نسخه Pdf
ایران عصر
سازندگان «جان‌وتَن» از تجربه گفتوگو با بازماندگان مردمی جنگ هشت ساله به «ایران» گفتند
عنصر گمشده برنامه‌های تلویزیون قصه است
فرهنگی/ 31 شهریور سالروز شروع جنگ تحمیلی از سوی رژیم بعث عراق علیه جمهوری اسلامی ایران، به‌عنوان آغاز هفته دفاع مقدس نامگذاری شده است. هر ساله با آغاز این هفته برنامه‌های مختلفی روی آنتن می‌رود که شاید بتوان گفت با وجود سوژه‌های نابی که در این زمینه وجود دارد، بیشتر آنها از ایده‌های جدیدی بهره نمی‌برند. حتی چند سالی است که فیلم‌های تلویزیونی و سریال درباره این موضوع ساخته نمی‌شود و رسانه ملی تنها به پخش آثاری تکراری روی می‌آورد. امسال یک روز پیش از آغاز هفته دفاع مقدس شبکه سه سیما برنامه‌ای ترکیبی با عنوان «جان‌وتَن»، محصول مشترک مرکز مستند سوره و مرکز هنری رسانه‌ای نهضت، روی آنتن فرستاد؛ برنامه‌ای ترکیبی که سازندگان آن علاوه‌بر انتخاب اسمی دوپهلو برای اثر خود موضوعی جدید را دستمایه قرار داده‌اند که آن هم روایت‌های مردمی از دوران دفاع مقدس است. این برنامه با اجرای محمدجعفر خسروی از شبکه افق نیز پخش می‌شود. مهدی مستوفی (تهیه‌کننده) و علی فراهانی‌صدر (کارگردان) در گفتوگو با «ایران» از تجربه ساخت این برنامه گفته‌اند.
کسی قصه آنها را نشنیده است
«جان‌وتَن» بیشتر به برنامه تلویزیونی نزدیک است یا مستند؟
علی فراهانی‌صدر: ما در تعریف «جان‌وتَن» از برنامه ترکیبی یاد کردیم و باید بگویم که به مستند نزدیک‌تر است تا برنامه تلویزیونی، چرا که فضاسازی دارد یعنی بخشی از این برنامه توسط راوی اصلی و در داخل استودیو روایت می‌شود و همزمان بخش‌های دیگر قصه در قالب مستند بازسازی شده برای مخاطب به تصویر کشیده می‌شود.
این برنامه ترکیبی اولین اثر شما در حوزه دفاع مقدس است یا پیش از این تجربه ساخت مستند یا برنامه‌ای در این زمینه داشتید؟
مستند در حوزه دفاع مقدس زیاد ساختم؛ سال 92 یک مستند سه قسمتی و سال 94 یک مستند 10 قسمتی را که پرتره شهدا بود، کار کردم اما «جان‌وتَن» اولین برنامه ترکیبی جدی من در حوزه دفاع مقدس است که از رسانه ملی پخش می‌شود، مجری دارد و کارگردان محور است یعنی دکوپاژ دارد. همچنین تفاوت این برنامه با دیگر آثاری که در این حوزه کار کردم این است که کسانی را سوژه پژوهش خود قرار دادم که بازمانده جنگ هستند و از دل مردم؛ کسانی که موقعیت‌های جذاب داشتند و اتفاقاتی را در هشت سال دفاع مقدس تجربه کردند که تاکنون کسی قصه آنها را نشنیده است.
