فرصت جام جهانی از دست صنعتکاران صنایع دستی می‌رود؟

زهره توکلی
خبرنگار
 هنوز برنامه وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری برای استفاده از فرصت بزرگ جام جهانی قطر اعلام نشده است. هنوز معلوم نیست غرفه‌هایی در اختیار صنعتکاران و هنرمندان صنایع دستی ایران در قطر گذاشته می‌شود  یا خیر. مدت‌ها است که فعالان این حوزه از وزارتخانه خواسته‌اند تا فرصت حضور هنرمندان صنایع دستی در جام جهانی فراهم شود تا آنها بتوانند محصولات خود را به فروش برسانند. برخلاف ایران، ترکیه آماده برداشت از سفره گردشگری پهن شده در جام جهانی قطر است. او یکی از رقبای ایران در گردشگری بویژه در حوزه گردشگری سلامت به عنوان مقصد گردشگران کشورهای عربی است.
علی سنگسری یزدی، صادرکننده صنایع دستی با بیش از 22سال سابقه در حوزه بازرگانی در این‌باره به «ایران» گفت: حوزه صنایع دستی در هر کشور در بخش‌های مختلف نظیر فروش، صادرات و... رابطه مستقیمی با گردشگران دارد لذا به میزان زیادی تحت تأثیر آن است به گونه‌ای که باید بررسی کرد که کدام صنایع دستی مورد اقبال کدام کشورها است تا با شناسایی آنها بازار هدف را در آن کشورها ایجاد کرد.
وی با اشاره به اینکه در حوزه صادرات، صنایع دستی نظیر پارچه قلمکار، خاتم، منبت، شیشه‌گری سنتی و... بیشتر مورد پسند و استفاده کشورهای دیگر قرار می‌گیرد، افزود: چون قطر، کشوری کوچک و ترانزیتی است یعنی گردشگران زیادی برای رفتن به کشورهای دیگر، وارد این کشور می‌شوند لذا جام جهانی نیز زمان و فرصت مناسبی برای شناساندن بهتر صنایع دستی ایران در قطر محسوب می‌شود.
عضو اتاق بازرگانی ایران و قطر پیشنهاد کرد: برای استفاده از فرصت ایجاد شده برای معرفی بیشتر صنایع دستی کشور به گردشگران خارجی، در مناطقی مانند دهکده فرهنگی و هنری «کاتارای» قطر (KATARA) که معمولاً گردشگران زیادی از این منطقه دیدن می‌کنند، می‌توان با بهره‌مندی از استادان حرفه‌ای، کارگاه‌های آموزشی صنایع دستی را برگزار کرد تا فرایند تولید برخی از رشته‌های صنایع دستی نظیر پارچه قلمکار که نمایش فرایند تولید آن امکانپذیر است را به گردشگران نشان دهند.
این پیشنهاد او البته مخالفانی هم دارد. بسیاری اعتقاد دارند که هیچ کشوری نحوه آفرینش صنایع دستی‌اش را پیش چشم گردشگران و صنعتکاران کشورهای دیگر نمی‌گذارد، چون بازار را دو دستی به رقیب در کمین نشسته تقدیم می‌کند.
سنگسری یزدی گفت: متأسفانه امروزه محصولات صنایع دستی در کشور ما بیشتر نمایشی و تزئینی است. صنایع دستی استفاده کاربردی در زندگی مردم ندارد چون در این زمینه کاری انجام نشده است، در صورتی که این صنایع باید در زندگی روزمره کاربردهای زیادی داشته باشند تا فروش آن هم رونق بگیرد.
این هنرمند صنعتکار افزود: استفاده از فرصت پیش آمده جام جهانی قطر، بستگی به میزان همکاری بخش دولتی دارد که بتوانند غرفه‌های معرفی، عرضه و فروش صنایع دستی را در مسیر ورود یا عبور گردشگران در قطر راه‌اندازی کنند. روابط خوبی با دولت قطر داریم لذا می‌توانیم از این ظرفیت موجود برای پررنگ کردن حوزه فعالیت صنایع دستی کشور استفاده کنیم و حتی در سایر نمایشگاه‌های بین‌المللی دوحه قطر شرکت داشته باشیم.
وی تصریح کرد: چند سال قبل که نمایشگاهی از توانمندی‌های قطر در این کشور برگزار شد، ایران نیز غرفه‌ای از صنایع دستی داشت که بسیار مورد استقبال قرار گرفت اما در مجموع، برای حضور مستمر در این گونه نمایشگاه‌های بین‌المللی دچار ضعف هستیم که بخش خصوصی و دولتی باید با همکاری هم در صدد رفع این مشکلات برآیند.
