وحدت شکنی؛ اسم رمز رسانه های معاند

فائزه سادات یوسفی
روزنامه نگار

التهابات عراق در یک سال گذشته بویژه پس از اعلام نتایج انتخابات  پارلمانی و کسب بیشترین آرا توسط مقتدی صدر بیشتر شده است. این وضعیت به موازات میزبانی اربعین زمانی شدت یافت که آیت‌الله سید کاظم حسینی حائری، به‌عنوان مرجع تقلید بسیاری از حامیان جریان صدر و شخص مقتدی صدر با اعلام کناره‌گیری از مرجعیت، از تفرقه‌افکنی میان مردم عراق به نام شهیدین صدر بشدت انتقاد کرد. در واکنش به این اقدام مقتدی صدر رهبر جریان صدر با اعلام کناره‌گیری همیشگی از فعالیت‌های سیاسی و اینکه هیچ زمانی ادعای رهبری و مرجعیت نداشته، عراق را در وضعیت بغرنج دیگری قرار داد. پس از آن، برخی از آشوبگران  به خیابان های بغداد بویژه منطقه خضراء (سبز) آمده و درگیری مسلحانه‌ای بین آنها و نیروهای امنیتی رخ داد که طی آن بیش از 30 نفر کشته و 700 نفر زخمی شدند، اما پس از حدود یک روز از این اتفاقات و بحرانی شدن موضوع، او طی سخنانی هواداران خود را از درگیری بر حذر داشت که طی آن آرامش به طور نسبی به خیابان‌های بغداد بازگشت. مقتدی صدر سعی کرد با سخنان خود به غائله‌ای که می‌توانست منجر به اعلام وضعیتی بدتر باشد خاتمه دهد، به‌دنبال اقدام صدر، تدابیر امنیتی و قانون منع آمد و شد سراسری در بغداد و در سایر استان‌ها برداشته شد. در ابتدا به موجب این وقایع، مرزهای زمینی و هوایی به عراق در ایام آغازین سفر اربعین نزدیک به 48 ساعت بسته شد و‌ زائران را دچار نگرانی کرد، اما با بازشدن مجدد مرزها و از سرگیری رفت و آمد زائران اوضاع به روال سابق برگشت؛ با وجود این همچنان رسانه‌های معاند سعی دارند از اتفاقات پیش آمده سوء‌استفاده کرده و دو ملت ایران و عراق را روبه‌روی هم قرار دهند. عراق در آستانه میزبانی مراسم اربعین شاهد اغتشاشات و آشوب‌های درونی در پی اعلام کناره‌گیری همیشگی مقتدی صدر از سیاست بود. این موضوع دستمایه برخی رسانه‌های معلوم‌الحال شد تا با انعکاس اخبار جعلی و دروغین در بستر حساسیت آیین پیاده روی در ایران، چرایی تحولات عراق را به ممانعت از ورود ایرانیان و متأثر کردن مراسم گره بزنند و به گونه‌ای القا کنند که مقتدی صدر به‌صورت عمدی در این وهله زمانی دست به چنین اقدامی زده است. این رسانه‌ها در ادامه با انتشار تصاویر و فیلم‌های ساختگی با مضمون درگیری بین عراقی‌ها و زائران ایرانی سعی می‌کنند فضایی را که همواره نشان دهنده و تثبیت کننده اتحاد بین دو ملت عراق و ایران بوده، به سمت اختلاف و منازعه هدایت کنند، گرچه با ضرب الاجل یک روزه مقتدی صدر آرامش به مرزها بازگشت اما تداوم چنین رویدادهایی لزوم تبیین واقعه و انتشار اخبار بموقع، صحیح و پوششی را برای خنثی‌سازی هدفگذاری رسانه‌های معاند روشن می‌سازد.
تلاش برای خدشه دار کردن رویداد اربعین
موضوعی که در این میان توسط برخی رسانه‌های عربی-غربی برجسته شد ارتباط دادن مراسم اربعین به اتفاقات درونی عراق و تفسیر آن به انسداد عمدی مراسم توسط مقتدی صدر بود. طراحان این سناریو به منظور درگیرکردن ایران با توجه به حساسیت موجود در جامعه، سعی کردند ابعاد ناآرامی را در محور مشخص جدال ایران-عراق نگه دارند، چرا که نگرانی اذهان عمومی در این برهه زمانی، آمادگی را برای پذیرش فرضیه‌های ساختگی به وجود آورده است.
بنابراین، کناره‌گیری مقتدی صدر به دستاویزی برای اختلال در ورود زوار ایرانی به خاک عراق تبدیل شد و در کنار آن ساخت روایت‌های دروغین در دستور کار این رسانه‌ها قرار گرفت تا بر پارامتر وحدت ساز اربعین تأثیر‌گذار باشند. این در حالی است که با بررسی و دنبال کردن سیر تحولات در عراق کاملاً می‌توان به این درک رسید که این موضوع فارغ از میزبانی اربعین و به‌صورت تصادفی در یک تقاطع زمانی شکل گرفته است. آنچه در حال رخ دادن است برخاسته از مسائل درونی عراق است که تنش‌ها پس از انتخابات، با تحصن و حمله به مراکز دولتی به طور تصاعدی در حال افزایش بوده و اکنون در این مرحله قرار گرفته است. در نتیجه نباید اتفاقات درونی عراق را به ایران گره زد و دستخوش خبرهای سطحی و غرض آلود شد و از آنها نتیجه‌گیری کرد، زیرا نظام تحلیل مسائل را دچار خطای محاسباتی خواهد کرد.