شاید بتوان این ادعا را مطرح کرد اگرچه برنامه‌های گفت‌و‌گومحور با موضوع دفاع مقدس برای رسانه ملی زیاد ساخته شده است اما مشابه برنامه شما بواسطه سوژه‌ها و فرمی که برای روایت قصه‌ها برگزیدید، تاکنون در تلویزیون تولید نشده است. این مسأله شما را با چه چالش‌هایی روبه‌رو کرد؟
شاید بتوان گفت یک برنامه‌ساز برای تولید اثر، نمونه‌های داخلی و خارجی آن را جست‌و‌جو می‌کند تا هم بتواند ایده بگیرد و هم پروژه‌ای تکراری تعریف نکند. من هم برای ساخت «جان‌وتَن» به‌دنبال برنامه‌هایی با فرم این برنامه ترکیبی بودم اما نمونه‌ای در داخل و حتی خارج پیدا نکردم. زمانی که ساخت «جان‌وَتن» قطعی شد، با خود فکر کردم که چرا یک مجری در تلویزیون و برنامه‌هایش باید بگوید: «بریم یک آیتم ببینیم و برگردیم». بعد به این نتیجه رسیدم که اگر به جای به کار بردن این جمله به بیرون کات بزنند، یک پرش ایجاد می‌شود اما نکته مهم این است که امروزه نباید آگاهی مخاطب را دست‌کم بگیریم. در حقیقت بیننده امروز آنقدر آگاه شده است که اگر این اتفاق رخ بدهد، درک می‌کند. طراحی برنامه‌ای ترکیبی مانند «جان‌وتَن» که باید برای آن آیتم درست می‌کردیم و وسط برنامه به کار می‌بردیم و هرچند ثانیه یکبار مخاطب را از داخل استودیو به فضاهای بازسازی شده هدایت می‌کردیم، چالش‌های بسیاری داشت. نکته مهم این بود که نباید استودیو را فراموش می‌کردیم بر این اساس پلان‌های خردی را که بیرون از فضای استودیو ضبط می‌کردیم، داخل کار استفاده می‌شد.
قصور در روایت‌های دست اول و سوژه‌های ناب
مخاطب هدف برنامه ترکیبی «جان‌وتَن» کیست؟
مهدی مستوفی: مخاطب برنامه عموم مردم هستند و اینکه بگوییم این برنامه برای قشر خاصی ساخته شده، اینگونه نبوده است یعنی همه اقشار می‌توانند «جان‌وتَن» را تماشا و پیامی را که می‌خواهند، برداشت کنند اما ما به‌دنبال این بودیم که نسل جدید بتواند با آن ارتباط برقرار کند به همین دلیل در فُرم و محتوا سعی کردیم مواردی را لحاظ کنیم که جدید باشد و مخاطب امروز بپسندد.
یکی از نکات قابل توجه این برنامه ترکیبی قصه تعریف کردن است آن هم از زبان قهرمانان معمولی که هشت سال دفاع مقدس را تجربه کردند. قصه خوب تا چه اندازه در جذب مخاطب تأثیرگذار است؟
متأسفانه عنصر گمشده برنامه‌های امروز تلویزیون قصه است در حالی که تجربه نشان داده مخاطب اگر قصه خوب بشنود، آن را دنبال می‌کند و تبدیل به تماشاگر ثابت اثر می‌شود، چراکه برایش جذاب است و نمی‌توان تأثیر آن را انکار کرد.
در مصاحبه‌های خود به این مسأله اشاره کرده‌اید که اکثر سوژه‌های «جان‌وتَن» از شهرهایی غیر از پایتخت انتخاب شدند. مسأله فراتهران برای تولید چنین برنامه‌هایی تا چه اندازه حائزاهمیت است؟
من چون اصالتاً اهل تهران نیستم و با شهرستان ارتباط دارم، مسأله فراتر تهران را بسیار مهم می‌دانم و خوشحالم که حوزه هنری نیز روی این مسأله تأکید جدی دارد و نتایج آن تا حدی دیده شده است. خارج از پایتخت پُر از استعداد، نیروهای انسانی، سوژه‌های ناب و روایت‌های جذاب و دست اول است که شاید به‌دلیل بُعد مسافتی همچنان دست نخوره و دیده نشده باقی مانده‌اند و متأسفانه در حال تلف شدن و هدررفتن هستند که این قضیه دردناک است. دسترسی نداشتن به استاد و منتور مهم‌ترین چالش بچه‌هایی است که خارج از پایتخت و در شهرستان‌ها زندگی می‌کنند. ممکن است پول، امکانات و زیرساخت موجود باشد اما فردی که برای آموزش وقت بگذارد، مربیگری کند و استعدادها را کشف کند، وجود ندارد.
