گمانه خودکشی منتفی است هرچند توان کارشناسی و تجهیزات کارآمد برای آزمایش لاشه ها وجود ندارد
پرونده باز مرگ نهنگها در سواحل جنوب
زهرا کشوری
خبرنگار
لاشه دو نهنگ به فاصله ۱۰ روز به ساحل کیش رسید تا دوباره زمزمه «خودکشی نهنگها» بلند شود. خودکشی نهنگها در ساحل ایران در حالی بسیاری را سوگوار میکند که تاکنون هیچ گزارش رسمی که نشان بدهد، نهنگی سواحل ایران را برای خودکشی انتخاب کرده، در دست نیست. با وجود این کارشناسان در تمام سالهایی که موجهای خلیجفارس لاشه نهنگهای مرده را به سواحل جنوب ایران میسپرد، نتوانستند دلیل مرگ نهنگها را تشخیص بدهند. پرونده مرگ نهنگها در ایران همیشه باز مانده است. «افشین عسگری» مدیر اداره دریایی حفاظت محیط زیست در گفتوگو با «ایران» کار پایش پستانداران دریایی را کاری هزینهبر میداند و میگوید: «پستانداران در آبهای عمیق زندگی میکنند. شناورهای ما ۱۰ تا ۱۲مایلی ساحل جلوتر نمیروند. مگر با قایق 10 فوتی با یک موتور چقدر میتوان دریا را پایش کرد؟ با اولین موج قایق به داخل آب برمیگردد.پایش اعماق دریا نیاز به تجهیزات کارآمد، بودجه و اعتبار دارد. محیطزیست هرمزگان این درخواست را به گوش پردیسانیها رسانده است. به گفته عسگری، بیشتر پایشها درباره مرگ نهنگ ها روی تلفات و لاشههایی که دریا در ساحل جا میگذارد، انجام میگیرد. این لاشهها هم تصادفی در مسیر کارشناسان محیط زیست قرار میگیرد. او میگوید: «با توجه به کمبود امکانات و اعتبارات، آموزش جوامع محلی و صیادان را در دستور کار قرار دادیم. به گفته او نیاز است تا سواحل کامل پایش شود اما بودجه و امکان آن وجود ندارد. او از انجام طرحی با کمک جایکا (سازمان دولتی ژاپن برای کمک به کشورهای در حال توسعه) در سواحل ایران خبر میدهد که البته تنها به پایش وضعیت دلفینها منجر شد. در تمام این سالها که لاشه نهنگها در سواحل ایران پهلو میگرفت، کارشناسان محیط زیست یک تشخیص کلی میدادند. درباره دو نهنگ ساحل کیش هم همین گمانهزنی وجود دارد. یا آلودگیهای نفتی و پسماندها دفتر زندگی نهنگها را در میان امواج آبی خلیج فارس بسته است یا برخورد با کشتیها و زیردریاییها. بیان این نظر کلی و باز ماندن پرونده مرگ دلفینها یک دلیل خاص دارد. عسگری میگوید: نیروی متخصص و دامپزشکی که بخواهد روی گونه پستانداران دریایی تمرکز کند، وجود ندارد.»
او میگوید: «دامپزشکان الان روی گونههای مختلف تمرکز پیدا میکنند و برای مثال متخصص گاو، اسب و... میشوند اما این اتفاق برای پستانداران دریایی هنوز نیفتاده است.» او یک علت دیگر هم برای عدم تشخیص دلیل مرگ نهنگها دارد. کارشناسان وقتی با لاشه نهنگها روبهرو میشوند که زمان زیادی از مرگ آنها گذشته است. او میگوید: « لاشه نهنگها باد کرده و حتی نمیتوان جای تور را روی لاشه آنها ردیابی کرد.» او از لزوم انجام آزمایشهای خاص و گرانقیمت سخن میگوید که محیط زیست توان مالی پرداخت آن را ندارد. او آزمایش روده و محتویات معده نهنگهای تلف شده را یکی از راههای تشخیص مرگ آنها میداند اما میگوید: «یک هفته بعد از مرگ، نهنگ رودهاش میترکد و فرصت از دست میرود.» او میگوید: «اگر معده سالم باشد امکان بررسی محتویات وجود دارد اما وقتی متلاشی میشود کارشناسان نمیتوانند از آخرین وعده غذایی نهنگ نمونهبرداری کنند تا مثلاً مشخص شود آیا زبالههای پلاستیکی باعث مرگ حیوان شده است یا خیر.»
