نسخه Pdf
ایران عصر
چرا پژوهش‌های ما به خروجی راهبری و کاربری نمی‌رسند؟
پازل گمشده
دکتر احمد واعظی
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی
و رئیس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم
«پژوهش برتر» پژوهشی است که حداقل 5 مؤلفه اساسی داشته باشد:
1. حرکت در مرزهای دانش؛ پژوهشگر باید در زمینه پژوهشی خود آخرین تحقیقات را رصد کرده و بکوشد آن مرز دانشی را قدمی به جلو ببرد.
2. نوآوری محتوایی؛ پژوهشگر حرف جدیدی را در حوزه پژوهشی خود داشته باشد.
3. افق‌گشایی؛ پژوهشگر فضای دانشی و محتوای علمی جدیدی را به روی اهل فکر بگشاید.
4. مسأله محور بودن پژوهش؛ پژوهش نیازی از جامعه را برطرف کند.
5. پژواک تحقیق در عرصه عمل؛ پژوهش اثرگذاری اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی داشته باشد.
جای خالی فرآوری پژوهش
از اضلاع مهم پژوهش «فرآوری پژوهش» است که کمتر در جامعه علمی – آکادمیک ما محقق می‌شود. منظور از «فرآوری پژوهش» گرفتن خروجی کاربردی و راهبردی از یک پژوهش است. متأسفانه پژوهش‌های ما لبه راهبردی و کاربردی ندارند؛ بدین معنا که ما کمتر به این مسأله می‌اندیشیم که چگونه می‌توان یک محصول پژوهشی را در قانونگذاری کشور، مدیریت کشور، برنامه‌ریزی کشور و... ورود دهیم. اگر بتوانیم تحقیقات و پژوهش‌های علمی را به دیگر حوزه‌های کاربردی و اجرایی تسری دهیم، می‌توانیم ادعا کنیم که اثرگذار شده‌ایم.
چرخه ناقص پژوهش
بر این اساس، «چرخه پژوهش» از اجزایی چون نیازسنجی، مسأله‌یابی، مخاطب‌شناسی، پژوهش و تحقیق، مدیریت پژوهش و عرضه محصول پژوهشی تشکیل می‌شود. باید توجه داشته باشیم که «عرضه محصول پژوهشی» غیر از تولید است و فرایند دیگری را طلب می‌کند.
خوشبختانه در سال‌های اخیر شاهد موفقیت‌هایی در برخی از اجزای این چرخه بوده‌ایم، در حوزه «نیازسنجی» و «مسأله‌یابی» نسبت به گذشته قدم‌های استوارتری برداشته‌‌ایم و این موفقیت مرهون مسأله‌محور شدن پژوهش و تشکیل قطب‌های فکری و فرهنگی است که باعث شده مسأله‌یابی پژوهش‌ها جهت پیدا کند و از حالت فردی خارج شود. در گذشته محقق به شکلی فردی، مسأله‌ای را برای تحقیق خود برمی‌‌گزید و صرف اینکه مسأله‌ای علمی باشد و پیش‌تر هم روی آن کار نشده باشد کفایت می‌کرد برای اینکه آن تحقیق در شورا تصویت و تأیید شود؛ اما امروزه مسأله‌یابی، موضوع‌شناسی و نیازسنجی پژوهش‌ها ساماندهی قابل توجهی پیدا کرده است و همین امر رشد پژوهش‌ها را موجب شده است.
نکته دومی که در چرخه پژوهش نسبت به گذشته رشد پیدا کرده مسأله «مدیریت پژوهش» است که خود کیفیت کار را بالا برده است، اما در برخی از اجزای این چرخه کاستی‌هایی به چشم می‌خورد و یکی از مهم‌ترین کاستی‌ها به مسأله «عرضه محصول پژوهشی» برمی‌گردد. این در حالی است که این بخش از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است؛ به گونه‌ای که اگر همه اجزای چرخه پژوهش کار خود را به خوبی انجام دهند اما در نهایت محصول پژوهشی نتواند عرضه درستی پیدا کند، کار پژوهش و پژوهشگر ناقص و بی‌سرانجام باقی می‌ماند و این آسیبی است که اکنون ما با آن مواجهیم.
*مکتوب حاضر، متن ویرایش و تلخیص شده «ایران» از سخنرانی حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر احمد واعظی است که در «آیین تجلیل از برترین‌های پژوهش» در محل پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی ارائه شد.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی
و رئیس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم
«پژوهش برتر» پژوهشی است که حداقل 5 مؤلفه اساسی داشته باشد:
1. حرکت در مرزهای دانش؛ پژوهشگر باید در زمینه پژوهشی خود آخرین تحقیقات را رصد کرده و بکوشد آن مرز دانشی را قدمی به جلو ببرد.
