تغییر فاز از نظامی به اقتصادی

گروه اقتصادی/ در سفر اخیری که رستم قاسمی، وزیر راه  و شهرسازی به سوریه داشت تأکید کرد که ارتقای روابط اقتصادی و تجاری بین دمشق و تهران در دستور کار است و گفت‌ وگوها در حوزه‌های متعدد از جمله صنعتی، ساختمان، تأسیسات زیرساختی و ایجاد منطقه آزاد مشترک دنبال می‌شود، در این میان سامر الخلیل، وزیر اقتصاد سوریه هم گفت که ما در سوریه خواهان همکاری گسترده‌ با ایران هستیم. این صحبت‌ها گویای آن است که روابط اقتصادی ایران و سوریه رو به تغییر و در حال گسترش است و دو کشور دور جدیدی از مذاکرات و همکاری‌های مشترک را دنبال خواهند کرد.
یکی از موضوعاتی که دولت سیزدهم بر آن اصرار داشته و سعی بر عملیاتی کردن آن دارد، توسعه روابط اقتصادی با کشورهای همسایه است. آمارها نشان می‌دهد که صادرات ایران به سوریه در حال افزایش است وبزودی در این بخش شاهد جهش‌های صادراتی خواهیم بود. درباره روند همکاری‌های اقتصادی ایران و سوریه با فرزاد پیلتن، مدیرکل دفتر عربی و آفریقایی سازمان توسعه تجارت ایران گفت‌و‌گویی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
راهبرد جدید دولت سیزدهم در همکاری با سوریه چیست و قرار است با چه سازوکاری همکاری‌های مشترک دنبال شود؟
در فصل جدید همکاری‌ها با کشورهای همسایه و همجوار از جمله کشور سوریه، رویکردهای جدیدی در جهت بهبود و توسعه روابط تجاری با این کشوربا هدف فعال کردن ظرفیت‌های جدید همکاری مانند ایجاد زنجیره‌های تأمین و ارزش افزوده و همچنین تعمیق همکاری‌های موجود با استفاده از موقعیت جغرافیایی و استفاده از فرصت‌های حضور شرکای تجاری کشور در ترتیبات بین‌المللی تجاری است. خوشبختانه کشور سوریه از برخی از این مزیت‌ها  برخوردار است که شرایط جدیدی را برای توسعه همکاری‌های تجاری فراهم می کند.
بر این اساس تفاوت راهبردهای جدید با گذشته این است که در این دوره بر سرمایه‌گذاری و تولید مشترک از جمله در مناطق آزاد و شهرک‌های صنعتی کشور سوریه، تاکید شده است.
 سرمایه‌گذاری سوریه درمناطق آزاد ایران، کشت فرا سرزمینی، تهاتر و همچنین ایجاد مراکز تخصصی تجاری جهت امکان حضور مستقیم شرکت‌های ایرانی در سوریه در قالب  تأسیس دفتر یا ایجاد نمایندگی و همچنین برپایی نمایشگاه دائمی محصولات ایرانی در کشور سوریه از دیگر برنامه های جدید است که در دستورکار قرار گرفته است.
درواقع در رویکرد جدید، استفاده از فرصت‌هایی که سوریه در میان کشورهای عربی و حوزه شمال آفریقا دارد، مورد توجه است. به بیان دیگر، از آنجا که سوریه عضو موافق تجارت آزاد با این کشورها است، شرکت‌های ایرانی در صورت تولید در کشور سوریه این امکان را دارند که از ظرفیت‌های این موافقتنامه استفاده کرده و کالاهایی را که به‌صورت مشترک یا با برند سوریه‌ای تولید می کنند را به  بازار کشورهای عربی و حوزه شمال آفریقا صادرات کنند.
همچنین تولید در مناطق آزاد سوریه و همچنین در شهرک‌های صنعتی این کشور با توجه به قانون جدید سرمایه‌گذاری خارجی سوریه، فرصت و رویکرد دیگری است که مورد توجه قرار گرفته که بر اساس آن امکانات و تسهیلات خوبی برای شرکت‌های خارجی از جمله ایران فراهم شده است. بر این اساس با راه‌اندازی خطوط تولید در این مناطق می‌توان کالا را با قیمت تمام شده کمتر و بدون پرداخت هزینه‌های حمل‌ ونقل به بازار سوریه و حتی به بازارهای ثالث عرضه کرد.
 راهبردهای جدید ایران در همکاری با سوریه، به‌صورت مشترک(ایران و سوریه) تنظیم شده است یا اینکه دو کشور به این تعامل و همفکری رسیدند که توسعه روابط چگونه و در چه قالب‌هایی باشد؟
بله؛ روش‌های جدید همکاری به‌صورت تعاملی با سوریه در دستورکار قرار گرفته است و این کشور آماده هر گونه همکاری با سرمایه‌گذاران و شرکت‌های ایرانی دراین زمینه‌ها است.
در واقع دولت سوریه و همچنین بخش خصوصی این کشور در زمینه ایجاد و تکمیل زیرساخت‌های لازم در مناطق آزاد و شهرک‌های صنعتی این کشور و همچنین تولید محصول جهت مصرف در بازار سوریه و همچنین صادرات مجدد به سایر کشورها، استقبال می‌کنند.
