از اعلام موضوعات ممنوعه تا برخورد با آثار کپی و حذف سوژه‌های تکراری

گروه فرهنگی/ سی‌ونهمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران قرار است از ۲۷ مهر تا دوم آبان برگزار شود. این دوره از رویداد به روال سال‌های گذشته به صورت حضوری برگزار می‌شود و آنطور که مهدی آذرپندار در نشست خبری اعلام کرد احتمال بلیت‌فروشی و حضور میهمانان خارجی خواهد بود. فارغ از این خبر و اطلاعات مربوطه، کم و کیف موضوعات ممنوعه شاید پربحث‌ترین موضوع مطرح شده در این نشست بود؛ بحثی که نه تنها بر پیشانی گزارش این نشست خبری در روز گذشته قرار گرفت و تیتر اغلب رسانه‌های خبری شد بلکه هر ساله و در دوره‌های مختلف مدیریتی همواره این رویداد مهم سینمایی را با چالش مواجه کرده و چه در دوره انتخاب و چه در دوره داوری با حرف و حدیث و خبرسازی مواجه کرده است. حالا در همین ابتدای کار مهدی آذرپندار مدیرعامل انجمن سینمای جوانان ایران و دبیر این رویداد در گفت‌وگو با نمایندگان رسانه‌های خبری ضمن تأکید بر پایبندی و مقید بودن بر خطوط قرمز در حوزه اخلاق، تکلیف مضامین ممنوعه را مشخص کرده است. موضوع اقلیت‌های جنسی تا کودک‌کشی و خشونت درباره کودکان از مضامینی است که دبیر جشنواره فیلم کوتاه تهران تأکید کرده که روی آن سختگیری و حساسیت ویژه وجود دارد.
تکان‌دهندگی از قدرت فیلمساز می‌آید یا موضوع ممنوعه؟
مهدی آذرپندار در نشست خبری سی‌ونهمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران که پیش از ظهر روز یکشنبه در باغ زیبا تهران برگزار شد درباره این مضامین توضیح داد: «ما آثار درباره دگرباشان و اقلیت‌های جنسی را نه می‌خواهیم و نه می‌توانیم بپذیریم. این آثار را فارغ از اینکه خوش‌ساخت هم باشند، نمی‌پذیریم. این آثار در جشنواره ما جایی ندارند. از هیأت انتخاب خواستیم در حوزه‌های کودک‌کشی هم سختگیرانه برخورد کنند و این موضوع کمی بیش از حد استاندارد در سینمای ما است. گاهی فیلمساز برای اینکه درام قوی‌تر باشد دست روی این موضوعات می‌گذارد. من متوجهم که مخاطب فیلم کوتاه مخاطب محدودی است ولی وقتی با یک جریان مواجه هستید و برخی آموزشگاه‌ها اصلاً این موضوع را سفارش می‌دهند، باید با آن سختگیرانه برخورد کرد. در همه جای دنیا پروتکل‌هایی برای این موضوع وجود دارد و پیشنهاد ما به هیأت انتخاب این بود که سختگیرانه برخورد کنند. با هیأت انتخاب صحبت کردیم که آیا تکان‌دهندگی یک فیلم از قدرت فیلمساز می‌آید یا از تأثیر کودک‌کشی؟»
او همچنین در پاسخ به سؤالی با استناد به صحبت‌های پیشین‌ خود مبنی بر باز کردن فضا برای فیلم‌های سیاسی گفت: «از اعلام تا اعمال فاصله زیاد است و ما اصلاً با تعداد زیادی فیلم در بخش سیاسی مواجه نیستیم، مسأله ما این است که چرا درباره دگرباشی جنسی فیلم‌های متعدد داریم، اما مثلاً در حوزه عدالت آموزشی و کارگری فیلمی نمی‌بینید؟ در مقابل اما تجمعی از آثار درباره حوزه زناشویی و مضامین شاد می‌بینید. من در حوزه اخلاقی به خط قرمزهایی مقید هستم که ابایی هم ندارم بگویم مخالف آن جریان هستم، این جشنواره‌ها تمام می‌شود اما قرار نیست من و جشنواره فیلم کوتاه تهران در حوزه دگرباشی بخشی از این موج باشیم. موضوعات برخی فیلم‌ها را حتی اینجا نمی‌توان بیان کرد که این اتفاق خوبی نیست. فیلمسازان‌شان هم می‌دانند که این آثار برای جامعه هدف دیگری ساخته شده است.»