سواحل هرمزگان در سال ۹۹ شاهد مرگ چهار نهنگ بوده است. کارشناسان موفق نشده اند علت مرگ آنها را تشخیص بدهند. عسگری میگوید: «لاشه یکی از نهنگها کاملاً متلاشی شده بود.» او اعتقاد دارد اگر تجهیزات و امکانات حضور کارشناسان در اعماق دریا وجود داشت، کارشناسان میتوانستند پیش از پوسیده شدن لاشه دلیل مرگ را تشخیص بدهند. به گفته او، از آنجایی که نهنگها ارزش تجاری ندارند، شیلات هم به وضعیت آنها اهمیت نمیدهد. عسگری میگوید: «نهنگ برای اکوسیستم آبی بسیار اهمیت دارند. اگر امکانات وجود داشت، لاشه نهنگ ها را روی شناور وسط دریا بررسی میکردیم.» عسگری هم خودکشی نهنگها در سواحل ایران را زیر سؤال میبرد. به گفته او آنچه تاکنون گزارش شده است، لاشه نهنگها بوده. به گفته او، نهنگ وقتی برای خودکشی به ساحل میآید، در گِل مینشیند و منتظر عقبنشینی دریا میماند تا دور از دریای مادر به زندگی خود پایان بدهد. اما تلفات سواحل نشان از مرگ خود خواسته نهنگها نمیدهد. نهنگها وقتی جفت خودشان را از دست میدهند یا به سوگ فرزند مینشینند، افسردگی پیدا می کنند. افسردگی شوق زندگی را از اینگونه منزوی میگیرد و آنها را به ساحل مرگ میبرد. نهنگها وقتی خودکشی را انتخاب میکنند هیچ چیزی آنها را پشیمان نمیکند. بارها فعالان محیط زیست در سواحل کشورهای مختلف نهنگ را به آب برگرداندهاند تا از خودکشی آنها جلوگیری کنند اما آنها دوباره به ساحل برگشتهاند.
او در پاسخ به این سؤال که چرا لاشه نهنگها بیشتر در جاسک پیدا میشود؟ میگوید: «پستانداران از جمله نهنگها در اعماق دریا زندگی میکنند. یکی از زیستگاههای آنها در تنگه هرمز به سمت جاسک و چابهار است.»
نهنگها از جمله گونههاییاند که همراه «هوورماهی»ها بهسمت جاسک و چابهار میآیند.هوورماهیها غذای نهنگها هستند. این مسیر محل تردد کشتیهای نفتکش است. تصادف نهنگها با شناورها و نفتکشها آنها را به کام مرگ میفرستد. تورهای صیادی هم دیگر متهمان این قتلهای غیرعمد است. وجود آبهای عمیق در نزدیکی جاسک باعث میشود تا جریان آب لاشههای نهنگها را بیشتر به این ساحل بیاورد. عسگری هم برخورد شناورها، تورهای صیادی، سکوهای نفتی، لولههای زیرآبی و... را از جمله دلایل تلفات نهنگها در آبهای ایران میداند.
بهگفته او، در مرگ نهنگهایی که لاشه آنها به سواحل کیش و قشم میآید پای نفت و آلودگیهای نفتی گازی در میان است. سکوهای نفتی اطراف بوشهر و خارک هم زندگی نهنگها را تهدید میکند. او میگوید: «سکوهای نفتی خواه ناخواه آلودگی دارد. از سوی دیگر تراکم لولههای زیرآبی و تردد شناورهای نفتی حادثههای منجر به مرگ را در خلیج فارس برای این گونه زیاد میکند.»