در تولید مشترک آیا موضوع خودرو هم دیده شده است؟ طی چند وقت اخیر به علت تحریمی که سوریه شده است، صادرات خودرو به این کشور با چالش‌هایی روبه‌رو شده است، برای عبور از این اتفاق چه سیاست‌هایی اتخاذ خواهد شد؟
از گذشته تولید مشترک خودرو توسط شرکت‌های ایران خودرو و سایپا با همکاری مشترک دولت و بخش خصوصی طرف سوری آغاز شده است که متأسفانه به‌دلیل مشکلات داخلی سوریه، در چند سال اخیر واردات قطعات خودرو برای تولید در دو کارخانه مشترک یاد شده متوقف شده است. با وجود این در پیگیری‌های اخیر پیشنهاداتی در خصوص فعال کردن کارخانجات مشترک ایران خودرو و سایپا برای تولید خودروهای تجاری و تولید خودرو برای صادرات به سایر کشورها مطرح شده و در حال پیگیری است. همچنین در خصوص تولید تراکتور و تجهیزات کشاورزی با استفاده از خطوط تولید این دو کارخانه نیز پیشنهاد شده و در حال بررسی است.
تحریم سوریه مانعی برای همکاری‌های دو جانبه و تولید مشترک با این کشور نیست؟ و آیا سرمایه‌گذاران کشورمان این ریسک را می‌پذیرند که وارد سوریه شوند؟
تحریم موانع و مشکلاتی را ایجاد کرده است و همچنان هم به‌عنوان یک مشکل عمده فراروی همکاری دو کشور در حوزه‌های اقتصادی و تجاری است. دلیل اصلی این است که دو کشور ایران و سوریه مورد تحریم واقع شدند و نظام بانکی دو کشور امکان همکاری به‌صورت سابق و به شکلی که بتوانند زیرساخت مناسب برای مبادلات پولی و بانکی بین شرکت‌ها ایجاد کنند  یا پذیرش صدور و پذیرش ضمانتنامه‌های مورد نیاز برای سرمایه‌گذاری و صدور خدمات فنی و مهندسی را داشته باشند، ندارند. با این حال روش‌هایی پیشنهاد شده برای اینکه  آثار منفی تحریم‌ها روی فعالیت‌های مشترک کمتر شود.
تجار در همکاری با سوریه مانند روسیه، می‌توانند از ارزهای ملی استفاده کنند؟
استفاده از ارزهای ملی در مبادلات خارجی به شرایطی نیاز دارد که درحال حاضر بین ایران و سوریه فراهم نیست؛ ولی در بعضی از موارد این امکان وجود دارد که شرکت‌های ایرانی کالا به سوریه صادر و با ارز سوری مطالبات خود را دریافت و از طریق مطالبات اقدام به واردات کالاهای مورد نیاز و مواد اولیه تولید کنند.
بر اساس راهبردی که در همکاری مشترک با سوریه تنظیم شده، قراراست میزان مبادلات تجاری دو کشور به چه عددی برسد؟
پیش‌بینی‌ها این است که روابط تجاری دو کشورشامل صادرات و واردات کالا، صدور خدمات فنی و مهندسی، مبادله گردشگر و سرمایه‌گذاری مشترک دریک دوره زمانی ۳ ساله تا مرز 2 میلیارد دلار قابل افزایش است.
در حال حاضر وضعیت واردات و صادرات ایران به سوریه چگونه است و آیا همچنان تراز تجاری به نفع ایران است؟
در 9 ماهه امسال حدود 163 میلیون دلار کالا از جمهوری اسلامی ایران به سوریه صادرات و حدود 23 میلیون دلار واردات از سوریه به ایران ثبت شده است. بر این اساس تراز تجاری به نفع ایران مثبت است. صادرات ایران به سوریه در 9 ماهه سال‌جاری در قیاس با مدت مشابه سال گذشته حدود 40 درصد رشد داشته است.
خاطرنشان‌ می سازد سوریه طی سال‌های اخیر درگیر بحران‌های سیاسی و امنیتی بوده به همین جهت توان اقتصادی این کشور بسیار تنزل یافته به گونه‌ای که حجم تجارت خارجی سوریه با جهان از 30 میلیارد دلار به حدود 5 میلیارد دلار رسیده است. با این وجود، سوریه به‌عنوان شریک استراتژیک ایران محسوب شده و در دولت جدید اراده بر فعال کردن ظرفیت‌های اقتصادی و تجاری با این کشور و رفع و موانع مشکلات فرا روی فعالان اقتصادی دو کشور قرار گرفته است.
چه توصیه‌ای به سرمایه‌گذاران داخلی دارید که می‌خواهند در سوریه سرمایه‌گذاری کنند؟
توصیه به فعالان اقتصادی این است که با دقت فرصت‌های حضور و سرمایه‌گذاری در سوریه را بررسی و شناسایی و همچنین مراقبت کنند که چه مشکلات و موانعی احتمالا متوجه فعالیت آنها خواهد بود.
از طرفی ضرورت دارد که سرمایه‌گذاران ایرانی با استفاده  از خدمات شرکت‌های مشاوره‌ای بررسی‌های دقیق فنی و اقتصادی و بویژه حقوقی از فعالیت در بازار سوریه داشته باشند تا بتوانند بخوبی از فرصت‌های موجود در بازار این کشور و بازارهای منطقه‌ای استفاده کنند. در واقع اگر در فعالیت‌های اقتصادی و تجاری همه ابعاد به‌صورت همه جانبه و دقیق مورد بررسی قرار گیرد، تجار با کمترین مشکل می‌توانند در سوریه فعالیت اقتصادی، تولیدی و تجاری کنند.