علاوه‌بر آن، چنین مسأله‌ای تازگی نداشته است؛ تظاهرات و اغتشاشات پیش از این و در جریان مراسم اربعین سال 2019 برقرار بوده است. در آن سال، تظاهرکنندگان و آشوبگران با ایجاد ناآرامی و تظاهرات در خلال مراسم اربعین خواهان استعفای دولت عبدالمهدی شده بود. این واقعه ابعاد بزرگتری از خشونت را به خود گرفت که طی آن حداقل 550 کشته و 30 هزار مجروح برجای گذاشت اما تأثیری بر مراسم اربعین نداشت.
 پیچیدگی سیاست در عراق
کناره‌گیری از قدرت و سیاست، برای شخص صدر تبدیل به یک روال سیاسی و یک راهبرد پیش برنده شده است. پیش‌تر او از سال 2013 تا کنون 6 بار در برهه‌های زمانی مختلف اعلام برکناری کرده که به‌دنبال آن عراق دچار هرج و مرج شده است.
همچنین، تحرکات سیاسی در عراق بسیار پیچیده است و ساده‌سازی وقایع و ارتباط دادن صرف آنها به ایران برای خدشه دار کردن اتحاد بین دو ملت ایران و عراق ترفندی نخ نما شده است؛ هر حادثه‌ای در آینده  همچنان متأثر از اوضاع و کشمکش‌های درونی عراق خواهد بود و ارتباط دادن آن به ایران اساساً گزاره‌ای نادرست است.
تلاش رسانه‌های وابسته به آمریکا و عربستان بویژه بعد از خنثی‌سازی و مقابله با حملات داعش که موجب یکدستی قوای مقاومت ایرانی-عراقی شد، بیشتر شده است. این رسانه‌ها هر ترفند را برای سوءاستفاده از اتفاقات درونی عراق به کار می‌برند و به نحوی به ایران گره می‌زنند. آنها در نهایت با قبضه کردن و نشانه‌گذاری رویدادها و تسری‌شان به رسانه‌های اجتماعی، تصویری طراحی شده و مغرضانه از عراق  یا متقابلاً از ایران را به خورد مخاطب می‌دهند. به نظر می‌رسد با آگاه‌سازی بموقع و پوشش درست وقایع از سوی رسانه‌های رسمی می‌توان بستر لازم را برای فعالیت‌های آنها عقیم کرد.
رسانه‌های معاند همواره کوشیده‌اند با ایجاد اختلاف افکنی بین ملت ایران و عراق آن را به سطح سیاسی دو کشور بکشانند. این یک روند دوسویه ایرانی و عراقی است که بخشی از آن در داخل کشور و صورت معکوس آن در داخل عراق اجرایی می‌شود. عراق با موقعیت ژئوپلیتیک خود و همجواری با ایران، عضو مهمی از محور مقاومت محسوب می‌شود. بنابراین به انحراف کشاندن اخبار داخلی عراق در راستای القای نگاه تقابلی ایران و عراق جزئی از سیاست رسانه‌های معاند بوده است. تحرکات رسانه‌ای بر ضد ایران در عراق در جریان توقف آبرسانی ترکیه نیز شاهدی بر این امر است.
سخن پایانی
رسانه‌های بیگانه از طرفی دیگر می‌کوشند تا با ایجاد درگیری شیعی- شیعی در عراق اختلافات حزبی را به این سطح برسانند. دو شقه کردن شیعیان به صدر و جریان «چهارچوب هماهنگی»  عدم شکل‌گیری دولت مرکزی از خواسته‌های غرب بوده و آنها با موج سواری بر اعتراضات داخلی، سعی می‌کنند سمت و سوی ترسیمی خود را غالب کنند.آنها خود را در پشت جریان صدر پنهان کرده و ضمن حمایت از اقدام تنش‌زای آنها، طرف مقابل را متهم به زورگویی کرده و با اتصال مواضع آنها با ایران، اختلاف را به منازعه با محوریت ایران تبدیل می‌کنند. با بررسی تحولات عراق و جریان صدر می‌توان دریافت که آنچه امروز در عراق در حال رخ دادن است، موضوع جدیدی نیست و برای فهم درست آن باید ماهیت سیاست در عراق را بدرستی فهم کرد.  اگر بستر فتنه انگیزی رسانه‌ها علیه ایران و عراق پایدار بماند این احتمال وجود دارد که در جریان راهپیمایی از این موضوع سوء‌استفاده شود؛ ایجاد زمینه ذهنی دوگانه ایرانی- صدر که زیر‌مجموعه همان دوگانه ساز ایرانی-عراقی است و در دستور کار اکنون رسانه‌های عربی-غربی است ، زائران و رسانه‌های داخلی در رویداد اربعین امسال باید مواظب این دست نفرت‌پراکنی‌ها باشند.