افزایش 2 برابری واردات روغن خام با ارز 4200 تومانی

پارسال در حالی که کشور به شدت مشکل ارزی داشت، 3/3 میلیارد دلار روغن وارد کردیم که بیش از نیاز مصرف کشور است

امین محمودی
 خبرنگار
طی سالیان گذشته با تخصیص ارز 4200 تومانی، واردات روغن خام به کشور با افزایش سرسام‌آوری روبه‌رو شده است به طوری که واردات این محصول از 1 میلیون و 560 هزار تن در سال 93 به 2 میلیون و 376 هزار تن در سال گذشته رسید که نشان دهنده افزایشی 52 درصدی بوده است.به همین دلیل میزان ارزبری روغن خام در سال‌هایی که کشورمان با تحریم‌های همه‌جانبه روبه‌رو بوده و دچار کمبود ارزی بود از 1 میلیارد و 568 میلیون دلار در سال 93 به 3 میلیارد و 279 میلیون دلار در سال گذشته رسیده که نشان‌دهنده افزایشی 109 درصدی است که بخش زیادی از این روغن به دلیل تخصیص ارز 4200 تومانی به آن به صورت قاچاق روانه کشورهای همسایه می شد.
از طرف دیگر کشورهای مختلف به جای واردات روغن خام به سمت واردات دانه‌های روغنی گرایش دارند تا با استفاده از کارخانجات روغن کشی خود علاوه‌بر کاهش خروج ارز به اشتغالزایی در کشورشان کمک کرده باشند.در حال حاضر ۲۵ کارخانه روغن‌کشی با ظرفیت پنج میلیون و ۴۰۰ هزار تن در سال و همچنین ۵۸ کارخانه تصفیه روغن با ظرفیت پنج میلیون و ۸۰۰ هزار تن تولید در کشور فعال است.
با این حال طی سال‌های گذشته به‌دلیل واردات روغن خام 10 کارخانه روغن کشی تا مرز تعطیلی نیز رفته اند با این حال با توجه به سیاست‌های دولت سیزدهم از جمله افزایش نرخ خرید تضمینی دانه‌های روغنی و واردات دانه‌های روغنی به جای روغن خام انتظار می‌رود این واحدهای تولیدی دوباره شروع به فعالیت کنند.
میزان مصرف روغن در کشور قبل از تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی کمتر از 1.5میلیون تن بوده اما بعد از تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی افزایش یافته به طور متوسط ۲، 2 میلیون تن روغن در کشور تولید و توزیع شده است.
افزایش قیمت خرید تضمینی دانه‌های روغنی
در برنامه بلندمدت وزارت جهاد کشاورزی، هدف‌گذاری دستیابی به 70 درصد نیاز کشور به دانه‌هایی از تولید داخل طرح‌ریزی شده است. به گفته متولیان تولید، درحال حاضر 20 درصد برنامه کشت دانه‌های روغنی محقق شده است. خودکفایی در تولید دانه‌های روغنی جزو برنامه خودکفایی 8 محصول اساسی در کشور است. این 8 محصول شامل برنج، جو، گندم، حبوبات، پنبه، چغندر قند، ذرت و دانه‌های روغنی است که برنامه خوداتکایی برای آنها تدوین شد.کشت دانه‌های روغنی با توجه به نیاز کشور به کنجاله و روغن خوراکی اهمیت زیادی دارد و به همین دلیل در برنامه خودکفایی قرار گرفته است. در حال حاضر سطح زیرکشت دانه‌های روغنی درکشور 300هزار هکتار است و سویا، کنجد، کلزا و آفتابگردان در برنامه کشت دانه‌های روغنی است. طبق برنامه 10 ساله باید سطح زیرکشت کلزا در کشور به 900 هزار هکتار، سویا 200 هزار هکتار و کنجد و آفتابگردان به 80 هزار هکتار افزایش پیدا کند که در حال حاضر فقط 20 درصد این برنامه محقق شده است.
جلوگیری از واردات روغن خام هدف اصلی تولید دانه‌های روغنی است که با افزایش و ساماندهی قیمت خرید تضمینی دانه‌های روغنی و حمایت از تولید، رسیدن به اهداف برنامه مورد نظر است به همین دلیل دولت قیمت خرید تضمینی کلزا را که بیشتر مزارع کشور به کشت آن اختصاص یافته از 11 هزار تومان به 15 هزار تومان رساند، قیمت سویا نیز از 12 هزار و 400 تومان به 15 هزار و 300 تومان رسیده است.
حذف ارز ترجیحی مشکلات تولیدکنندگان و  واحدهای صنعتی را  حل می کند
محمد جعفری، دبیر انجمن صنفی صنایع روغن‌کشی کشور در گفت‌وگو با «ایران »گفت: ایران در سال 1386 به تولید 628 هزار تن دانه روغنی دست یافت ،لکن این مهم در سال‌های بعد به دلیل آن که سیاست‌های تجاری در کنار سیاست‌های تولیدی جدی گرفته نشد، ادامه پیدا نکرد.
