انصاری

صدام، دوست سنگدل و خشن بوش
طارق عزیز پس از گفت‌و‌گوهای درازدامن با بیکر، از پذیرفتن پیام به این خاطر که دربرگیرنده تهدید آشکار عراق است خودداری کرد. بدین سان تلاش امریکا ناکام ماند و این ناکامی در کنفرانس‌های مطبوعاتی جداگانه بیکر و عزیز پس از ملاقات آشکارا اعلام شد. طارق عزیز این پیام را «غیر مناسب» دانسته و اعلام کرد به‌همین دلیل آن را تحویل نگرفته است. این بدان معنا بود که عزیز از محتوای پیام آگاه شده بود، پس از آنکه هیأت امریکایی آن را دانسته و دیده جا گذاشته و به‌صورت موقت و برای رایزنی از محل ملاقات خارج شده بود. اما بیکر در کنفرانس مطبوعاتی خود عراق را آشکارا تهدید کرد و اشغال کویت را نتیجه محاسبات اشتباه صدام دانست چه در تلاش برای حفظ کویت به‌عنوان پاره‌ای از عراق و نپذیرفتن عقب‌نشینی از آن و چه در ارتباط دادن بحران خلیج فارس با مسأله فلسطین. چند روز بعد تلاش دوم در قالب پیام رئیس‌جمهوری اسد انجام شد که به جای اینکه با فرستاده شخصی بفرستد، از طریق رادیو و رسانه‌ها فرستاد. این پیام با «برادر صدام حسین» آغاز می‌شد و ضمن یادآوری اشتباه بزرگ و خطرناک اشغال کویت، از او می‌خواست از این کشور عقب‌نشینی کند و تأکید می‌کرد همانگونه که پیش از این در نشست سران عرب گفته است، هر‌چه بر سر عراق بیاید بر سر سوریه و امت عربی آمده است. پیام با این جملات پایان می‌یافت که اگر پس از عقب نشینی عراق از کویت، این کشور مورد تهاجم قرار گیرد سوریه متعهد می‌شود تمامی امکانات مادی و معنوی خود را در کنار عراق قرار دهد. پاسخ کوتاه و منفی صدام بسرعت و با تعابیری خودبزرگ بینانه، گردن فرازانه و خیال‌پردازانه رسید که مفاد آن بدین شرح بود: عراق بی‌تردید پیروز این نبرد است ومی بایست خوش بینی نسبت به دشمنان را کنار گذاشت و ارتش عراق به تنهایی خواهد توانست از شرافت تمام امت عربی حمایت کند و تنها او و نه هیچکس دیگر می‌تواند به نبرد با تمامی کفار برود.
شاید بسیاری از عرب‌ها و بیگانگان، گمان کنند صدام حسین در این بحران، با رئیس‌جمهوری سوریه به‌عنوان یک برادر فرضی و با رئیس‌جمهوری امریکا به‌عنوان یک دشمن قطعی تعامل کرده است. اما شخصاً و بر اساس شناخت مستقیم، به این باور گرایش دارم که صدام تا واپسین لحظات با بوش به‌عنوان دوستی سنگدل و خشن و نه یک دشمن تعامل داشت. بویژه که عراق را برای مدت ۸ سال وارد جنگ با انقلابی اسلامی کرد که نظامی در تمامی زمینه‌ها وابسته به امریکا و اسرائیل را از بین برده بود.
صدام یقین داشت که امریکایی‌ها بر اشغال کویت از سوی او چشم خواهند بست، بویژه پس از آنکه متعهد شد ارزش هر بشکه نفت را در سطح ۲۵ دلار حفظ کند. صدام گمان می‌کرد قیمت نفت برای امریکایی‌ها مهم است و نه چاه‌ها و شریان نفت و همچنین سیطره بر توزیع آن. توصیف صدام از جرج بوش به‌عنوان خائن، پس از آغاز جنگ علیه عراق در کویت، یک دلیل اضافه دیگر برای تأیید این برداشت من است، زیرا هیچ کس دشمن خود را به خیانت توصیف نمی‌کند. خیانت تنها میان برادران و همسران روی داده و در فرهنگ سیاسی، هیچ جایی در میان دشمنان ندارد.