2. نوآوری محتوایی؛ پژوهشگر حرف جدیدی را در حوزه پژوهشی خود داشته باشد.
3. افق‌گشایی؛ پژوهشگر فضای دانشی و محتوای علمی جدیدی را به روی اهل فکر بگشاید.
4. مسأله محور بودن پژوهش؛ پژوهش نیازی از جامعه را برطرف کند.
5. پژواک تحقیق در عرصه عمل؛ پژوهش اثرگذاری اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی داشته باشد.
جای خالی فرآوری پژوهش
از اضلاع مهم پژوهش «فرآوری پژوهش» است که کمتر در جامعه علمی – آکادمیک ما محقق می‌شود. منظور از «فرآوری پژوهش» گرفتن خروجی کاربردی و راهبردی از یک پژوهش است. متأسفانه پژوهش‌های ما لبه راهبردی و کاربردی ندارند؛ بدین معنا که ما کمتر به این مسأله می‌اندیشیم که چگونه می‌توان یک محصول پژوهشی را در قانونگذاری کشور، مدیریت کشور، برنامه‌ریزی کشور و... ورود دهیم. اگر بتوانیم تحقیقات و پژوهش‌های علمی را به دیگر حوزه‌های کاربردی و اجرایی تسری دهیم، می‌توانیم ادعا کنیم که اثرگذار شده‌ایم.
چرخه ناقص پژوهش
بر این اساس، «چرخه پژوهش» از اجزایی چون نیازسنجی، مسأله‌یابی، مخاطب‌شناسی، پژوهش و تحقیق، مدیریت پژوهش و عرضه محصول پژوهشی تشکیل می‌شود. باید توجه داشته باشیم که «عرضه محصول پژوهشی» غیر از تولید است و فرایند دیگری را طلب می‌کند.
خوشبختانه در سال‌های اخیر شاهد موفقیت‌هایی در برخی از اجزای این چرخه بوده‌ایم، در حوزه «نیازسنجی» و «مسأله‌یابی» نسبت به گذشته قدم‌های استوارتری برداشته‌‌ایم و این موفقیت مرهون مسأله‌محور شدن پژوهش و تشکیل قطب‌های فکری و فرهنگی است که باعث شده مسأله‌یابی پژوهش‌ها جهت پیدا کند و از حالت فردی خارج شود. در گذشته محقق به شکلی فردی، مسأله‌ای را برای تحقیق خود برمی‌‌گزید و صرف اینکه مسأله‌ای علمی باشد و پیش‌تر هم روی آن کار نشده باشد کفایت می‌کرد برای اینکه آن تحقیق در شورا تصویت و تأیید شود؛ اما امروزه مسأله‌یابی، موضوع‌شناسی و نیازسنجی پژوهش‌ها ساماندهی قابل توجهی پیدا کرده است و همین امر رشد پژوهش‌ها را موجب شده است.
نکته دومی که در چرخه پژوهش نسبت به گذشته رشد پیدا کرده مسأله «مدیریت پژوهش» است که خود کیفیت کار را بالا برده است، اما در برخی از اجزای این چرخه کاستی‌هایی به چشم می‌خورد و یکی از مهم‌ترین کاستی‌ها به مسأله «عرضه محصول پژوهشی» برمی‌گردد. این در حالی است که این بخش از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است؛ به گونه‌ای که اگر همه اجزای چرخه پژوهش کار خود را به خوبی انجام دهند اما در نهایت محصول پژوهشی نتواند عرضه درستی پیدا کند، کار پژوهش و پژوهشگر ناقص و بی‌سرانجام باقی می‌ماند و این آسیبی است که اکنون ما با آن مواجهیم.
*مکتوب حاضر، متن ویرایش و تلخیص شده «ایران» از سخنرانی حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر احمد واعظی است که در «آیین تجلیل از برترین‌های پژوهش» در محل پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی ارائه شد.
آدرس مطلب
http://old.irannewspaper.ir/newspaper/page/7996/18/625530/0
ارسال دیدگاه
ضمن تشکر از بیان دیدگاه خود به اطلاع شما رسانده می شود که دیدگاه شما پس از تایید نویسنده این مطلب منتشر خواهد شد.- دیدگاه ها ویرایش نمی شوند.
- از ایمیل شما فقط جهت تشخیص هویت استفاده خواهد شد.
- دیدگاه های تبلیغاتی ، اسپم و مغایر عرف تایید نمی شوند.
ویژه نامه
ویژه نامه ها
.jpg)
