زهرا کشوری
دبیر گروه زیست‌بوم

 صنعت گردشگری ایران شرایط مطلوبی را پشت سر نمی‌گذارد. اتفاق‌های زیادی در چند سال گذشته به وقوع پیوست که باعث شد هر بار تعداد گردشگران ورودی به کشور کاهش یابد. بعد از دوسال رکورد گردشگری به‌دلیل هجوم کرونا، وقوع ناآرامی‌های اخیر هم نگذاشت تا حضور تورهای ورودی گردشگری درکشور جان بگیرد و بسیاری از تورها لغو شد.نشست معاون گردشگری کشور با رایزنان فرهنگی ایران در کشورهای مختلف بهانه‌ گفت‌و‌گو با «علی اصغر شالبافیان» شد تا او به «ایران» بگوید برنامه‌های وزارت میراث فرهنگی،  گردشگری و صنایع دستی برای گذر از شرایط موجود چیست؟

​​​​​​​یک نشست آنلاین با برخی از رایزن‌های ایران در کشورهای مختلف برگزار کردید. انتظارتان از رایزن‌ها برای جذب گردشگر کشورهای مختلف چیست و آنها چه برنامه‌ای برای افزایش گردشگر ورودی به ایران انجام دارند؟
یکی از برنامه‌های وزارت‌ میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی از سال گذشته استفاده حداکثری جمهوری اسلامی از رایزنان فرهنگی، اقتصادی، بازرگانی و... در خارج از کشور بود، بر همین اساس در مهرماه سال گذشته تمامی رایزنان اقتصادی که قرار بود به کشورهای محل خدمت اعزام شوند به یک نشست توجیهی با حضور معاون اقتصادی وزیر خارجه دعوت شدند. در این نشست تمامی انتظارات، فعالیت‌ها و برنامه‌هایی که رایزنان اقتصادی می‌توانند برای توسعه گردشگری و جذب گردشگر به کار گیرند به آنها اعلام شد. همچنین در فواصل مختلف یک نشست خاص با هر کدام از این رایزن‌ها قبل از حضور در کشور مقصد برگزار کردیم، برای مثال رایزن اقتصادی پاکستان در جلسه معاونت گردشگری حضور پیدا کرد و کتابچه تحقیقات بازار کشور پاکستان به وی داده و دغدغه‌ها و نکاتی که باید مد نظر قرار می‌داد، توضیح داده شد. در این جلسات معمولاً فعالین بخش خصوصی گردشگری هم حضور دارند. محتوای تبلیغاتی از جمله تصاویر، کلیپ‌ها و ظرفیت‌های گردشگری در قالب یک بسته به آنها ارائه شد. در این جلسات یادآوری شد که چه برنامه‌ها و خواسته‌هایی باید انجام بگیرد. از جمله برنامه‌های رایزن‌ها شناسایی بخش خصوصی قدرتمند کشور‌های مقصد و ایجاد ارتباط با آنها از طریق نشست‌های آشنایی با هدف معرفی ظرفیت‌های ایران است. هدف ما این بود که این نشست‌ها در نهایت منجر به دعوت بخش خصوصی توانمند کشورهای هدف در قالب تورهای معرفی و نشست‌ها و جلسات (B2B)‌در ایران شود. بعد از گذشت یک سال ما در یک جلسه آنلاین با حضور برخی از رایزن‌های اقتصادی به بررسی نقاط قوت برنامه‌ریزی‌ها و ضعف‌های احتمالی پرداختیم. برنامه‌های پیشرو معاونت گردشگری مثل نمایشگاه گردشگری را به اطلاع آنها رساندیم و انتظارات را عنوان کردیم.
چرا تنها برخی از کشورها انتخاب شده بودند؛ کشورهایی که فاصله مسافتی آنها با ایران متفاوت بود و لزوماً همسایگان ما که بارها اعلام شده بازار اول و مهم گردشگری کشور هستند نبودند؟
ما با همه رایزن‌ها در ارتباط هستیم اما با توجه به زمان جلسه امکان حضور همه رایزن‌ها در این برنامه نبود. جلسه با رایزنان یک برنامه مستمر است. پیشتر هم یک نشست با رایزنان فرهنگی داشتیم، به‌دنبال برگزاری همین نشست با رایزنان بازرگانی هم هستیم. رایزنان بازرگانی زیر مجموعه سازمان توسعه تجارت هستند.
