امین محمودی
 خبرنگار

از ابتدای شروع به کار دولت سیزدهم تاکنون وزارت جهاد کشاورزی توسعه همه جانبه تولید محصولات کشاورزی و رسیدن به خودکفایی در بسیاری از کالاهای اساسی را در دستور کار خود قرار داده است و طی یک سال اخیر شاهد افزایش تولید بسیاری از محصولات کشاورزی و کاهش واردات این محصولات به کشورمان هستیم.
به طوری که با افزایش قابل توجه قیمت خرید تضمینی این محصولات از جمله گندم و تولید 11 میلیون تن از این کالای اساسی در کشورمان میزان واردات این محصول از 7 میلیون تن به 2 میلیون و 700 هزار تن کاهش پیدا کرده است. 
افزایش 130 درصدی خرید تضمینی گندم
دولت در سال زراعی گذشته به دلیل وقوع جنگ اوکراین و روسیه(دو کشور بزرگ تولیدکننده غلات) جهت حمایت از کشاورزان و افزایش خوداتکایی در تولید این محصول، میزان خرید تضمینی گندم را 130 درصد افزایش داد.
در همین خصوص سیدجواد ساداتی نژاد، وزیر جهاد کشاورزی دیروز در مراسم روز جهانی غذا اظهار کرد: در دولت سیزدهم قیمت گندم رشدی 130درصدی را تجربه کرده است که این رویکرد در هیچ سالی سابقه نداشت و به کشاورزی نگاهی اقتصادی شده است و امروز کشاورزی کشورمان به‌ سمت اقتصادی شدن حرکت کرده است.  
اجرای طرح ملی الگوی کشت پس از 50 سال
یکی دیگر از برنامه‌های وزارت جهاد کشاورزی اجرای الگوی کشت محصولات کشاورزی از ابتدای سال زراعی جاری(مهرماه 1401) بوده است به طوری که انتظار می‌‌رود دیگر محصولات اساسی منطبق با اقلیم و آب و هوای مناطق مختلف کشورمان کشت شود.
هر چند که این طرح پس از 50 سال در ایران توسط وزارت جهاد کشاورزی دولت سیزدهم به اجرا درخواهد آمد اما از 13 سال پیش تاکنون با وجود مصوبه مجلس شورای اسلامی دولت‌های مختلف وقعی به آن ننهاده بودند.
در این خصوص ساداتی نژاد افزود: همچنین الگوی کشت را بعد از سال‌ها ابلاغ کردیم و یارانه‌هایی را نیز بر اساس الگوی کشت تخصیص خواهیم داد. از سال ۱۴۰۲ نیز عوارض روی محصولات آب‌بر تعیین خواهیم کرد تا محصولات اساسی در کشور تولید شود. بنا داریم سبزی و صیفی را نیز به گلخانه‌ها ببریم که در این راستا به ۱۰۰ هزار هکتار گلخانه نیاز داریم و اگر بانک‌ها به ما کمک نکنند، موفق نخواهیم شد. علوفه نیز به مراتع انتقال داده می‌شود تا محصولات اساسی کاشته شود. وزیر جهاد کشاورزی ادامه داد: برای صادرات محصولات آب‌بر کشاورزی نیز تعرفه گذاشته شده است تا از صادرات بی‌رویه این محصولات جلوگیری به‌عمل آید. 
صادرات سیب به پاکستان 
پس از 16 سال
تراز تجاری محصولات کشاورزی منفی است به همین دلیل دولت سیزدهم و وزارت جهاد کشاورزی طی یک‌سال اخیر با رایزنی‌های تجاری سعی کرده‌اند صادرات محصولات کشاورزی به دیگر کشورها خصوصاً کشورهای همسایه و همسو با منافع ایران را افزایش دهند. از طرف دیگر در سال گذشته صادرات فلفل دلمه به روسیه و کیوی به هند با مرجوع شدن این دو کالا روبه‌رو شده بود، حال اما نه تنها با اقدامات دولت و وزارت جهاد کشاورزی صادرات این دو محصول آزاد شده بلکه شاهد صادرات سیب به پاکستان پس از 16 سال و صادرات مرغ به عراق پس از 6 سال هستیم.
در این‌باره ساداتی‌نژاد خاطرنشان کرد: بعد از 16 سال صادرات سیب ایران به پاکستان برقرار شده است، همچنین شرایط لازم برای صادرات محصولات مختلف را فراهم می‌کنیم. وی اضافه کرد: مراقب بازارهای صادراتی محصولات کشاورزی فعلی خود نیز هستیم تا از بین نرود، صادرات محصولات مختلف به چین از جمله مرکبات و عسل باز شده است. وزیر جهاد کشاورزی اظهار کرد: در صادرات کیوی به هند، گوشت و مرغ به عراق و لبنیات به روسیه مشکلاتی داشتیم که در این راستا اقدامات زیادی انجام شد و این مشکلات نیز حل شده است. 
