تأمین امنیت مرزها، اولویت سیاسی تهران-بغداد

گروه سیاسی/ روز شنبه «۵ آذرماه» سفیر کشورمان در عراق در دیدار با السودانی، دعوت رئیس‌جمهور برای سفر نخست‌وزیر عراق به تهران را به وی تقدیم کرد و اکنون خبرها حکایت از سفر قریب‌الوقوع او در روز سه‌شنبه هشتم آذرماه به کشورمان دارد. حدود پنج ماه قبل آیت‌الله رئیسی میزبان نخست‌وزیر وقت عراق بود و اکنون نیز نخست‌وزیر جدید عراق، محمد شیاع السودانی در اولین سفر خود به تهران رایزنی در خصوص مسائل سیاسی و اقتصادی دو کشور را مورد بحث و تبادل‌نظر قرار خواهد داد. محمد جمشیدی، معاون سیاسی دفتر رئیس‌جمهور اعلام کرد: محمد شیاع السودانی، نخست‌وزیر عراق در صدر هیأتی اقتصادی و سیاسی با هدف توسعه همکاری‌های دوجانبه و منطقه‌ای به تهران سفر می‌کند. وی در گفت‌و گو با ایرنا، افزود: رئیس‌جمهور در مجموعه فرهنگی، تاریخی سعدآباد به طور رسمی از نخست‌وزیر عراق استقبال می‌کند. وی ادامه داد: نخست‌وزیر عراق در این سفر یک‌روزه دیدارهای رسمی هم خواهد داشت و تفاهمنامه‌ای نیز برای توسعه همکاری‌های تهران و بغداد به امضا خواهد رسید.
اولویت سفر، اقتصادی و سیاسی است
معاون سیاسی دفتر رئیس‌جمهور با مناسب خواندن همکاری‌های ایران و عراق با توجه به گفت‌وگوها و دیدارهای رسمی مقامات دو کشور اظهار داشت: این سفر با اولویت اقتصادی و سیاسی انجام می‌شود و همان‌طور که دولت مردمی سیزدهم بارها اعلام کرده اولویت سیاست خارجی ایران با دیپلماسی منطقه‌ای و کشورهای همسایه است. جمشیدی روابط ایران با کشورهای همسایه در یک سال گذشته را بسیار خوب و در سطح بالا توصیف کرد و افزود: حوزه روابط بین‌الملل، سیاست خارجی منطقه‌ای و ارتقای روابط با همسایگان، مهم‌ترین و کلیدی‌ترین بخش سیاست خارجی دولت فعلی است که این روند خوشبختانه به خوبی ادامه دارد و شاهد رفت‌وآمدهای کشورهای همسایه و منطقه با ایران هستیم. وی افزود: در عین حال هر کشور دیگری که تمایل به همکاری و گفت‌وگو با ایران  داشته باشد، دولت سیزدهم از آن استقبال می‌کند.
روند مثبت همکاری‌های اقتصادی دو کشور
السودانی که به تازگی به‌عنوان نخست‌وزیر عراق انتخاب شده است، برای نخستین‌بار به یک کشور غیر عربی سفر می‌کند که پیش از این به اردن و کویت سفر کرده بود. مسیر اتخاذ شده در دیپلماسی دولت سیزدهم نشان می‌دهد بخش مهمی از این سفر به همکاری‌های اقتصادی و تجاری مربوط است. عراق یکی از مهم‌ترین کشورها در میان 15 همسایه ایران است که اشتراکات فراوان فرهنگی، تاریخی و مذهبی نقش این کشور را متمایز کرده است. حجم تجارت خارجی ایران و کشورهای همسایه تنها در یک سال ابتدایی از آغاز به کار دولت سیزدهم رشد چشمگیری داشته است تا جایی که اکنون بیش از نیمی از تجارت خارجی ایران و جهان با کشورهای همسایه انجام می‌شود. در سال گذشته اقتصاد ایران شاهد رشد 43 درصدی حجم تجارت ایران با کشورهای همسایه بوده است. در ارتباط با عراق نیز رشد روابط تجاری وجود دارد و نشانه آن افزایش 15 درصدی روابط تجاری ایران با عراق در سال ابتدایی دولت جدید در ایران است. فعالان اقتصادی معتقدند با پیشبرد دیپلماسی اقتصادی در روابط ایران و عراق، پیش‌بینی می‌شود تا پایان امسال تجارت ۱۰ میلیارد دلاری بین دو کشور قابل دستیابی باشد و حتی سخن گفتن از تجارت ۱۴ میلیارد دلاری نیز دور از انتظار نیست. شاید تسهیل در این زمینه با تفاهمنامه‌هایی که در جریان سفر اخیر و حضور هیأت اقتصادی بغداد در تهران صورت می‌گیرد، انجام شود.
