فصل برداشت منافع دوجانبه

گروه سیاسی/ جریان غربگرا طی یک دهه گذشته با وانمود کردن این مسأله که منافع ملی صرفاً از طریق تعامل با چند کشور غربی تأمین می‌شود، آدرسی غلط را به کشور تحمیل کرد که امروز همچنان تبعات آن برای جامعه وجود دارد. این تفکر حتی تا جایی پیش رفت که رسانه‌های اصلاح‌طلب و حامی دولت گذشته، رابطه داشتن با کشورهای در حال توسعه را که در جبهه امریکا تعریف نمی‌شدند به عنوان هدر رفت منابع کشور و با اتهام نداشتن منافع به استهزا می‌گرفتند. به حاشیه رفتن روابط با ونزوئلا طی دولت‌های یازدهم و دوازدهم و بی‌توجهی به ظرفیت‌های روابط اقتصادی دو کشور نشان از همین موضوع داشت. با این حال نباید از این مهم غافل شد که برخی سیاسیون دیگر هم که به عنوان اصولگرا شناخته می‌شدند در جریان مناظرات انتخاباتی سال 1392 روابط ایران با ونزوئلا را بدون آورده معرفی می‌کردند و با نسخه‌های شبه غربگرا ناخواسته به قدرت گرفتن اصلاح‌طلبان در همان زمان کمک کردند. به هرحال این رویکرد با وجود همه هزینه‌هایی که برای کشور داشت در انتخابات 1400 توسط مردم کنار زده شد. نگاهی به ظرفیت‌ها و تجربه روابط موفق با ونزوئلا و دستاوردهای فراوان آن می‌تواند اهمیت روابط دو کشور و چشم‌انداز آن را به خوبی نشان دهد. در این گزارش به چند نمونه از همین دست موضوعات پرداخته می‌شود.
صادرات نفتکش‌‌های اقیانوس‌پیما
ماجرا از جایی شروع شد که شرکت ملی نفت ونزوئلا اواخر دهه هشتاد با سفارش طراحی و ساخت چهار فروند کشتی نفتکش 113 هزار تنی با شرکت صنعتی دریایی ایران(صدرا) قرارداد بست. اولین سفارش این کشور در سال 1395 به شرکت ملی نفت ونزوئلا تحویل داده شد که گفته می‌شود برای ساخت آن تنها 22 ماه زمان صرف شده بود. میزان اشتغالزایی این پروژه در حین اجرا 3000 نفر به صورت مسقیم و تعداد قابل توجهی اشتغال غیرمستقیم در شهرستان بوشهر و شهرهای اطراف بوده است. با تحویل این چهار نفتکش اقیانوس پیما، ایران به جمع کشتی‌سازان بزرگ دنیا پیوسته است. اهمیت این مسأله آنجاست که ایران اولین کشور منطقه است که به این توانایی بومی دست یافته است.
نکته قابل تأمل آنکه در زمانی که توان داخلی در مهندسی و ساخت نفتکش‌های اقیانوس پیما در داخل کشورموجود بود و ایران سفارش خارجی در دست اجرا داشت؛ مدیران سابق توان داخلی کشور را در تولید آبگوشت بزباش و قورمه سبزی معرفی می‌کردند و برای عقد قرارداد خرید 10 نفتکش چشم به دستان کره‌ای‌ها دوخته بودند. این درحالی است که کره‌ای‌ها پیش از این در قرارداد ساخت 27 نفتکش با دریافت پیش پرداخت 220 میلیون دلاری به تعهد خود پایبند نبودند. با این حال دولتمردان بدون اعتراض در حال تقلا برای خارج کردن ارز کشور بودند تا شاید کره‌ای‌ها کاری برای آنها انجام دهند. این اتفاق تلخ منجر به آن شد تا کارشناسان در این خصوص اعلام کنند اگر در همان زمان این سفارش‌ها در شرکت‌های داخلی ثبت شده بود شاهد ایجاد 10 هزار شغل در کشور بودیم و تاکنون بخش بزرگی از تعهدات می‌توانست به سرانجام برسد.
