ترویج روحیه کار، تلاش و امید؛ رمز پیشرفت

مهسا قوی قلب
خبرنگار

​​​​​​​


چندی پیش مقام معظم رهبری در بیاناتی بر «ترویج روحیه کار و تلاش و امید» تأکید کردند و فرمودند: خوشبختانه امید و حرکت برای پیشرفت در کشور زنده است.
بی‌شک در کشور ما با وجود انواع تکنولوژی‌های نوین و سابقه تاریخی مثال‌زدنی، بسترهای زیادی برای افزایش روحیه کار، تلاش و امید در جوانان وجود دارد اما تا رسیدن به بهترین نتیجه که در شأن یک جوان ایرانی باشد، هنوز راه زیادی در پیش داریم. امروزه نگرانی ما این است که سختکوشی را چگونه می‌توان به نسل‌های جدید آموزش داد، ترویج کرد یا اگر بهتر بگوییم، رسمیت بخشید. به این ترتیب برای ساختن انسانی محکم این سؤال را باید مطرح کرد که چگونه می‌توان از طریق آموزش‌های رسمی و غیررسمی انسانی قابل اتکا و محکم ساخت؟ حالا سال‌هاست که در کشورهای پیشرفته شاهد آموزش‌های پایه یا تخصصی در مدارس از سنین کودکی هستیم، کشف استعداد و پرورش آنها سبب بالارفتن امید و همچنین دستیابی به بهترین اهداف می‌شود.
محمد زینالی اناری، جامعه‌شناس با اشاره به اینکه روشنفکران جامعه مدرن نیز موضوع اهمیت روحیه کار و امید را دور از اندیشه نگذاشتند و بر ساختار فکری، امکانات بالقوه و پرتاب شدن انسان‌ها به دنیای درون‌شان که کوشش را برای او یک فریضه ساخته بود تأکید کرده‌اند، به «ایران» می‌گوید: حالا با تقسیم کاری که در دنیای جدید شکل گرفته، از شخصیت قهرمان سختکوش سنتی که جنگاورانه به مصاف دشواری‌ها رفته و برای قوم خود صله‌ها و غنائم را می‌آوردند، خبری نیست. انسان‌های امروزی در گرداب ارتباطات و تنش‌های متنوع اجتماعی غلت می‌خورند و پخته می‌شوند اما به نظر می‌رسد که در این ماجرا دشواری‌هایی وجود دارد. انسان امروزی بر خلاف انسان سنتی که از کودکی و در دل طبیعت با آیین‌های قهرمانی رشد می‌یافت و روشنفکران این سنخ سختکوشی را در شخصیت کارآفرینان آغازین فرهنگ سرمایه‌داری می‌دیدند، تربیت پیدا نمی‌کند. بلکه این موضوع را باید در کنش‌های ارتباطی متنوع او جست و جو کرده و او را در مسیر زندگی و ارتباطات چند بعدی پخته و قدرتمند بار آورد. گذشته از این، باید گفت ترویج فقط با سخنرانی و برگزاری کارگاه آموزشی صورت نمی‌گیرد و این فقط یک بخش از ساخته شدن انسان ریاضتی است، وظیفه مروجان نه تنها گفتن، بلکه رسمیت بخشیدن است. باید سختکوشی را با برنامه‌های مشارکتی آموزش دهیم و ترویج دقیقاً همین است.
این جامعه‌شناس در ادامه اضافه می‌کند: در آموزه‌های پیامبران و آموزش‌های بزرگان، ریاضت و متعاقب آن امیدواری، نه صرفاً از ساختار بیرونی اندیشه‌ها، بلکه در تفتیده شدن جان و دل در کوره‌ها و سنگلاخ‌های زندگی ایجاد می‌شود و البته نه مختص توده مردم بلکه برای انسان‌هایی است که بتوانند خود را در دل خطر بیفکنند. لذا مراسم و آیین‌هایی که به لحاظ شهودی انسان امروزی را پرورش داده و او را با حقیقت خودش، انرژی درونش و تحقق قدرتش مواجه می‌کند، اهمیت والایی در پرداختن به سختی‌ها و برخاستنی امیدوارانه خواهد داشت.
ساختار بسیاری از کشورهای پیشرفته در خصوص مسأله آموزش و افزایش امید، دقیقاً مبتنی بر همین شیوه‌هایی است که در پیش گرفته‌اند که گفته شده، در کشورما نیز باید سرعت عمل در این حوزه افزایش پیدا کند، به اعتقاد زینالی، اینکه در جامعه نوین چگونه می‌توان با برنامه‌های آموزشی تک تک جوانان را چنان بالنده کرد که آنان در هر تجربه‌ای بتوانند مشارکت کرده، امیدوارانه به دل خطرها جان بسپارند و گداخته و سرسخت شوند، چیزی است که در نظام‌های آموزشی برخی کشورها تجربه می‌شود و جای امیدواری است که با تحقیقات تطبیقی امکان استفاده از آن فراهم شود.
