تاراج میراث فرهنگی در فضای مجازی

زیست بوم/ مسئولان حفاظت از میراث فرهنگی در حالی خبر از آمار بالای کشف و شناسایی هزاران دستگاه فلزیاب در سراسر کشور می‌دهند که طبق قانون، هرگونه مجوز برای ساخت، خرید و فروش، نگهداری، تبلیغ و استفاده از دستگاه «فلزیاب» به «سازمان میراث فرهنگی» واگذار شده است. اما بدیهی است که تمامی افرادی که در فضای مجازی و صفحه‌های اینترنتی، انواع دستگاه‌های فلزیاب و گنج‌یاب را بدون هیچ نظارتی و به شکل قارچ‌گونه‌ای تبلیغ کرده و به فروش می‌رسانند، مجوزی از سازمان میراث فرهنگی نگرفته‌اند. 
همین چند روز پیش بود که فرمانده یگان حفاظت از میراث فرهنگی، از توقیف ۵ هزار دستگاه فلزیاب خبر داده و گفت: «قوانین تنها به ما اجازه توقیف و برخورد با خرید و فروش این دستگاه‌ها را می‌دهد.» به گفته سردار حسن مهری، در حال حاضر خرید و فروش فلزیاب ممنوع بوده و اگر کسی را ببینیم که این دستگاه‌ها را عرضه می‌کند حتماً با او برخورد می‌شود؛ ولی قانون‌گذار فقط ضبط و توقیف را مجاز دانسته است. با وجود این می‌توانیم در زمان توقیف، تا سه برابر قیمتی که آن دستگاه دارد؛ جریمه در نظر بگیریم.» وی درباره اینکه با وجود قوانین چرا باز هم شاهد تبلیغ برای این دستگاه‌ها در بناهای تاریخی هستیم، می‌گوید: «این موضوع احتمالاً به شرایط اقتصادی کشور برمی‌گردد. برخی افراد تصور می‌کنند از این راه می‌توانند معیشت خود را تأمین کنند به همین دلیل سراغ اشیای عتیقه می‌روند. آنها هیچ وقت ساکت نیستند به همین دلیل برای برخورد با این رفتارها، قوانین به بازنگری بیشتری نیاز دارد.»
تمامی این اقدامات و توصیه‌ها برای بازنگری در قوانین مقابله با قاچاق اشیای تاریخی کشور، در حالی صورت می‌گیرد که هم اکنون فضای مجازی، به محلی امن برای تبلیغ و فروش گنج‌یاب‌های میراث فرهنگی تبدیل شده است. تنها کافی است گشتی در صفحه‌های مجازی و اینترنتی زده و با جست‌و‌جوی کلمه فلزیاب، انواع متنوعی از گنج‌یاب‌های میراث فرهنگی با قابلیت‌هایی نظیر «توانایی بالا در جست‌وجوی سکه و عتیقه‌جات باستانی»، «صفحه نمایش دیجیتال برای استفاده در شب و نقاط کم ‌دید» و... مشاهده کنید. سوداگران در بسیاری از صفحات مجازی، بی‌هیچ ترس و واهمه‌ای، شماره تلفنی را برای تماس ثبت کرده‌ا‌ند. تنها کافی است تلفن را برداشته و در هر گوشه از کشور، فلزیاب مورد علاقه را سفارش داده و چند روز بعد تحویل بگیرید! تازه ضمانت هم برایتان ارسال می‌کنند!
تمامی این خرید و فروش‌های غیرقانونی در فضای مجازی در حالی به سهولت انجام می‌شود که در سال ۱۳۸۶، بر اساس آیین‌نامه اجرایی قانون ضرورت اخذ مجوز برای ساخت، خرید و فروش، نگهداری، تبلیغ و استفاده از دستگاه فلزیاب، تبلیغ دستگاه‌های فلزیاب از طریق رسانه‌های عمومی، مطبوعات، چاپ و نشر پوستر و سایر روش‌های تبلیغاتی به سازمان میراث فرهنگی واگذار شده است. اما آیا هرگونه تبلیغی از فلزیاب و گنج‌یاب در فضای اینترنتی نیز با مجوز سازمان میراث فرهنگی انجام می‌شود؟
انگار متولیان میراث‌فرهنگی، درست در همان زمان (1386) که این قانون تصویب می‌شد، حواسشان به سال‌های بعدی و رشد قارچ‌گونه صفحه‌های فروش فلزیاب در فضاهای مجازی نبود؛ صفحه‌هایی که خرید و فروش فلزیاب‌ها و گنج‌یاب‌ها را بدون هیچ مانعی در صفحه‌های خرید و فروش تبلیغ کرده و از این راه علاوه‌بر کسب سود بسیار بالا، چوب حراج به اشیای تاریخی و باستانی می‌زنند. طی این سال‌ها، چنین تبلیغاتی در فضای مجازی، توجه چندانی را از سوی متولیان میراث فرهنگی به خود جلب نکرده و تنها صفحه‌هایی را که با هشتگ‌هایی مخصوص براحتی در دسترس قرار می‌گیرد، پربازدیدتر کرده است.
 واقعیت این است که تلاش فراوانِ جویندگان گنج‌های خیالی در صفحه‌های مجازی، فقط به تخریب آثار و محوطه‌های تاریخی منجر شده و فاجعه‌ای بزرگ برای به تاراج رفتن میراث چندین هزار ساله کشور عزیزمان را رقم خواهد زد. علت این همه بی‌توجهی و بی‌مهری به میراث اصیل و باارزش ایران زمین را باید در سایه خلأهای قانونی، جست‌و‌جو کرد؛ قوانینی که نیازمند به‌روزرسانی و تطبیق با واقعیت‌های کنونی است!