از ساخت مسکن تا صادرات سمند و تراکتور
ونزوئلا در دوران رئیس جمهور فقید این کشور هوگو چاوز، به استقبال تولیدات ایرانی رفت. روابط تجاری دو کشور در دهه هشتاد توانست هم برای اقتصاد ایران و بخش خصوصی سودبخش باشد و هم نیازهای این کشور را تأمین کند. تراکتورسازی ایران که یکی از قدیمی‌ترین صنایع سنگین و مادر کشور است در همان زمان توانست با صادرات چندین هزار دستگاه تراکتور به ونزوئلا سهمی مهم به توسعه روابط اقتصادی دو کشور ایفا کند. مجموعه صنعتی تراکتورسازی ایران با مشارکت شرکت «سی.وی.جی» ونزوئلا توانست، فاز اول خط مونتاژ و تولید تراکتور با ظرفیت سالانه پنج هزار دستگاه را در این کشور امریکای لاتین به بهره‌برداری برساند. استقبال کاراکاس از این صنعت ایرانی منجر به آن شده که همچنان بسیاری از اهالی جامعه بولیواری ونزوئلا ایران را با تراکتورهای باکیفیت ایرانی بشناسند. این رخداد نه تنها به اشتغال مستقیم چند هزار کارگر کمک کرده بود که زمینه ساز حیات 500 کارگاه کوچک و بزرگ قطعه‌سازی کشورمان شده بود.
علاوه بر این، صادرات خودروهای سمند و پراید به این کشور نیز هر ساله روندی رو به رشد را نشان می‌داد؛ سالانه هزاران دستگاه از سوی دو شرکت خودروسازی سایپا و ایران خودرو و همچنین قطعه‌سازان آن از تهران به کاراکاس صادر می‌شد و نوید روزهایی به مراتب بهتر در روابط دو کشور را می‌داد.
اما دولت یازدهم و دوازدهم با پشت پا زدن به همه این ظرفیت‌ها به مانعی جدی برای تعمیق روابط ایران-ونزوئلا تبدیل شد. دولتمردان اعتدال، نه تنها کارنامه‌ای فاجعه بار در حوزه مسکن‌سازی در ایران به جا گذاشته بودند که حتی دیپلماسی اقتصادی در حوزه مسکن ونزوئلا را هم به تعطیلی کشاندند. این درحالی است که وزرای اقتصادی دولت روحانی از جمله عباس آخوندی و محمدرضا نعمت‌زاده خود از جمله ذی‌نفعان همکاری‌های اقتصادی در دولت محمود احمدی‌نژاد بودند. شرکت‌های «مدیریت احداث» و «خانه‌سازی ایرانیان» خود نمونه‌ای از انتفاع شخصی اصلاح‌طلبان از همکاری‌های اقتصادی ایران و ونزوئلا در دورانی بوده که دولت وقت کشورمان پروژه ده هزار واحدی مسکن در این کشور را برعهده گرفت و حتی قبل از اتمام کار هزینه آن را از دولت این کشور دریافت کرد. این مرثیه حالا بار دیگر به ساز شادمانی میان دو ملت تبدیل شده و امید می‌رود در دولت سیزدهم و با اجرایی شدن سند همکاری‌های بیست ساله به اوج برسد.
کشت فراسرزمینی و تأمین نیازهای ایران
فروشگاه ایرانی مگاصیص در شهر کاراکاس به نمادی دیگر از اقتصادهای مکمل ایران و ونزوئلا تبدیل شده است. اما زمینه همکاری دو کشور بیش از فروش کالاهای ایرانی در این کشور است. ایران به عنوان کشوری که برای کشت محصولات کشاورزی و حتی دامپروری با محدودیت آب و خاک مواجه است می‌‌تواند از روابط دوستانه با ونزوئلا به عنوان کشوری با زمین‌های بکر، آب فراوان و مراتع وسیع آن استفاده نماید و با صادرات ماشین آلات و کود و بذر، کشت فراسرزمینی خود را به این کشور گسترش داده و محصولات آن را به سراسر ایران وارد نماید. این کشور با 30 میلیون هکتار زمین حاصلخیز و بلااستفاده از توانایی‌های ایران بخوبی استقلال می‌کند. خط هوایی مستقیم که در دیدار اخیر رؤسای جمهور دو کشور نهایی شد و قرار است از 28 خردادماه عملیاتی شود می‌تواند در رسیدن به این چشم‌انداز کمک کننده باشد. فعالان اقتصادی اکنون در پرتو توجه دولتمردان به دیپلماسی اقتصادی در ارتباط با کاراکاس و فراهم شدن زمینه حضور بخش خصوصی به راحتی می‌توانند از ظرفیت پیش آمده استفاده کنند. موافقتنامه اجتناب از اخذ مالیات مضاعف، موافقتنامه حمل ونقل هوایی، موافقت همکاری‌های دریایی و موافقتنامه تشویق و حمایت متقابل از سرمایه‌گذاری و لغو روادید از جمله اقداماتی است که باعث شده تجار اکنون با انگیزه‌ای بیشتر به این عرصه ورود کنند و اهمال کاری‌های دولتمردان گذشته را جبران نمایند.


