واکسن آنفلوانزای ایرانی در راه داروخانه‌ها

نگرانی‌ها درخصوص تلاقی کرونا و شیوع آنفلوانزای فصلی با نزدیک شدن به آغاز فصل سرما شروع شد. هر چند پیک هفتم کرونا فروکش کرده است اما در عین حال صحبت از این است که آیا موج هشتم کرونا هم در پیش است؟ با اینکه گفته می‌شود کار توزیع و تزریق واکسن آنفلوانزا برای گروه‌های پرخطر هنوز آغاز نشده است اما روز گذشته رئیس سازمان غذا و دارو از توزیع واکسن‌های آنفلوانزای چهارظرفیتی تولید داخل از شنبه (۱۲ شهریور) خبر داد. به گفته دکتر بهرام دارایی، امسال تأمین ۲.۵ میلیون دوز واکسن آنفلوانزا پیش‌بینی شده که حدود یک میلیون دوز آن از محل واکسن‌های تولید داخلی و مابقی از طریق واردات تأمین شده است. آن طور که دکتر دارایی اعلام کرده است، بخشی از واکسن‌های تأمین شده در اختیار معاونت بهداشتی و بخشی دیگر به‌منظور دسترسی عمومی در داروخانه‌های سراسر کشور توزیع و با لزوم ثبت در سامانه تیتک عرضه خواهد شد. از ماه‌ها قبل دولت‌ها در نیمکره شمالی، خودشان را برای مواجهه با فصل سرد سال و شیوع آنفلوانزا همزمان با پاندمی کرونا آماده کرده‌اند. در ایران نیز تزریق واکسن آنفلوانزا بویژه برای زنان باردار و گروه‌های پرخطر به دغدغه مسئولان نظام سلامت بدل شده است.