امروز تهیه‌کنندگان زیادی از بودجه‌هایی که برای ساخت مستند در نظر گرفته می‌شود، گلایه دارند. علت این اتفاق چیست؟
بحث بودجه مستند به عوامل مختلفی بستگی دارد و نمی‌توان گفت اگر مجموعه یا نهادی بودجه کمی برای تولید یک اثر در نظر می‌گیرد، دیگر با آن کار نکنیم، چراکه آنها هم محدودیت‌های خود را دارند اما واقعیتی که وجود دارد این است که در چند سال اخیر نسبت به رشد تورم، برآوردهای در نظر گرفته شده توسط سازمان صداوسیما بسیار پایین و بیرون از سازمان نیز متناسب‌سازی نشده است. این مسأله دست تهیه‌کننده را می‌بندد و اگر تهیه‌کننده درست مدیریت زمان و برآورد هزینه نکند، ممکن است ضرر کند. شاید بتوان گفت ساخت مستند در حال حاضر به صرفه نیست اما امیدوارم رویه‌ها تغییر و اصلاحاتی صورت بگیرد.
کسی قصه آنها را نشنیده است
«جان‌وتَن» بیشتر به برنامه تلویزیونی نزدیک است یا مستند؟
علی فراهانی‌صدر: ما در تعریف «جان‌وتَن» از برنامه ترکیبی یاد کردیم و باید بگویم که به مستند نزدیک‌تر است تا برنامه تلویزیونی، چرا که فضاسازی دارد یعنی بخشی از این برنامه توسط راوی اصلی و در داخل استودیو روایت می‌شود و همزمان بخش‌های دیگر قصه در قالب مستند بازسازی شده برای مخاطب به تصویر کشیده می‌شود.
این برنامه ترکیبی اولین اثر شما در حوزه دفاع مقدس است یا پیش از این تجربه ساخت مستند یا برنامه‌ای در این زمینه داشتید؟
مستند در حوزه دفاع مقدس زیاد ساختم؛ سال 92 یک مستند سه قسمتی و سال 94 یک مستند 10 قسمتی را که پرتره شهدا بود، کار کردم اما «جان‌وتَن» اولین برنامه ترکیبی جدی من در حوزه دفاع مقدس است که از رسانه ملی پخش می‌شود، مجری دارد و کارگردان محور است یعنی دکوپاژ دارد. همچنین تفاوت این برنامه با دیگر آثاری که در این حوزه کار کردم این است که کسانی را سوژه پژوهش خود قرار دادم که بازمانده جنگ هستند و از دل مردم؛ کسانی که موقعیت‌های جذاب داشتند و اتفاقاتی را در هشت سال دفاع مقدس تجربه کردند که تاکنون کسی قصه آنها را نشنیده است.
شاید بتوان این ادعا را مطرح کرد اگرچه برنامه‌های گفت‌و‌گومحور با موضوع دفاع مقدس برای رسانه ملی زیاد ساخته شده است اما مشابه برنامه شما بواسطه سوژه‌ها و فرمی که برای روایت قصه‌ها برگزیدید، تاکنون در تلویزیون تولید نشده است. این مسأله شما را با چه چالش‌هایی روبه‌رو کرد؟
شاید بتوان گفت یک برنامه‌ساز برای تولید اثر، نمونه‌های داخلی و خارجی آن را جست‌و‌جو می‌کند تا هم بتواند ایده بگیرد و هم پروژه‌ای تکراری تعریف نکند. من هم برای ساخت «جان‌وتَن» به‌دنبال برنامه‌هایی با فرم این برنامه ترکیبی بودم اما نمونه‌ای در داخل و حتی خارج پیدا نکردم. زمانی که ساخت «جان‌وَتن» قطعی شد، با خود فکر کردم که چرا یک مجری در تلویزیون و برنامه‌هایش باید بگوید: «بریم یک آیتم ببینیم و برگردیم». بعد به این نتیجه رسیدم که اگر به جای به کار بردن این جمله به بیرون کات بزنند، یک پرش ایجاد می‌شود اما نکته مهم این است که امروزه نباید آگاهی مخاطب را دست‌کم بگیریم. در حقیقت بیننده امروز آنقدر آگاه شده است که اگر این اتفاق رخ بدهد، درک می‌کند. طراحی برنامه‌ای ترکیبی مانند «جان‌وتَن» که باید برای آن آیتم درست می‌کردیم و وسط برنامه به کار می‌بردیم و هرچند ثانیه یکبار مخاطب را از داخل استودیو به فضاهای بازسازی شده هدایت می‌کردیم، چالش‌های بسیاری داشت. نکته مهم این بود که نباید استودیو را فراموش می‌کردیم بر این اساس پلان‌های خردی را که بیرون از فضای استودیو ضبط می‌کردیم، داخل کار استفاده می‌شد.