تنگه هرمز به سمت دریای عمان هم معبر خطرناکی برای نهنگها است. در این منطقه آبهای عمیق زیستگاه مناسبی برای زندگی نهنگها بهوجود آورده؛ جایی در قلب خلیج فارس. مسیر عبور نفتکشهای ایران، عراق و کشورهای دیگر از زیستگاه نهنگها میگذرد. زیردریاییها هم دقیقاً در این عمق حرکت میکنند و با ایجاد آلودگی صوتی نهنگها را به جنون میکشانند. این جنون هم میتواند به افسردگی و در نهایت به خودکشی نهنگ بینجامد. خودکشی نهنگها در بسیاری مواقع علت انسانی دارد و میتوان از آن به قتل غیرعمد نام برد. اما جمعآوری مستندات لااقل از عهده امکانات، تخصص و توان مالی کارشناسان ایرانی خارج است. عسگری انفجارهای آبی، مانورهای نظامی، صدای نفتکشها و شناورها که اثر منفی روی سیستم نهنگها دارد و... را از دیگر علل مرگ این غولپیکر حساس میداند. او میگوید: «باید یک پایش انجام بگیرد تا مشخص شود نویز و صداهای ایجاد شده توسط شناورها و کشتیها چقدر روی نهنگ تأثیر منفی میگذارد.» عدم وجود تجهیزات و اعتبارات لازم باعث شده تا پرونده مرگ نهنگها در سواحل ایران در خلیج فارس برای همیشه باز بماند.
نیم نگاه
نهنگها از جمله گونههایی اند که همراه «هوورماهی»ها به سمت جاسک و چابهار می آیند. هوورماهیها غذای نهنگها هستند. این مسیر محل تردد کشتی های نفتکش است. تصادف نهنگها با شناورها و نفتکش ها آنها را به کام مرگ می فرستد. تورهای صیادی هم دیگر متهمان این قتلهای غیر عمد است. وجود آبهای عمیق در نزدیکی جاسک باعث میشود تا جریان آب لاشه های نهنگها را بیشتر به این ساحل بیاورد
علوم پزشکی نسبت به رعایت شدید پروتکلهای بهداشتی هشدار داد
گندزدایی خانههای آب گرفته شهرهای خوزستان
زهره افشار
خبرنگار
با وجود گذشت یکهفته از بارشهای سیلآسا در خوزستان که موجب آبگرفتگی شدید و پسزدگی فاضلاب در برخی شهرها بویژه ماهشهر، بندر امام، شهر چمران و اهواز شد، کار تخلیه آب از منازل تقریباً به پایان رسیده و کار گندزدایی منازل بهصورت جدی در دستور کار قرار گرفته، اما دانشگاه علوم پزشکی خوزستان هشدار میدهد اگر مناطقی که با مشکل آبگرفتگی و پسزدگی فاضلاب مواجه بودند، رعایت پروتکلها و مسائل بهداشتی را بیشتر از قبل نکنند، میتواند زمینه ابتلا به بیماریهای عفونی و جولان دوباره کرونا را فراهم کند. این در حالی است که روز پنجشنبه خوزستان فوتی به دلیل کرونا نداشت و حالا خوزستان شهر قرمز ندارد. اما مردمی که به دلیل ورود فاضلاب امکان رعایت مسائل بهداشتی برایشان سخت شده از اسکان اضطراری مردم در مدارس گلایه دارند و میگویند رعایت پروتکلها در مدارس عملی نیست و به دلیل ترس از کرونا و حفاظت از لوازم زندگی شان ترجیح دادهاند در خانههایشان بمانند.
