چگونه خشم خود را کنترل کنیم؟

 زهره نیلی
روزنامه‌نگار
تمام آدم‌ها، گاهی خشمگین می‌شوند و از کوره درمی‌روند. بچه‌ها هم مثل آدم بزرگ‌ها عصبانی می‌شوند. مثلاً وقتی می‌بینند خواهر یا برادر کوچک‌‌شان، اسباب‌بازی قشنگ آنها را خراب کرده؛ کمد لباس‌هایشان را به هم ریخته یا حتی خوراکی دلخواه‌شان را خورده است. اینجاست که شروع به داد و فریاد می‌کنند یا حتی خواهر و برادر کوچک‌تر از خود را کتک می‌زنند. «خشم»، حس‌ طبیعی همه‌ ما در برابر آسیبی است که به خودمان یا وسایل دوست‌داشتنی ما وارد‌ شده؛ اما چطور باید آن را کنترل و مدیریت کرد؟ درست است که همه آدم‌ها از کوچک و بزرگ خشمگین می‌شوند و خشم یک احساس طبیعی است اما راه‌های ابراز آن مهم است. بدون شک، کتک زدن یا فریاد کشیدن، روش‌های خوب و درستی برای بیان این حس طبیعی نیستند. اما چگونه می‌توان به بچه‌ها یاد داد، خشم خود را به‌درستی مدیریت کنند؟!
مؤدبانه اعتراض کردن
بهتر است پدر و مادرها به فرزندان خود یاد دهند به جای داد و فریاد کردن و با دیگری گلاویز شدن می‌توانند کمی صبور باشند، یک نفس عمیق بکشند و جمله‌های اعتراضی را به شکلی مؤدبانه در ذهن‌ خود کنند و پس از آن، این جمله‌ها را با کسی که عصبانی‌شان کرده در میان بگذارند؛ اگر نتوانستند خشم خود را کنترل و اعتراض خود را به شکل مؤدبانه و بدون پرخاشگری مطرح کنند چه؟ آن وقت می‌توانند از کمک پدر و مادر و بزرگ‌ترها بهره ببرند و از آنها یاد بگیرند چطور خشم خود را مدیریت کنند.
 معجزه حرف زدن
گاهی بچه‌ها از کسی یا کسانی خشمگین هستند که با آنها رودربایستی دارند. برای مثال ممکن است از دست پدر و مادر یا معلم خود عصبانی باشند پس بهتر است باز هم از همان روش بهره ببرند یعنی دلیل خشم و ناراحتی خود را مؤدبانه مطرح کنند و با بزرگ‌ترها در میان بگذارند؛ به عبارتی بچه‌ها باید شیوه بیان مشکلات و ناراحتی‌های خود را یاد بگیرند و مطمئن باشند که بزرگ‌ترها به حرف‌شان گوش می‌دهند و می‌کوشند تا مشکلات آنها را برطرف کنند.
 کمک گرفتن از هنر
گاهی خود ما یا بچه‌هایمان، هرچه می‌کوشیم نمی‌توانیم خشم خود را کنترل کنیم؛ در چنین مواقعی بهتر است به نوشتن و نقاشی کردن پناه ببریم. برای مثال می‌توانیم علت خشم و ناراحتی خود را روی کاغذ بنویسیم یا تصویر کسی که ما را عصبانی کرده را نقاشی کنیم و بعد کاغذ را پاره پاره کرده و دور بریزیم. حتی می‌توانیم با تکرار این کار، خشم و هیجان خود را تخلیه کنیم. تازه می‌توانیم یک صندلی روبه‌روی خود بگذاریم و در تصور خود، شخصی که خشمگین‌مان کرده را روی صندلی بنشانیم و بر سرش فریاد بزنیم یا دلخوری‌هامان را با او در میان بگذاریم. طبیعی است که می‌توانیم این روش‌ها را به فرزند خود هم یاد بدهیم.
 بالا و پایین پریدن
آنهایی که ورزش می‌کنند، بویژه ورزش‌های پرتحرک، کمتر و دیرتر از کسانی که ورزش نمی‌کنند، عصبانی می‌شوند؛ به این دلیل که انرژی‌شان تخلیه می‌شود. بنابراین اگر بچه‌هایتان پرخاشگر هستند و خیلی زود عصبانی می‌شوند، آنها را به ورزش کردن تشویق کنید. اصلاً با رعایت تمام پروتکل‌های بهداشتی، بچه‌ها را در کلاس‌های ورزشی پرتحرک ثبت‌نام کنید یا به آنها اجازه دهید به پارک نزدیک خانه‌تان بروند و بدوند و بازی کنند و بالا و پایین بپرند تا آرام‌تر شوند و دست از پرخاش بردارند.
جایگزین کردن رفتار درست
کمی به فرزندان خود حق بدهید! آخراسباب بازی قشنگ‌شان خراب شده؛ پس طبیعی است که خشمگین باشند؛ پس ضمن همدردی کردن با آنها، روش‌های کنترل خشم را به بچه‌ها یاد بدهید تا به جای درگیر شدن با کسی و داد و فریاد راه انداختن، عصبانیت خود را کنترل و روش‌های درست ابراز خشم را جایگزین کنند. اما یک روش خوب دیگر خواندن کتاب برای کودکان است. کتاب‌های مناسبی برای گروه‌های سنی مختلف درباره کنترل احساسات نوشته شده است. به‌عنوان مثال می‌توان به کتاب‌های «داینای عصبانی» نوشته برایان موزس، «خیلی عصبانیم» نوشته جین کنت، «وقتی عصبانی‌ می‌شوم» نوشته تریسی مورونی اشاره کرد.