حل مسأله تروریست‌های اقلیم
اما شواهد نشان می‌دهد در جریان این سفر مسائل سیاسی و امنیتی مهمی نیز مورد رایزنی دو طرف قرار می‌گیرد. مشاور امنیت ملی عراق در این خصوص اعلام کرده که نخست‌وزیر این کشور در سفر به تهران درخصوص موضوع حملات ایران به مواضع تروریست‌ها در اقلیم کردستان گفت‌وگو خواهد کرد. به گزارش ایسنا، قاسم الاعرجی، مشاور امنیت ملی عراق در گفت‌وگو با شبکه روداو درخصوص حملات اخیر ایران به مواضع تروریست‌ها در اقلیم کردستان گفته است که تفاهم‌هایی میان بغداد و اربیل انجام شده است و یک کمیسیون عالی برای تفاهم با جمهوری اسلامی ایران و همچنین ترکیه برای ایجاد راه حل‌های مناسب تشکیل خواهد شد. وی تأکید کرده محمد شیاع السودانی در سفر خود به تهران به طور جدی و مفصل درمورد این موضوع با مقامات ایران گفت‌و‌گو خواهد کرد.
حضور نیروهای عراقی در مرزهای شمالی
مسأله تروریست‌ها در اقلیم بیش از دو ماه است که مورد تأکید و توجه بیشتر ایران بوده است و برای حل آن از ابزارهای نظامی، سیاسی و دیپلماتیک استفاده کرده است. در آخرین مورد سفیر ایران در بغداد روز سی آبان ماه خبر داده بود که ایران فرصتی 10 روزه برای خلع سلاح نیروهای تروریستی مسلح در شمال عراق اعلام کرده است. همچنین ایران از دولت مرکزی عراق خواسته بود تا نیروهای عراقی در مرزهای شمالی این کشور با ایران مستقر شده و مسئول تأمین امنیت در مرزها شوند. در پی درخواست ایران از دولت مرکزی عراق، یک رسانه عربی به نقل از مسئولان عراقی اعلام کرده که این کشور قصد دارد نیروهایی از ارتش و مرزبانی را در مرزهای ایران مستقر کند.
توافقی که صورت گرفت
العربی الجدید به نقل از یک مسئول عراقی اعلام کرد که ایرانی‌ها به کشور عراق اسناد و مدارکی دادند که نشان می‌دهد از خاک این کشور علیه ایران استفاد می‌شود از جمله اینکه برخی مجموعه‌های کرد از خاک اقلیم کردستان به داخل ایران سلاح قاچاق می‌کنند. این مسئول که خواستار عدم فاش شدن نامش شده است با اشاره به سفر اخیر سردار قاآنی به عراق گفت که طرف عراقی به این نتیجه رسیده است که یگان‌های نظامی از ارتش و نیروهایی از مرزبانی خود را در مرزهایش با ایران به طول ۲۰۰ کیلومتر مستقر کند. در این گزارش آمده است که نمایندگی سازمان ملل در عراق نیز از این برنامه استقبال کرده تا ایران دیگر اقدام نظامی در اقلیم کردستان عراق انجام ندهد. این مسئول عراقی گفت که مأموریت این نیروهای مستقر در مرز ایران و عراق ممانعت از فعالیت مجموعه‌های کرد علیه ایران است اما به نظر می‌رسد که این برنامه هنوز رضایت ایران را جلب نکرده است.
السودانی مصمم به اتخاذ 
حسن همجواری
از سوی دیگر تحسین الخفاجی، سخنگوی فرماندهی عملیات مشترک عراق در گفت‌وگو با العربی الجدید گفت که دولت عراق اکنون به طور جدی برای ارسال نیروهای نظامی بیشتر به مرز ایران و عراق تلاش می‌کند و هماهنگی‌هایی میان دولت فدرال عراق و اقلیم کردستان برای استقرار نیروهای مشترک در مرزها وجود دارد. وی گفت که عراق توانایی کنترل کامل مرزهای خود و ممانعت از هرگونه تهدید از خاک این کشور علیه تمام کشورهای منطقه را دارد. الخفاجی گفت که این سیاست ثابت عراق است؛ ما به هیچ وجه اجازه نخواهیم داد که خاک عراق سکویی برای تعرض به کشورهای دیگر باشد. همچنین مهدی تقی آمرلی، هماهنگ کننده کمیسیون امنیت و دفاع در پارلمان عراق گفت که دولت محمد شیاع السودانی در پرونده مرزها با ایران جدی است تا برخی طرف‌ها که می‌خواهند از خاک عراق علیه ایران یا هر کشور همسایه دیگری عملیات انجام دهند از شکاف‌های موجود در آنجا سوء‌استفاده نکنند.  وی ضمن اشاره به هماهنگی‌های موجود میان دولت بغداد و دولت اقلیم کردستان عراق درخصوص استقرار نیرو در مرزهای ایران و ترکیه تأکید کرد که در این خصوص توافق شده است تا حاکمیت عراق حفظ شود.  این مسئول عراقی در ادامه گفت که عراق در مرحله آتی گام‌های امنیتی و نظامی در این خصوص خواهد داشت و همه طرف‌ها از این امر حمایت می‌کنند زیرا در راستای حفظ حاکمیت عراق است.این سخنان نشان می‌دهد محمد شیاع السودانی که در داخل عراق به دلیل روحیه فسادستیزی و ساده زیستی محبوبیت یافته است تلاش دارد تا در سیاست خارجی نیز حسن همجواری با همسایگان را بخوبی به پیش ببرد. حال باید دید دولت جدید عراق تا چه میزان می‌تواند به این مسأله جامه عمل بپوشاند.