آیت الله رئیسی در مراسم تحویل نفتکش آفراماکس ساخت ایران به ونزوئلا:
اتحاد ملت‌های انقلابی کارآمدتر از تحریم امریکایی‌ها است

دومین نفتکش آفراماکس ساخت شرکت صنعتی دریایی ایران (صدرا) که به سفارش ونزوئلا ساخته شده است، روز شنبه با حضور سید ابراهیم رئیسی و نیکلاس مادورو رؤسای جمهور ایران و ونزوئلا تحویل شرکت نفت این کشور شد.
آیت‌الله رئیسی در این مراسم با تبریک میلاد امام رضا (ع)، گفت: تحویل این نفتکش را در روز میلاد امام هشتم به فال نیک می‌گیریم و صمیمانه از همه دست‌اندرکاران شرکت ایرانی صدرا تشکر می‌کنم. رئیس جمهور با ابراز خرسندی از تحویل این نفتکش به کشور دوست و برادر ونزوئلا افزود: در شرایطی که دشمنان ایران و ونزوئلا تلاش می‌کنند با اعمال محدودیت‌های بسیار و تحریم‌های ظالمانه سد راه پیشرفت ملت‌های آزاد ایران و ونزوئلا شوند، تحویل نفتکش ۱۱۳ هزار تنی ساخته شده توسط مهندسان و صنایع کشتی‌سازی ایران به ونزوئلا، نمونه‌ای از ظرفیت‌ها و توانمندی بالای ایران در صدور خدمات فنی و مهندسی به جهان و اثبات کارآمدی الگوی اقتصاد مقاومتی است. رئیسی اظهار داشت: ساخت و تحویل این نفتکش که مورد تأیید گروه فنی و مهندسی ونزوئلا نیز قرار گرفته است، علاوه بر اینکه به دولت ونزوئلا در دستیابی به هدف استقلال در حمل و نقل دریایی کمک خواهد کرد، یک بار دیگر نشان می‌دهد که اراده و اتحاد ملت‌ها و دولت‌های مبارز و انقلابی بسیار قوی‌تر و کارآمدتر از تحریم امریکایی‌ها است. رئیس جمهور ادامه داد: از سوی دیگر ایران و ونزوئلا به عنوان دو اقتصاد مکمل و پشتیبان یکدیگر، از طریق تکمیل و مرتبط کردن زنجیره‌های تأمین در هر دو کشور قادر خواهند بود در جهت رفاه و توسعه ملت‌های خود حرکت کنند. این نوع همکاری مشترک، الگویی مناسب برای همه کشورهای در حال توسعه و مستقل است که ببینند می‌توان با همکاری و تعامل کارهای بزرگی انجام داد. آیت‌الله رئیسی تأکید کرد: دو فروند نفتکش‌ دیگر نیز در حال ساخت است که امیدوارم بزودی آماده تحویل به ونزوئلا شود.
ساخت این کشتی مدرن، نشان از توانمندی بالای ایران است
آقای نیکلاس مادورو رئیس جمهور ونزوئلا نیز در این آیین ضمن تمجید از ساخت این نفتکش اظهار داشت: با دیدن این کشتی با ظرفیت ۸۰۰ هزار بشکه، اولین چیزی که از ذهنم گذشت، چهره رهبر محبوب‌مان، فرمانده چاوز بود که مطمئنم روح وی در این لحظه در هر کجا که باشد، از خوشحالی لبخند به لب دارد. رئیس جمهور ونزوئلا افزود: ساخت  نفتکش برای شرکت‌ دولتی نفت ونزوئلا، برنامه فرمانده چاوز برای تقویت صنعت نفت کشورمان بود، تا آن را در برابر کلیه تهاجمات خارجی خودکفا کند. نیکلاس مادورو تأکید کرد: ساخت این کشتی مدرن و قوی، نشان از توانمندی و ظرفیت بالا، فوق‌العاده و تحسین‌برانگیز صنعتی جمهوری اسلامی ایران دارد. ایران یکی از قدرت‌های نوظهور قرن ۲۱ است و ساخت این کشتی نیز از نشانه‌های عملی و مشخص این قدرت نوظهور است.
وی خطاب به رئیس جمهور کشورمان گفت: از طرف ملت ونزوئلا و همه زنان و مردان و کارکنان و کارگران شرکت ملی نفت ونزوئلا، از شما بابت تحویل این کشتی تشکر می‌کنیم، این دستاورد بزرگی است.