قصور در روایت‌های دست اول و سوژه‌های ناب
مخاطب هدف برنامه ترکیبی «جان‌وتَن» کیست؟
مهدی مستوفی: مخاطب برنامه عموم مردم هستند و اینکه بگوییم این برنامه برای قشر خاصی ساخته شده، اینگونه نبوده است یعنی همه اقشار می‌توانند «جان‌وتَن» را تماشا و پیامی را که می‌خواهند، برداشت کنند اما ما به‌دنبال این بودیم که نسل جدید بتواند با آن ارتباط برقرار کند به همین دلیل در فُرم و محتوا سعی کردیم مواردی را لحاظ کنیم که جدید باشد و مخاطب امروز بپسندد.
یکی از نکات قابل توجه این برنامه ترکیبی قصه تعریف کردن است آن هم از زبان قهرمانان معمولی که هشت سال دفاع مقدس را تجربه کردند. قصه خوب تا چه اندازه در جذب مخاطب تأثیرگذار است؟
متأسفانه عنصر گمشده برنامه‌های امروز تلویزیون قصه است در حالی که تجربه نشان داده مخاطب اگر قصه خوب بشنود، آن را دنبال می‌کند و تبدیل به تماشاگر ثابت اثر می‌شود، چراکه برایش جذاب است و نمی‌توان تأثیر آن را انکار کرد.
در مصاحبه‌های خود به این مسأله اشاره کرده‌اید که اکثر سوژه‌های «جان‌وتَن» از شهرهایی غیر از پایتخت انتخاب شدند. مسأله فراتهران برای تولید چنین برنامه‌هایی تا چه اندازه حائزاهمیت است؟
من چون اصالتاً اهل تهران نیستم و با شهرستان ارتباط دارم، مسأله فراتر تهران را بسیار مهم می‌دانم و خوشحالم که حوزه هنری نیز روی این مسأله تأکید جدی دارد و نتایج آن تا حدی دیده شده است. خارج از پایتخت پُر از استعداد، نیروهای انسانی، سوژه‌های ناب و روایت‌های جذاب و دست اول است که شاید به‌دلیل بُعد مسافتی همچنان دست نخوره و دیده نشده باقی مانده‌اند و متأسفانه در حال تلف شدن و هدررفتن هستند که این قضیه دردناک است. دسترسی نداشتن به استاد و منتور مهم‌ترین چالش بچه‌هایی است که خارج از پایتخت و در شهرستان‌ها زندگی می‌کنند. ممکن است پول، امکانات و زیرساخت موجود باشد اما فردی که برای آموزش وقت بگذارد، مربیگری کند و استعدادها را کشف کند، وجود ندارد.
امروز تهیه‌کنندگان زیادی از بودجه‌هایی که برای ساخت مستند در نظر گرفته می‌شود، گلایه دارند. علت این اتفاق چیست؟
بحث بودجه مستند به عوامل مختلفی بستگی دارد و نمی‌توان گفت اگر مجموعه یا نهادی بودجه کمی برای تولید یک اثر در نظر می‌گیرد، دیگر با آن کار نکنیم، چراکه آنها هم محدودیت‌های خود را دارند اما واقعیتی که وجود دارد این است که در چند سال اخیر نسبت به رشد تورم، برآوردهای در نظر گرفته شده توسط سازمان صداوسیما بسیار پایین و بیرون از سازمان نیز متناسب‌سازی نشده است. این مسأله دست تهیه‌کننده را می‌بندد و اگر تهیه‌کننده درست مدیریت زمان و برآورد هزینه نکند، ممکن است ضرر کند. شاید بتوان گفت ساخت مستند در حال حاضر به صرفه نیست اما امیدوارم رویه‌ها تغییر و اصلاحاتی صورت بگیرد.
آدرس مطلب
http://old.irannewspaper.ir/newspaper/page/8016/23/628375/0
ارسال دیدگاه
ضمن تشکر از بیان دیدگاه خود به اطلاع شما رسانده می شود که دیدگاه شما پس از تایید نویسنده این مطلب منتشر خواهد شد.- دیدگاه ها ویرایش نمی شوند.
- از ایمیل شما فقط جهت تشخیص هویت استفاده خواهد شد.
- دیدگاه های تبلیغاتی ، اسپم و مغایر عرف تایید نمی شوند.
ویژه نامه
ویژه نامه ها
.jpg)