پروتکلها را بیشتر از قبل رعایت کنید
«رضا نجاتی» سخنگوی ستاد کرونای خوزستان به «ایران» میگوید: همزمانی سیلاب با جولان کرونا در خوزستان موجب شد، دانشگاه علوم پزشکی و خانههای بهداشت استان تلاش شان را دوچندان کنند تا خدای ناکرده عدم رعایت پروتکلها توسط مردمی که خانههایشان دچار آبگرفتگی و پس زدن فاضلاب شده زمینه افزایش تعداد مبتلایان را فراهم نکند. در حال حاضر با فروکش کردن سیل و تخلیه آب از منازل، دانشگاه علوم پزشکی با همکاری دیگر دستگاههای مسئول در حال گندزدایی خانه به خانه است که این اقدام با توجه به پسزدگی فاضلاب با وسواس و دقت ویژه انجام میشود. ضمن اینکه نمایندگان خانههای بهداشت در مکانهای اسکان اضطراری سیلزدگان نیز حضور دارند. وی خاطرنشان میکند: بهواسطه این شرایط لازم است مردم بیشتر از گذشته پروتکلهای بهداشتی را رعایت کنند. وی همچنین در مورد بیماریهای عفونی به دلیل پس زدن فاضلاب در شهرهای درگیر هشدار داد و از مردم خواست مسائل بهداشتی را جدیتر بگیرند. وی با اشاره به اینکه خوزستان پس از مدتها، فوتی روزانه بهدلیل کرونا نداشته، از مردم خواست کماکان توصیههای مسئولان استانی برای محدودیتها را جدی بگیرند تا کرونا فرصتی برای خودنمایی نداشته باشد. به گفته وی، امروز شنبه از 27 شهر خوزستان 10 شهر نارنجی و 17 شهر زرد شده است. وی همچنین درخصوص کنترل بیماریهای تنفسی که همهساله به دنبال اولین بارندگی گریبان مردم اهواز را میگرفت، توضیح میدهد: امسال با هرس درختان «کنو کارپوس» که گفته میشود عامل ایجاد این بیماری است، بیماری تنفسی بعد از اولین بارشها نتوانست مشکلی به وجود بیاورد.
اسکان اضطراری بیش از 6000 نفر
در همین حال «علی خدادادی» مدیر عامل جمعیت هلال احمر خوزستان ضمن تشریح امدادرسانی هلال احمر به مردم گفت: بهدنبال بارشهای سیلآسا هلال احمر از روز یکشنبه هفته قبل در 16 شهر خوزستان از جمله اهواز، بندرامام، شهر چمران و ماهشهر در مجموع به 6 هزار و 316 نفر امدادرسانی کرد. وی میافزاید: برای امدادرسانی به مردم برخی از شهرهای خوزستان مانند اهواز از 5 فروند قایق کمک گرفته شد. به گفته وی، در اهواز 496 خودرو گرفتار در آب رهاسازی شدند. وی همچنین میافزاید هرچند افرادی که خانههایشان به دلیل آبگرفتگی و پسزدگی فاضلاب امکان زندگی نداشتند، ولی اغلب آنها به دلیل ترس از کرونا تمایلی برای اسکان اضطراری در مناطق دیگر نداشتند. اما در مجموع 640 نفر در چهار مدرسه در نقاط مختلف استان اسکان اضطراری پیدا کردند که رساندن اقلام خوراکی و بهداشتی به آنها در جریان است. ضمن اینکه هلال احمر در کنار دیگر دستگاهها در بحث گندزدایی منازل پیشقدم است. در همین حال مدیریت بحران خوزستان نسبت به وضعیت جوی استان و فعالیت یک سامانه جدید بارشی از امروز شنبه در خوزستان هشدار سطح نارنجی صادر کرد. «امیدبن عباس» مدیرکل مدیریت بحران خوزستان به «ایران» میگوید: از چهارشنبه شب هفته گذشته مشکل آبگرفتگی منازل حل شد و در حاضر نیز نیروهای خدماترسان استان در حال شستوشوی معابر و منازل و گندزدایی هستند. وی همچنین بدون اعلام دقیق میزان خسارت وارده به خوزستان میافزاید: بخشی از اراضی کشاورزی و منازل مردم دچار خسارت شده که با رایزنیهای انجام شده بخشی از خسارتها جبران خواهد شد. ضمن اینکه روز جمعه علیرضا تابش، رئیس بنیاد مسکن انقلاب اسلامی به نمایندگی ازطرف محمدباقر نوبخت، معاون ریاست جمهوری به خوزستان آمد تا خسارتها را جمع بندی و برای تصمیمگیری چگونگی جبران خسارتها، از منطقه بازدید کند.