​​​​​​​فریبا خان احمدی
خبرنگار
 

نگرانی‌ها درخصوص تلاقی کرونا و شیوع آنفلوانزای فصلی با نزدیک شدن به آغاز فصل سرما شروع شد. هر چند پیک هفتم کرونا فروکش کرده است اما در عین حال صحبت از این است که آیا موج هشتم کرونا هم در پیش است؟ با اینکه گفته می‌شود کار توزیع و تزریق واکسن آنفلوانزا برای گروه‌های پرخطر هنوز آغاز نشده است اما روز گذشته رئیس سازمان غذا و دارو از توزیع واکسن‌های آنفلوانزای چهارظرفیتی تولید داخل از شنبه (۱۲ شهریور) خبر داد. به گفته دکتر بهرام دارایی، امسال تأمین ۲.۵ میلیون دوز واکسن آنفلوانزا پیش‌بینی شده که حدود یک میلیون دوز آن از محل واکسن‌های تولید داخلی و مابقی از طریق واردات تأمین شده است. آن طور که دکتر دارایی اعلام کرده است، بخشی از واکسن‌های تأمین شده در اختیار معاونت بهداشتی و بخشی دیگر به‌منظور دسترسی عمومی در داروخانه‌های سراسر کشور توزیع و با لزوم ثبت در سامانه تیتک عرضه خواهد شد.
از ماه‌ها قبل دولت‌ها در نیمکره شمالی، خودشان را برای مواجهه با فصل سرد سال و شیوع آنفلوانزا همزمان با پاندمی کرونا آماده کرده‌اند. در ایران نیز تزریق واکسن آنفلوانزا بویژه برای زنان باردار و گروه‌های پرخطر به دغدغه مسئولان نظام سلامت بدل شده است. آخرین آمار منتشر شده از میزان ابتلا و فوتی‌های آنفلوانزا مربوط به آذر سال 98 است. چند ماه قبل از شیوع پاندمی کووید19  در سه ماهه اول پاییز همان سال 19 نفر به دلیل ابتلا به ویروس آنفلوانزا جان باختند. همچنین معاون بهداشت وزیر بهداشت وقت در خبری اعلام کرده بود که چهار‌ هزار نفر مشکوک به آنفلوانزا در بیمارستان‌ها بستری شده‌اند. گرچه به نظر می‌‌رسد پس از همه‌گیری ویروس کرونا پایش کانون‌های همه‌گیری آنفلوانزا و رصد موارد فوتی و ابتلا به  این ویروس قدیمی از سوی نظام سلامت کشورها کمرنگ‌تر شد اما در گزارشی که مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های ایالات متحده منتشر کرده است تخمین زده می‌‌شود از ابتدای اکتبر (۹ مهر تا ۹ آبان) ۲۰۲۱ تا اواسط ژوئن (۱۱ خرداد تا ۹ تیر) ۲۰۲۲ تعداد ۱۳ میلیون ابتلا به آنفلوانزا و 5 هزار تا ۱۴ هزار مرگ ناشی از آن در سراسر کشور امریکا ثبت شده است. اگرچه احتمال رسیدن فصل آنفلوانزا تا اوایل سال جدید میلادی وجود دارد اما در حال حاضر مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های ایالات متحده افراد را تشویق می‌کند که واکسن را در سپتامبر (۱۰ شهریور تا هشت مهر) یا حداکثر تا پایان اکتبر (۹ مهر تا ۹ آبان) دریافت کنند. 
متخصصان عفونی و ویروس شناسان حالا از مبتلایان به نقص سیستم ایمنی، کودکان، سالمندان، مبتلایان به بیماری‌های مزمن قلبی، ریوی، ناراحتی‌های مزمن عصبی، ناراحتی‌های مزمن متابولیک، کلیوی، چاقی مفرط، زنان باردار، مبتلایان به سرطان و عفونت‌های مزمن مانند اچ‌آی‌وی و مصرف‌کنندگان مستمر آسپیرین، کورتون، افراد تحت شیمی‌درمانی و رادیوتراپی خواسته‌اند تا به تزریق واکسن آنفلوانزا اقدام کنند اما در عین حال واکسیناسیون عمومی برای آنفلوانزا را پیشنهاد نمی‌دهند. از طرفی این روزها همچنان تأکید متخصصان بر تزریق دوزهای بوستر واکسن کروناست. یک بررسی جدید که اخیراً صورت گرفته نشان می‌دهد کووید۱۹ سه برابر کشنده‌تر از آنفلوانزاست. به گفته کارشناسان، بزرگسالان بستری شده در بیمارستان با کووید۱۹ نسبت به افراد مبتلا به آنفلوانزا در معرض خطر بیشتری برای عوارض و مرگ هستند.
بر همین اساس مطابق اعلام دکتر علیرضا ناجی، رئیس مرکز تحقیقات ویروس شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، افراد در معرض خطر باید از نیمه شهریور واکسن آنفلوانزای خود را تزریق کنند. اما این به معنای آن نیست که بعد از این تاریخ امکان واکسیناسیون وجود ندارد. تاریخ انقضای این واکسن تا پایان بهار سال بعد است، اما بهتر است گروه‌های در معرض خطر، هر چه زودتر این واکسن را مصرف کنند. از زمان تزریق واکسن تا حدوداً دو هفته بعد فرد نسبت به بیماری مقاومت پیدا می‌کند.
در حالی که برخی‌ها زمان طلایی تزریق واکسن آنفلوانزا را 10 شهریور تا 10 آبان ماه اعلام می‌‌کنند با این حال دکتر ناجی به «ایران» می‌‌گوید: به علت فعالیت ویروس در فصول سرد سال در نیمکره شمالی بهترین زمان تزریق واکسن آنفلوانزا اواخر شهریور و اوایل مهرماه است. البته  اگر کسی به دلیل نداشتن دسترسی به واکسن در این بازه زمانی نتواند واکسن دریافت کند تزریق واکسن تا آخر اسفندماه نیز ایرادی ندارد. البته تأکید می‌‌کنیم واکسیناسیون علیه ویروس آنفلوانزا به همه افراد توصیه نمی‌شود.
او درباره تولید واکسن‌های آنفلوانزا نیز می‌‌افزاید: شبکه بزرگ آزمایشگاهی در سراسر دنیا که وابسته به آزمایشگاه مرجع سازمان بهداشت جهانی است تغییرات ژنی ویروس را هر سال در فصل بهار رصد می‌‌کنند. در ایران نیز دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران در طول سال سویه‌های مختلف ویروس آنفلوانزا را شناسایی کرده و آنها را به سازمان جهانی بهداشت معرفی می‌‌کند. در واقع آزمایشگاه مرجع سازمان بهداشت جهانی با در نظر گرفتن سویه‌هایی که سال قبل دیده شده و احتمال شیوعشان در فصول بعدی سال وجود دارد که به آن موج پیشرو می‌‌گویند؛ ترکیب واکسن را برای ساخت آن انتخاب می‌‌کند. با توجه به مطالعه سویه‌های ویروس در فصل بهار، واکسن‌های چهار ظرفیتی و سه ظرفیتی مطابق با سویه احتمالی تولید می‌‌شوند.
دکتر ناجی می‌‌گوید: در واکسن‌های سه ظرفیتی یک سویه A و دو سویه B وجود دارد. معمولاً بهترین نوع واکسن آنفلوانزا چهار ظرفیتی است. البته تزریق واکسن بستگی به گردش ویروس دارد و به طور معمول از اواخر تابستان و اوایل پاییز در دسترس قرار می‌‌گیرد.
او با بیان اینکه تغییر ویروس آنفلوانزا مشابه سال‌های قبل است و مطالعات تغییرات زیادی را در درصد کشندگی آن نشان نمی‌دهد، همچنین درباره تزریق همزمان واکسن کرونا و آنفلوانزا عنوان می‌‌کند: اینها دو واکسن مختلف هستند و هیچ تداخلی با هم ندارند یعنی هم می‌‌توان هر دو واکسن کرونا و آنفلوانزا را همزمان با هم تزریق کرد و هم می‌‌توان با فاصله یک تا دو هفته دوز بوستر واکسن کرونا و آنفلوانزا را تزریق کرد.