550 هزار سامانه خورشیدی راه‌اندازی می‌شود

تأمین برق مصرفی صنایع، مجتمع‌های مسکونی و تجاری از طریق نیروگاه‌های کوچک‌مقیاس؛ نیروگاه‌هایی که به‌ صورت تولید پراکنده در محل‌های مختلف احداث می‌شود و با بهره‌گیری از فناوری‌های مقیاس کوچک، انرژی (برق و حرارت) را در محل مصرف یا نزدیکی آن تولید می‌کند. گفته می‌شود در حال حاضر سهم نیروگاه‌های مقیاس کوچک در تولید انرژی حدود ۲ درصد است. با هدف بررسی وضعیت نیروگاه‌های کوچک‌مقیاس، گفت‌و‌گویی با دکتر جعفر محمد‌نژاد مدیرکل ساتبا انجام شده است که از نظر می‌گذرد.
به‌عنوان مقدمه گفت‌و‌گو لطفاً درباره آخرین وضعیت نیروگاه‌های کوچک‌مقیاس در کشور توضیحاتی بفرمایید.
احداث نیروگاه‌های خورشیدی حمایتی، یک طرح جامع و کامل از جهات مختلف است. قرار است در مدت ۵ سال تعداد 550 هزار سامانه خورشیدی ۵ کیلوواتی از طریق نهادهای حمایتی نظیر کمیته امداد امام خمینی رحمت‌الله علیه، سازمان بسیج سازندگی، سازمان بهزیستی و معاونت روستایی و توسعه مناطق محروم ریاست‌جمهوری راه‌اندازی شود. در این مصوبه اشاره شده که ساخت این نیروگاه‌ها از طریق اعطای تسهیلات بانکی قرض‌الحسنه یعنی با بهره ۴ درصد کارمزد و بازگشت ۷ ساله است. البته قرار شد بازگشت این اقساط ۱۰ ساله باشد که بعد ۷ ساله شد. این طرح به مردم این اجازه را می‌دهد که وقتی آن را نصب می‌کنند عملاً بدون اینکه خود مردم آورده‌ای داشته باشند تمام هزینه آن از طریق دولت و نهادهای حمایتی پرداخت می‌شود و به مدت ۲۰ سال بعد از اینکه به شبکه وصل می‌شوند با سازمان ساتبا و وزارت نیرو قرارداد تضمینی فروش برق را دارند و می‌توانند از منافع مالی این طرح  بهره‌مند شوند. ما در دو موضوع در این شورای راهبری به جمع‌بندی رسیدیم: یکی اینکه این نیروگاه‌ها قرار است به‌عنوان محلی برای درآمد خانواده‌ها به مدت ۲۰ سال ایجاد شود. دوم اینکه شرکت‌های بخش خصوصی و پیمانکارانی که کار این نیروگاه‌ها را انجام می‌دهند باید توانمندی مالی و فنی خوبی داشته باشند که بتوانند بعد از اینکه در مرحله اجرا استانداردها را رعایت می‌کنند، در بعد از اجرای آن مسئولیت پاسخ‌دهی و خدمات پس از فروش را هم بپذیرند. خوشبختانه از حدود ۳۷ هزار خانواری که به شرکت‌های توزیع سراسر کشور معرفی شده‌اند، تعداد ۲۰ هزار از این خانواده‌ها از طریق همکاران ما در شرکت توزیع شرایط‌سنجی شده‌اند.
در این طرح قرار است نهادهای حمایتی، هم کمیته امداد و هم سازمان بسیج، خانوارهایی که تأیید صلاحیت شده‌اند را در سامانه‌ای به نام مهرسان که ما در سازمان ساتبا برای قرارداد خرید تضمینی داریم، ثبت‌نام کنند و به‌ موازات، اینها را به بانک معرفی کنند. ۵ بانک عامل برای این طرح معرفی شده‌اند: بانک‌های ملی، صادرات، ملت، تجارت و سپه. این بانک‌ها برای این طرح از محل تبصره ۱۶ وام‌های تسهیلات قرض‌الحسنه را به میزان ۱۰۰ تا ۱۲۰ میلیون تومان به خانواده‌ها پرداخت خواهند کرد. ما به این شکل تنظیم کرده‌ایم که این وام به نام خانواده‌ها مصوب می‌شود، ولی به‌ حساب شرکت‌هایی که این پروژه‌ها را برایشان انجام می‌دهند واریز خواهد شد. به امید خدا از طریق ۲۷ شرکتی که شرایط لازم ما را دارند و به همه استان‌ها هم اعلام کرده‌ایم، امیدوار هستیم هفته آینده جلسه تفاهمنامه یا عقد قرارداد فی‌مابین کمیته امداد، سازمان بسیج و بهزیستی و معاونت روستایی با این شرکت‌ها را داشته باشیم. در این فاز حدود ۱۲ تا ۱۵ هزار سامانه خورشیدی است که بلافاصله می‌توانند وارد فاز اجرا شوند.