توزیع مرغ گرم با قیمت مصوب در سامانه ستکاوا، به‌زودی
ساداتی نژاد تصریح کرد: در تولید گوشت گوسفند نیازمند اقدامات ویژه‌ای هستیم که از سازمان تحقیقات امور دام و تات درخواست داریم تولید سالانه گوشت گوسفند را ۹۰ روز همانند گوشت طیور با تغذیه و اصلاح پیش ببریم.
وی اضافه کرد: در همین راستا از روز گذشته سامانه ستکاوا راه‌اندازی شد که به وسیله این سامانه خروج مرغ از مرغداری تا رسیدن به دست مصرف کننده قابل رصد خواهد بود.بر اساس تدابیر در نظر گرفته شده تمامی خرده فروشی‌ها و فروشگاه‌های پروتئینی و زنجیره‌ای می‌توانند در مرحله اول راه‌اندازی این سامانه مرغ منجمد سفارش دهند که این مرغ به هر میزانی که بخواهند به صورت بهداشتی به آنها تحویل داده می‌شود. مرغ گرم هم بزودی وارد این سامانه خواهد شد.
تدوین لایحه آبخیزداری و کاشت یک میلیارد نهال
ساداتی نژاد تصریح کرد: کاشت یک میلیارد نهال در دستور کار است، لایحه آبخیزداری نیز در دولت بوده و قرار است بر اساس آن عملیات آبخیزداری را طی ۱۰ سال به اتمام برسانیم. همچنین برنامه‌هایی برای کنترل گرد و خاک نیز در دستور کار داریم. وزیر جهاد کشاورزی در بخش دیگری از صحبت‌هایش به اقدامات وزارت جهاد کشاورزی در یک سال گذشته اشاره کرد و گفت: بحث کشاورزی قراردادی از سال گذشته و در ابتدای دولت شروع شد و امسال نیز به گندم و بخش‌های دیگر رسیده است البته نیاز به حمایت همه بخش‌ها دارد. ابزار مالی آن درست و سامانه‌ای نیز راه‌اندازی شده که از این هفته کشاورزان می‌توانند آمادگی خود را برای کشت قراردادی گندم اعلام کنند که در آنجا به آنها خدماتی چون کود و بیمه داده خواهد شد.

نفیسه امامی
 خبرنگار

ایران با توجه به شرایط اقلیمی و خاک حاصلخیز توانمندی افزایش تولید محصولات کشاورزی را بیش از نیاز داخلی دارد. فائو نیز بر این مسأله تأکید داشته و در گذشته اعلام کرده بود کشورمان علاوه‌بر تولید محصولات غذایی برای خود می‌تواند نیاز کشورهای حوزه خلیج فارس را نیز تهیه و تأمین کند.
اگرچه کشور ما در منطقه کم‌آبی قرار دارد و در سال‌های گذشته خشکسالی را نیز تجربه کرده است اما طبق اعلام علایی‌مقدم معاون وزیر جهاد کشاورزی سرانه تولید محصولات کشاورزی در ایران ۳۰۰ کیلوگرم بیشتر از متوسط دنیاست.
شاهپورعلایی مقدم گفته است: «با تولید 125 میلیون تن محصول کشاورزی در سال سرانه تولید هر بهره بردار 30 تن و سهم هر مصرف کننده 1500 کیلوگرم در سال است که از متوسط جهانی 300 کیلوگرم بالاتر است.»
تولیدات کشاورزی در کشور طی 30 سال گذشته از 60 میلیون تن به 130 میلیون تن رسیده است که این مسأله حاکی از رشد 117 درصدی است. وزارت جهاد کشاورزی از یک دهه گذشته درنظر داشته است میزان تولیدات کشاورزی خود را به 150 میلیون تن در سال برساند اما هنوز این هدف محقق نشده است. از اقدامات وزارت جهاد کشاورزی در دولت سیزدهم در راستای افزایش میزان تولید محصولات کشاورزی می‌توان به اجرای الگوی کشت در سال‌جاری اشاره کرد که تولید محصولات را ۱۱ درصد افزایش خواهد داد. همچنین اجرای طرح جهش در دیم‌زار‌های کشور نیز به اضافه شدن 4.5 میلیون تن تولید محصولات کشاورزی کمک می‌کند. بر این موارد باید افزایش نرخ خرید تضمینی گندم، کشت قراردادی و کاهش نرخ سموم را هم اضافه کرد.