وی افزود: کشورمان در زمینه بهره‌وری تولید دانه‌های روغنی با مشکلات زیادی روبه‌رو است ،به طوری که عمده زمین‌هایی که به کشت دانه‌های روغنی اختصاص می‌‌یابند، به صورت خرده مالکی اداره می‌‌شوند.
دبیر انجمن صنفی صنایع روغن‌کشی کشور خاطرنشان کرد: خوشبختانه سال گذشته بخش صنعت و کارخانه های روغن‌کشی برای اولین بار به سمت کشت قراردادی دانه‌های روغنی در 40 هزار هکتار از اراضی کشور رفت.
جعفری افزود: به طوری که در ابتدای فصل زراعی تمامی محصولات کشت شده کشاورزان از آنها خریداری شد ،این در حالی است که قبل از کشت این محصولات کارخانه های صنعتی بذر، کود و سم مورد نیاز آنها را تأمین کرده بودند.
وی تصریح کرد: در سال زراعی گذشته قیمت خرید تضمینی هر کیلو دانه روغنی کلزا 11 هزار تومان بود که در سال زراعی فعلی قیمت خرید تضمینی به 15 هزار تومان رسیده است.
این مقام صنفی در ادامه اظهار کرد: دولت و وزارت جهاد کشاورزی می‌‌توانند با یک برنامه‌ریزی مناسب و بلندمدت در کشور بخش زیادی از نیاز کشوررا به روغن و کنجاله تأمین کنند، این در حالی است که در دولت قبل تأمین کنجاله از طریق تولید داخل نادیده گرفته می‌‌شد،چون واردات آن برای عده‌ای آسان و سودده بود.
دبیر انجمن صنفی صنایع روغن‌کشی کشور گفت: وقتی کارخانه های روغن‌کشی زیادی در کشور وجود دارد چرا باید سیاستمداران و مسئولان باید به سمت واردات محصولات تمام شده بروند، به طوری که طی سال‌های اخیر به جای واردات دانه‌های روغنی شاهد افزایش لجام گسیخته دانه‌های روغنی به کشور بوده‌ایم.
وی اظهار کرد: واردات دانه‌های روغنی به جای روغن خام می‌‌تواند فواید اقتصادی گسترده‌ای برای کشور به همراه داشته باشد،به طوری که هم ارز کمتری برای واردات این کالای اساسی پرداخت شود و هم از لحاظ اینکه اشتغال و ارزش افزوده زیادی در کشور ایجاد کند.
جعفری با بیان اینکه در حال حاضر 25 واحد روغن‌کشی در کشور وجود دارد، عنوان کرد: ظرفیت تولید روغن در این کارخانه ها به 5.4 میلیون تن می‌‌رسد، با این حال به دلیل واردات گسترده روغن نباتی در کشور و نداشتن مواد اولیه (دانه‌های روغنی) 10 کارخانه تعطیل شده‌ است.
دبیر انجمن صنفی صنایع روغن‌کشی کشور در بخش دیگری از سخنان خود درخصوص حذف ارز ترجیحی اذعان کرد: بدون شک حذف ارز ترجیحی یکی از بهترین تصمیمات دولت سیزدهم است، به همین دلیل انتظار می‌‌رود بیشتر مشکلات تولیدکنندگان و واحدهای صنعتی حل شود، با این حال پیشنهاد می‌‌شود دولت روی به اعطای کارت اعتباری خرید بیاورد تا مصرف کنندگان آسیب زیادی از این موضوع نبینند.
وی گفت: بزرگترین تولیدکننده دانه‌های روغنی و روغن خام برزیل، امریکا، آرژانتین، اوکراین، کانادا و روسیه است که بیشتر واردات ایران  از این کشورها صورت می‌‌گیرد.
این مقام صنفی تصریح کرد: در سال زراعی گذشته از مزارع کشور 180 هزار تن دانه کلزا، 30 هزار تن دانه سویا و کمتر از 5 هزار تن آفتابگردان و گلرنگ برداشت کرده‌ایم که عمده این تولیدات در استان‌های خوزستان، ایلام، گلستان، مازندران و اردبیل بوده است.جعفری با بیان این که خشکسالی، افزایش تولید دانه‌های روغنی در کشور را دچار چالش کرده است، گفت:با این حال، رسیدن به افزایش خوداتکایی به دانه‌های روغنی  وابسته به سیاست‌های دولت است ،به طوری که  تا سال 1404 می‌‌توان به تولید 600 هزار تن دانه روغنی در کشور دست یافت.
وی افزود: در این صورت اگر از این میزان دانه روغنی 37 درصد روغن خام در کارخانه‌های روغن‌کشی به دست آید شاهد آن خواهیم بود که 220 هزار تن روغن در کشور تولید شده است.
دبیر انجمن صنفی صنایع روغن‌کشی کشور در پایان با اشاره به اینکه نیاز واقعی کشور به روغن یک میلیون و 500 هزار تن است، اظهار کرد: واردات کالاهای اساسی با شروع تخصیص ارز 4200 تومانی به آنها افزایش زیادی پیدا کرد ،به همین دلیل نمی‌توان گفت 2 میلیون و 200 هزار تن میزان مصرف واقعی کشورمان باشد ،چون بخشی از این روغن به دیگر کشورهای همسایه قاچاق می‌‌شد.