نایب رئیس کمیسیون گردشگری و صنایع دستی اتاق بازرگانی ایران و امارات اظهار داشت: نمایشگاه‌های مختلفی در کشورهای حوزه خلیج فارس برگزار می‌شود و الزامی ندارد که صنایع دستی کشور فقط در نمایشگاه‌های تخصصی صنایع دستی عرضه شود، بلکه می‌توان در نمایشگاه‌های دیگری که با مصارف خانگی هم ارتباط دارد نظیر نمایشگاه‌های لوازم خانگی یا فروش‌های بهاره و تابستانه نیز غرفه‌ای را به صنایع دستی اختصاص داد. به طور مثال می‌توان سرامیک یا کاشی سنتی و نیز شیشه گری‌های سنتی را در نمایشگاه‌هایی که مصارف خانگی دارند، عرضه کرد چرا که اینها کاربردی‌تر است و می‌توان در این زمینه کارهای زیادی انجام داد.
وی گفت: برای رونق حوزه صنایع دستی، بخش خصوصی می‌تواند پیشنهاداتی را ارائه کند و بخش دولتی در صورت تأیید باید مسیر را برای حضور در نمایشگاه‌های مختلف هموار و مشخص کند تا به هدف مورد نظر برسیم.
این کارشناس صنایع دستی افزود: در سال گذشته طی جلسه صادرکنندگان صنایع دستی کشور با معاونت صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور، پیشنهادات درباره حضور صنایع دستی ایران در دوحه قطر طی برگزاری جام جهانی ارائه شد اما هنوز نتیجه این جلسه مشخص و اعلام نشده در صورتی که برنامه برخی کشورهای همسایه نظیر چین و ترکیه در این باره مشخص شده است.
وی ادامه داد: باید همان زمانی که میزبانی قطر برای جام جهانی مشخص و قطعی شد، برنامه‌ریزی‌های لازم برای حضور مؤثر در جام جهانی قطر آغاز می‌شد اما با وجود اینکه فرصت زیادی باقی نمانده است، هنوز برنامه مشخصی برای صنایع دستی اعلام نشده است. باید بخش دولتی، نه تنها برای جام جهانی بلکه در دوره‌های زمانی با برگزاری نمایشگاه‌ها و... بتواند تنوع، کارایی و کیفیت محصولات صنایع دستی ایران را به مردم جهان بشناساند.
مسعود کلانتری، رئیس گروه بازرگانی خارجی معاونت صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور نیز در این باره به «ایران» گفت: برای جام جهانی قطر برنامه‌ای در خصوص برگزاری نمایشگاه صنایع دستی داریم که قرار است همزمان با برگزاری جام جهانی این نمایشگاه در شهر دوحه قطر برپا شود.
وی افزود: بخش خصوصی در این زمینه درخواست‌هایی را داشته است و در حال پیگیری برگزاری این نمایشگاه هستیم که اگر به نتیجه قطعی برسد اقدامات لازم را برای برگزاری آن انجام دهیم.
کلانتری با اشاره به اینکه طرف قطری برای برگزاری این نمایشگاه راغب است، ادامه داد: از سوی حوزه بین‌المللی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، پیشنهادهای خود را برای برگزاری این نمایشگاه به کشور قطر اعلام کرده‌ایم و از طریق سفارت ایران در دوحه نیز پیگیر هستیم تا بتوانیم این نمایشگاه را برگزار کنیم اما با طی شدن فرایند آن، نتیجه آن مشخص می‌شود.
با توجه به اینکه تا برگزاری جام جهانی قطر، فرصت زیادی باقی نمانده است، وی درباره زمان اعلام نتیجه این پیشنهادها و رایزنی‌ها گفت: نهایت تا 3 هفته دیگر نتیجه این پیگیری‌ها و شرایط برگزاری این نمایشگاه از سوی مجری مشخص می‌شود.
کلانتری در خصوص وضعیت آمادگی شرکت‌های خصوصی برای شرکت در این نمایشگاه گفت: ابتدا باید شرایط برگزاری این نمایشگاه، میزان متراژ و فضایی که می‌خواهند در اختیار ما قرار دهند، محل برگزاری و هزینه‌های آن مشخص شود تا بتوانیم آنها را به فعالان حوزه تولید صنایع دستی و صادرکنندگان برای مشارکت، اطلاع‌رسانی کنیم.
این مسئول درباره احتمال برگزاری این نمایشگاه گفت: این شرایط در زمان جام جهانی روسیه و نیز جام جهانی برزیل هم وجود داشت که بخش خصوصی نمایشگاهی را برای عرضه صنایع دستی برگزار کرد اما بخش دولتی در این 2 مورد دخالتی نداشت چون پیگیری و هماهنگی‌ها از طریق فدراسیون فوتبال ایران صورت گرفته بود ولی از آنجا که در این دوره، شرکت‌های خصوصی از سازمان میراث فرهنگی درخواست برگزاری نمایشگاه داشته‌اند، در حال پیگیری این درخواست‌ها هستیم.
کلانتری با بیان اینکه پیشنهاد اهدای صنایع دستی به مسئولان برگزاری نمایشگاه مطرح شده است، گفت: از آنجا که تیم‌های مقابل در جام جهانی معمولاً هدایایی به هم می‌دهند، پیشنهاد داده‌ایم که این هدایا، صنایع دستی کشور باشد که این پیشنهادها هنوز قطعی نشده است.