نقطه عطف یک رابطه طلایی

گروه سیاسی/ شمشیری که «هیثم بن طارق آل سعید» سلطان عمان به‌عنوان هدیه ویژه خود کمی پس از استقبال رسمی از رئیس‌جمهور ایران در پای پلکان هواپیما تدارک دید، بیش از هر چیز به‌عنوان نمادی برای یک دوستی تاریخی معنا پیدا می‌کرد. «هیثم بن طارق آل سعید» به‌عنوان جانشین سلطان قابوس، پادشاه فقید و خوشنام عمان که پیش‌تر توانسته بود روابط ایران با نیمه عقلانیت‌گرای شورای خلیج‌فارس را از لبه تیغ تنش‌آفرینی‌های دولت سعودی عبور دهد، دست دوستی سیدابراهیم رئیسی را به گرمی فشرد تا معلوم شود رابطه طلایی ایران و عمان در دوره سلطان جدید این کشور همچنان ادامه خواهد یافت. او نیز ایران را به‌درستی به‌عنوان یکی از قدرت‌های بزرگ منطقه می‌شناسد و ذیل همین نگاه می‌کوشد سیاست‌های در دستور کارش در امتداد نگاهی باشد که سلطان فقید عمان نسبت به آن در پیش گرفته بود.
از شراکت سیاسی تا همکاری اقتصادی
در تبیین این همپیمانی که در سفر تاریخی رئیسی به عمان در بالاترین سطح مورد تأکید قرار گرفت، می‌توان به وجه سیاسی شراکت دو کشور در آبراهه تنگه هرمز که هر دو کشور برای عبور صلح‌آمیز و بی‌ضرر شناورها و کشتی‌ها از آن به توافق رسیده‌اند، اشاره داشت. آبراهه‌ای که به خواست ایران و عمان قرار شده آبراهه صلح و دوستی باشد و نه جنگ و ستیز. ضیافت ناهاری را که پادشاه عمان برای رئیسی در کاخ «العلم» تدارک دید نیز بیش از هر چیزی مهر تأییدی بر اتحاد میان دو سوی یکی از مهم‌ترین تنگه‌های استراتژیک جهان بود.
توافقات رنگارنگ
انتظار می‌رفت حاصل چنین پیوند عمیق سیاسی، هموار شدن راه برای امضای توافقنامه‌های رنگارنگی باشد که برای تعمیق همکاری‌های دو سویه میان ایران و عمان در عرصه‌های مختلف پیش‌بینی شده بود؛ چنان‌که در خلال سفر یک روزه رئیسی در مسقط، ۱۲سند همکاری در حوزه‌های سیاسی، حمل‌ونقل، همکاری‌های دیپلماتیک، اقتصادی و گردشگری بین ایران و عمان به امضا رسید. تردیدی وجود ندارد که یکی از مهم‌ترین عرصه‌های توسعه همکاری دو کشور در زمینه ترانزیت و حمل‌ونقل مطرح است. خاصه آنکه تجارت جهانی و مبادله کالا در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی به‌تدریج رو به افزایش است و ایجاد یک دالان ترانزیتی قابل اعتماد به منظور حمل‌ونقل منظم کالا و مسافر بین بنادر خلیج‌فارس و دریای عمان و کشورهای آسیای‌میانه امری بیش‌از‌پیش ضروری به نظر می‌رسد.
در همین چهارچوب شاید یکی از درخشان‌ترین دستاوردهای سفر اخیر رئیسی به عمان را ایجاد زمینه برای به اجرا درآوردن «موافقتنامه عشق‌آباد» دانست؛ توافقی که پیش‌تر بین عمان، ایران، ترکمنستان و ازبکستان منعقد شده بود که می‌توانست ترانزیت کالا را از مسیر ایران بین دو کشور آسیای‌میانه و حاشیه خلیج‌فارس و دریای عمان رونق بدهد. در حالی که این توافقنامه تا پیش از این، امکان اجرا نیافته بود اما در جریان سفر رئیس‌جمهور ایران به عمان مقدمات خوبی برای به اجرا درآمدن این توافق چهارجانبه فراهم شد. با اجرایی شدن آن، نقش ترانزیتی ایران در منطقه ارتقا خواهد یافت و فرصت استثنایی استفاده از سود ناشی از افزایش حجم تجارت و معاملات بین اروپا و آسیا، نقش‌آفرینی در حمل‌و‌نقل دریایی و نیاز منطقه به بنادر چند‌وجهی را نصیب ایران خواهد ساخت.
اقدام بهنگام درباره میدان هنگام
از سوی دیگر در پی این سفر یکی از مهم‌ترین توافقاتی که حاصل شد، توسعه یکپارچه میدان نفتی مشترک موسوم به هنگام است. میدان نفتی هنگام بین ایران و عمان مشترک است و قرار است به‌صورت یکپارچه یعنی مشترکاً توسط دو کشور توسعه پیدا ‌کند تا بالاترین میزان برداشت از آن ممکن شود. علاوه بر این، قرار شد طرح ساخت خط لوله صادرات گاز ایران به عمان که پیش‌تر میان دو کشور امضا شده بود اما به مرحله اجرا درنیامده بود، از سرگرفته ‌شود.
گرچه تا پیش از این، ایران و عمان از ضرورت انجام همکاری در عرصه‌های متعدد سخن به میان آورده بودند اما نگاه کمرنگ دولت پیشین کشورمان به تقویت مناسبات همسایگی سبب شده بود تفاهم‌های به امضا رسیده از روی کاغذ فراتر نرود. از این رو سفر اخیر رئیس‌جمهور ایران به عمان امکانی برای پیگیری هدفمند و عملی این توافقات را فراهم کرد.