برای پیشرفت نیاز به تلاش بیشتر داریم
مینو اصلانی، فعال اجتماعی هم با بیان اینکه موضوع شایسته‌ای را برای پرداختن انتخاب کردید به «ایران» توضیح می‌دهد: کشور ما با تمدن کهنی که دارد، همواره در جهت خلاقیت، تلاش و نوآوری حتی با دستان خالی بوده، به لحاظ تاریخی به عنوان نمونه، قنات‌هایی که به شکل علمی طراحی شده همچنان قابل بهره‌برداری هستند یا در مثالی دیگر عمارت‌ها و سنگ‌نوشته‌ها، نشان از همت و تلاش مردم این سرزمین دارند. در بسیاری موارد مشابه حتی اگر ابزارهای لازم در دست ایرانی‌ها نباشد و کمبودهایی وجود داشته باشد، بازهم مردم به سمت فعالیت می‌روند. در علوم مختلف مانند فلسفه زبانزد دنیا هستیم و طب ابوعلی سینا همچنان در دانشکده‌های پزشکی دنیا تدریس می‌شود. در فرهنگ ما همواره کار و تلاش بسیار ارزشمند بوده و با تلفیق روایات و آیات، جهش و جنبش روزافزونی پیدا می‌کند.
او در ادامه به روایتی از پیامبر اکرم اشاره کرده که می‌فرماید: «از انسان تنبل بیزارم.»؛ به گفته اصلانی در بسیاری از روایات به کار و تلاش اشاره شده، حتی در سیره عملی، کار و تلاش بی‌وقفه جزو زندگی همه اهل بیت ما بوده، چه در حوزه زراعت، چه در تدریس و تحصیل کتب مختلف، همه این موارد نشان می‌دهند که ما از سال‌ها پیش در حوزه روحیه کار و تلاش پیشرو بوده‌ایم. این در حالی است که همچنان برای پیشرفت نیازمند تلاش هستیم. در قرآن کریم هم اشاره شده: «اگر از کاری فارغ شدی، کار دیگری را شروع کن.»
اصلانی در ادامه می‌افزاید: به لحاظ فکری و اندیشه‌ای مسیر مورد نظر در کشور ما مهیاست و جزو فرهنگ ایرانی – اسلامی ماست. مسیرهای پیشرفت هم همواره باز هستند، هرچند مشکلات وجود دارند، اما یک جوان ایرانی همیشه می‌تواند موانع را از سر راه کنار بزند. انسان با وجود ظرفیت‌های زیادی که خدا در وجود او نهاده به هیچ‌وجه به بن‌بست نمی‌رسد. ما حالا ابزار زیادی در دست داریم که در قرون گذشته نداشتیم، فناوری‌های در دسترس بیشمار هستند، فضای مجازی برای کسب و کار و رشد علمی به وجود آمده، حتی می‌بینیم که خانم‌ها در منازل، محصولاتی را تولید می‌کنند و از طریق همین فضای مجازی به‌راحتی برای مصرف‌کنندگان در اقصی نقاط کشور می‌فرستند. در این خصوص، خیلی از شرکت‌ها به میدان آمدند و این زنجیره و بسترها را فراهم کردند. دست‌های توانمند جوان ایرانی هم که از عهده هر کاری بر می‌آید.
این فعال اجتماعی با اشاره به اینکه پیشرفت در صنایع مختلف پزشکی، هسته‌ای، نانو، شبیه‌سازی و ماهواره آن هم در دوران تحریم، مثال‌زدنی هستند، می‌افزاید: امروز مراکز دانش‌بنیان زیادی پذیرای جوانان هستند و از استعدادهای جوانان استفاده می‌کنند. استعدادیابی در مدارس نیز باید شکل بگیرد. کارهایی شروع شده و در حال حاضر مدارس مهارتی شکل گرفته‌اند اما باید تقویت شوند. همزمان مدارس علوم انسانی نیز باید تقویت شوند و استعدادیابی‌ها در چنین مدارسی افزایش پیدا کند، همچنین والدین مدنظر داشته باشند که کشف بموقع استعداد در سنین کودکی و نوجوانی فرزندان، بهترین نتیجه را می‌دهد، در عین حال هم به نظر می‌رسد برای نائل شدن به هدف غایی نیازمند کار و تلاش شبانه‌روزی هستیم. جوانان با امید و تلاش برای کشور می‌توانند گام‌های پیشرفت و توسعه را طی کنند.