بخش کشاورزی نیازهای 300 میلیون نفر را پاسخ می‌دهد
عبدالمجید شیخی کارشناس کشاورزی در گفت‌و‌گو با «ایران»، با اشاره به افزایش سرانه تولید محصولات کشاورزی ایران بیشتر از متوسط جهانی گفت: «سرانه خودکفایی در تولید و مصرف شاخص مهمی در تعیین سرانه تولید محصولات کشاورزی در قیاس با سایر کشورهاست. با بررسی این موضوع اعلام شده است که ایران 300 کیلوگرم بیشتر از متوسط دنیا محصولات کشاورزی تولید می‌کند.»
وی خشکسالی و کاهش بارندگی در سال‌های اخیر را یکی از دلایل اثرگذار در راندمان تولید محصولات عنوان کرد و افزود: «خشکسالی بر میزان تحقق خودکفایی در کشور مؤثر بوده است و باعث ایجاد رشد منفی در بخش کشاورزی شد، ضمن اینکه بی‌توجهی دولت قبل به بخش کشاورزی هم در این موضوع مؤثر بوده است.»
شیخی بهره‌وری آب در بخش کشاورزی را به‌عنوان یکی از مؤلفه‌های مهم در افزایش سرانه تولید محصولات کشاورزی عنوان کرد و گفت: «در حدود 70 درصد از منابع آب کشور در بخش کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گیرد اما بهره‌وری آب در بخش کشاورزی کمتر از 40 درصد است. بنابراین در جهت افزایش تولید، باید تغییراتی در الگوی مصرف آب داده شود و کشت‌های غرقابی در مزارع به تجهیزات آبیاری تحت فشار مانند آبیاری قطره‌ای، نواری، کوزه‌ای و بارانی تبدیل شود.»
وی اضافه کرد: «باید برای تأمین مهار آب، هزینه‌های آبخوان‌داری و آبخیزداری در کشور عملیاتی شود تا منابع آب مهار و ذخیره‌سازی شوند. از سوی دیگر باید کشت‌های گلخانه‌ای گسترش پیدا کنند و به جای آنکه 500 هزار هکتار به کاشت صیفی جات اختصاص یابد، همین میزان تولید در 30 هزار هکتار کشت گلخانه‌ای تأمین می‌شود. در صورتی که بهره‌وری منابع آبی بالا برود، تولیدات بخش کشاورزی می‌تواند نیازهای 300 میلیون نفر را پاسخ دهد.»
این کارشناس کشاورزی به ضرورت حذف عوامل خسارت زا در تولید محصولات کشاورزی اشاره کرد و افزود: «بخش مهمی از خسارات بخش کشاورزی به مراحل کاشت، داشت و برداشت مربوط می‌شود که غیر اصولی انجام می‌گیرد. محصولات کشاورزی در مراحل برداشت، فرآوری، ذخیره سازی، حمل‌ونقل و ترابری آسیب می‌بینند.»
وی رسیدن به خودکفایی در تولید محصولات کشاورزی را پیش درآمدی برای یافتن بازارهای هدف صادراتی عنوان کرد و گفت: «چنانچه موضوع خودکفایی محقق شود، بخش خصوصی توان انجام بازاریابی‌های بین‌المللی را خواهد داشت. بسیاری از کشورهای جهان دچار مشکل خشکسالی شده‌اند و جنگ روسیه و اوکراین هم بر مشکل تأمین غذایی در جهان دامن زده است. آغاز این جنگ همزمان با زمان برداشت محصولات کشاورزی بود و شوک این جنگ در میزان برداشت محصول در زمستان خود را نشان خواهد داد.»
شیخی در پایان سخنانش اظهار کرد: «کشورهای همسایه و حاشیه خلیج فارس و روسیه واردکننده محصولات کشاورزی هستند که در صورت بهره‌وری در مصرف آب و فناوری در حوزه کشاورزی امکان عبور از مرز خودکفایی در تولید محصولات کشاورزی وجود دارد.»
بخش کشاورزی از ابتدای امسال علاوه‌بر تأمین نیازهای داخلی کشور، تاکنون حدود ۶میلیون دلار ارزآوری داشته است و این موضوع با توجه به جمعیت ۵۰۰ میلیون پیرامونی کشور که علاقه‌مند به استفاده از محصولات کشاورزی ایران هستند، ظرفیت و قابلیت منحصر به فردی است که باید از آن بهره‌برداری کرد.
در ابتدای دولت سیزدهم بعضی از محصولات کشاورزی صادراتی ایرانی به کشور برگشت خورد که دلیل آن نداشتن اطلاعات از بازار هدف برای محصولات کشاورزی بود اما امروز با ایجاد سامانه رهگیری پایش لازم به‌صورت فرایند محور انجام شده است و باید از این فرصت به وجود آمده با ایجاد زیرساخت‌های مناسب برای جلوگیری از آسیب محصولات غذایی کمک گرفت و به‌دنبال بازارهای هدف صادراتی جدید رفت.