ورود دادستانی به آبگرفتگی بندرامام خمینی
اهواز - دادستان عمومی و انقلاب بندر امام خمینی در اطلاعیهای تشکیل پرونده برای آبگرفتگی و عوامل احتمالی مقصر در آن را اعلام کرد.
روابط عمومی دادستانی بندرامام خمینی(ره)، در این اطلاعیه آورده است: در خصوص موضوع آبگرفتگی و تقصیرات احتمالی، پرونده ای در دادستانی تشکیل شده است.
در ادامه آمده است: در تمام روزهای آبگرفتگی شخصاً و دیگر همکاران قضایی بهصورت ناشناس در سطح شهر حضور داشتند و موضوع را بررسی و ادله را جمعآوری کردند. در بخش دیگر این اطلاعیه آمده است: پرونده واگذاری زمینهای اطراف تلمبه خانه بلوکیها بهطور ویژه از شنبه پیگیری خواهد شد.
مراقبت از معلولان اصفهانی در برابر کرونا
حمیرا حیدریان
خبرنگار
با توجه به شیوع بیماری کرونا و شدت گرفتن این بیماری در روزهای اخیر، بهمنظور حفظ سلامت قشر آسیب پذیر معلولان تمامی اقدامات لازم برای ایمنسازی مراکز توانبخشی و این افراد بهکار گرفته شده است تا کمترین خطری متوجه آنان شود.
معاون توانبخشی بهزیستی استان اصفهان در گفتوگو با «ایران» ضمن اعلام این مطلب گفت: هرچند که تمام آحاد و اقشار مردم به نوعی از این موضوع متضرر شدند ولی میزان آسیبپذیری در معلولان بواسطه شرایط ویژهای که دارند بسیار بیشتر است. از اینرو مراکز توانبخشی در شهرستانهای با وضعیت قرمز بنا بهنظر ستاد مقابله با کرونا در استان تعطیل شد.همچنین در این مدت مددجویان مراکز شبانهروزی امکان ملاقات با خانوادههای خود را پیدا نکردند.
پورشبانان با بیان اینکه پذیرش در مراکز توانبخشی شبانهروزی در ماههای ابتدای شیوع کرونا نیزمتوقف شده بود، افزود: این وضعیت عدم پذیرش تا خارج شدن از وضعیت قرمزدر همان ماههای ابتدای شیوع این بیماری ادامه داشت. وی با اشاره به حمایت مالی از افراد آسیب دیده معلول ناشی از بیماری کرونا خاطرنشان کرد: پرداختهایی به مراکز شبانهروزی توانبخشی برای جبران بخشی از هزینههای آنها صورت گرفته است. همچنین مراکز روزانه نیز باوجود اینکه برخی مواقع تعطیل بودند یارانه آنها بهطور کامل پرداخت شد تا در وضعیت استخدامی کارکنان و فعالیت مرکز خللی ایجاد نشود.
معاون توانبخشی اداره کل بهزیستی اصفهان با تأکید بر اینکه یکی از خواستههای بحق معلولان، تغییر نگرش جامعه نسبت به آنها بهعنوان توانخواهان و ایجاد شرایط برخورداری آنها از حقوق شهروندی است، تصریح کرد: در حال حاضر ۱۲۳ هزار معلول زیرپوشش بهزیستی شامل 14 هزار بیمار اعصاب و روان، 8 هزار نابینا و کم بینا، 18هزار ناشنوا، 24 هزار ذهنی، 30 هزار جسمی و حرکتی و 27 هزار سالمند هستند که نگاه متفاوت مردم به این معلولان و وجود برخی تبعیضها در جامعه مانع از رشد و توانمندی آنان میشود. وی به بحث خرید خدمت در بخش غیردولتی برای معلولان استان اشاره و اضافه کرد: این خدمات شامل توانپزشکی، فیزیوتراپی، کاردرمانی و دیگر موارد است که در شهرستانهایی که این خدمات در بهزیستی وجود ندارد در قالب عقد قرارداد، مددجویان به آن کلینیکها معرفی میشوند و هزینههای آنها پرداخت میشود.