به فرض اینکه این ۵۵۰ هزار سامانه خورشیدی احداث و راه‌اندازی شود، این امر چقدر می‌تواند از حجم مصرف شبکه کم کند؟
۵۵۰ هزار سامانه ۵ کیلوواتی ۲۷۵۰ مگاوات برق تولید خواهد کرد، اما این ۲۷۵۰ مگاوات یک مشخصه جالبی دارد و آن اینکه پراکنده‌اند یعنی در سراسر کشور توزیع شده‌اند. نکته مهم‌تر اینکه چون این طرح در روستاها و مناطق منتهی‌الیه خطوط شبکه برق کشور اتفاق می‌افتد، ضعف یا کمبود ولتاژ و آمپر برق را که معمولاً در شبکه خطوط برق‌رسانی وزارت نیرو وجود دارد جبران می‌کند.
براساس آن وامی که دولت به‌عنوان هزینه احداث نیروگاه در اختیار می‌گذارد، اگر این میزان وام در اختیار مردم قرار بگیرد اینها باید ماهانه یک عدد بین یک میلیون و دویست تا یک میلیون و دویست و پنجاه هزار تومان به‌عنوان اقساط این وام به مدت ۷ سال پرداخت کنند. بنابراین محاسبات ما نشان می‌دهد در سال اول طرح، ماهانه می‌تواند بین یک میلیون و ششصد تا یک میلیون و هفتصد هزار تومان درآمد داشته باشد؛ یعنی بدون اینکه خانواده‌ها آورده یا مشارکتی در بحث مالی این طرح داشته باشند در سال اول طرح ۳۰۰ تا ۳۵۰ هزار تومان به صورت میانگین درآمد خواهند داشت.
بر اساس قراردادهای چهار سال پیش ما با خانواده‌هایی که در برخی از روستاها هیچ درآمدی نداشتند و این خشکسالی‌ها و این بحث تغییرات اقلیم آنها را محروم از برخی فعالیت‌های کشاورزی کرده بود، الان حدود چهار میلیون تومان درآمد دارند.
‌ برای خانواده‌های عادی یعنی افرادی که تحت پوشش این نهادهای حمایتی نیستند هم برنامه‌ای دارید؟
در حال حاضر به‌ صورت میانگین برقی که خانواده‌های ما از وزارت نیرو می‌خرند تقریباً بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ تومان یا در ساعات اوج مصرف در تابستان در شهرهای بزرگ به‌ صورت میانگین به ۲۰۰ تومان به‌ ازای هر کیلووات‌ ساعت می‌رسد. ما در نرخ خرید تضمینی اعلام کردیم اگر خانواده‌های غیرحمایتی یا صاحبان صنایع در سوله‌های مراکز تولیدی خودشان بتوانند این نیروگاه را احداث کنند، از نیروگاه نصب شده آنها اگر تا ۲۰ کیلووات نصب کنند، به میزان 1۷۵۰ تومان به‌ ازای هر کیلووات‌‌ساعت و از ۲۰ کیلووات تا ۳ مگاوات که بیشتر مناسب شهرک‌های صنعتی است به میزان ۱۶۵۰ تومان به‌ ازای هر کیلووات‌‌ساعت خریداری می‌کنیم. این اعداد چیزی نزدیک به ۱۵ برابر نرخ فروش برقی است که الان وزارت نیرو در اختیار آنها می‌گذارد، خصوصاً اینکه اطمینان از این دارند که ۲۰ سال مشتری محصولی که تولید می‌کنند مشخص است و در قالب قرارداد خرید تضمینی می‌توانند آن را به ما بفروشند.