برخورد با آثار کپی و حذف آثار تکراری
دبیر جشنواره فیلم کوتاه تهران همچنین به مبحث ممیزی و فضایی که برخی فیلمسازان برای عدم راهیابی آثارشان به بخش مسابقه به آن پناه می‌برند، گفت: «امیدواریم جشنواره‌ای با سلایق مختلف برگزار کنیم اما حتماً اعتراضاتی وجود خواهد داشت. هیچ فیلمسازی که فیلمش حذف شده فکر نمی‌کند فیلمش ضعیف بوده بلکه فکر می‌کند حاصل ممیزی بوده‌است. گاهی دوستان دنبال دلیل دیگری برای حذف می‌گردند، در حالی که آثارشان ضعیف بوده است. نمی‌خواهیم انکار کنیم ممیزی وجود دارد اما اینطور نیست که سهم زیادی دارد.»
او در بخش دیگری از این نشست با تأکید بر اینکه در برابر جسارت‌ها در حوزه مسائل اجتماعی می‌ایستد اما در چنین حوزه‌هایی چندان فیلمی نیست، از تکرار برخی موضوعات در آثار و حذف ناگزیر آنها گفت: «بخشی از ممیزی به دلیل تجمع زیاد فیلمسازان در برخی موضوعات است که گاهی جزو خطر قرمزها نیست. مثلاً گاهی می‌بینیم پنجاه فیلم در حوزه صحنه زنی آمده و ناگزیر به حذف هستید یا الان تعداد بالایی فیلم در حوزه شکار می‌بینیم. این افراد باید بدانند که رقابت بسیار زیادی دارند. در این موضوع خط قرمزی وجود ندارد اما فیلم‌هایی ناگزیر حذف می‌شوند تا شاهد آثار تکراری نباشیم این نامش ممیزی نیست بلکه جلوگیری از تکرار است.»
از دیگر محورهای مهم صحبت‌های آذرپندار در این نشست برخورد با آثار «کپی» بود. دبیر جشنواره فیلم کوتاه تأکید کرد که هیأت انتخاب برخورد سختگیرانه با آثار تقلیدی خواهد داشت.
جشنواره‌ای در دسترس برای همه
از حواشی مهم دوره گذشته جشنواره فیلم کوتاه تهران، محل برگزاری این رویداد بود که در مراسم اختتامیه واکنش جدی رئیس سازمان سینمایی را به همراه داشت. محمد خزاعی با انتقاد از تبلیغ گسترده مجموعه ایران مال به عنوان میزبان از تبلیغ اشرافی‌گری و فضای به دور از سادگی پس از انتقاد شدید مراسم را ترک کرد. آذرپندار اما با تأکید بر اینکه این رویداد حتماً امسال به ایران مال نمی‌رود، دلیل این تصمیم را برگزاری جشنواره در مکان دردسترس عنوان کرد: «خیلی از بچه‌های فیلم کوتاه دانشجو هستند و اقتصاد فیلم کوتاه نحیف است، بنابراین اصلاً رفت و آمد به جایی مثل ایران مال محل بحث و ابهام بوده است. توجه ما این است که جشنواره را در جایی برگزار کنیم که امکان دسترسی داشته باشد.» به گفته او برای مکان برگزاری هم هماهنگی‌هایی باید انجام پذیرد و این احتمال وجود دارد که سازمان سینمایی بخواهد در یک محل ثابت، جشنواره‌ها را برگزار کند و این مسأله فعلاً به هماهنگی درون‌سیستمی احتیاج دارد.