کشور پاکستان یا هند را مثال زدید. آیا دو کشور در لیست کشو‌رهای گردشگر فرست منطقه قرار دارند؟
طبیعتاً براساس اولویت‌ بازارهای هدف، فعالیت بازاریابی ما هم انجام می‌شود اما بعضی از بازارها هم هستند که پتانسیل بسیار خوبی دارند و کمتربه ظرفیت آنها توجه شده است، به‌عنوان مثال کشور هند ظرفیت بسیار خوبی  برای جلب گردشگر دارد‌، لازم است  معرفی شایسته‌ای را بتوانیم انجام بدهیم و همچنین یک ارتباط منسجم و پایداری بین بخش خصوصی این قبیل کشورها صورت بگیرد. برخی از کشورهای دیگر مثل روسیه، یا کشورهای حوزه بریکس مثل برزیل و چین و هندوستان، ظرفیت‌هایی هستند که کمتر مورد توجه قرار گرفته‌اند و باید ظرفیت‌های آنها فعال شود.
در همه دولت‌ها سهم‌خواهی از بازارهای نوظهور گردشگری از جمله روسیه که شما هم از آن نام بردید به‌عنوان برنامه وزارت میراث فرهنگی(سازمان) اعلام شده است. در برخی مواقع روسیه و ایران اعلام کردند که قصد دارند ویزای گروهی را لغو کنند که البته این برنامه به سرانجام نرسید. در نهایت اطلاع‌رسانی رسانه‌ای منجر به افزایش شمار گردشگران خروجی از ایران به روسیه شد. مسئولان گردشگری روسیه هم بارها اعلام کردند برای اینکه ایران بتواند از بازار گردشگری روسیه سهم خود را بردارد باید در تلویزیون این کشور تبلیغ کند. مسئولان سابق وزارتخانه بارها اعلام کردند که پولی برای تبلیغ گردشگری در رسانه‌های خارجی ندارند آیا همچنان تبلیغ مؤثر گردشگری ایران منتظر تخصیص اعتبارات است؟
ما با توجه به ظرفیت‌هایی که داریم تبلیغ می‌کنیم. حتماً کمبود اعتبار داریم اما ظرفیت‌هایی هم داریم که می‌توانیم در قالب آنها جاذبه‌های ایران را در کشورهای هدف تبلیغ کنیم. باید بتوانیم با هزینه کمتر و با استفاده از این ظرفیت‌ها،خودمان را معرفی کنیم. پایگاه‌هایی در جمهوری اسلامی و در خارج از کشور از جمله همین رایزن‌های اقتصادی وجود دارد، اگر این عزیزان فعال شوند، می‌توانند به تبلیغ گردشگری ایران کمک کنند.جامعه هدف یعنی شهروندان کشورهای هدف ایران را نمی شناسند. چند سال پیش مسئولان موزه‌ای در هلند 150 اثر شاخص از ایران را بردند و به نمایش گذاشتند. اولین بروشور نمایشگاه را به زبان عربی منتشر کردند! در جلسه مطبوعاتی افتتاحیه نمایشگاه از جبرئیل نوکنده رئیس موزه ملی پرسیدند که این آثار چطور از حمله داعش به عراق جان سالم به در بردند. این مسائل نشان می‌دهد ما در زمینه تبلیغات بسیار کمبود داریم.ما برای اینکه بتوانیم در زمینه نشر و تولید محتوا به زبان‌های خارجی فعالیت مؤثر داشته باشیم در قانون بودجه 1401 هزینه نشر و تولید محتوای خارجی در حکم هزینه قابل قبول مالیاتی را گنجاندیم و خوشبختانه این حکم در بودجه سال 1402 پیشنهاد شده است. براساس این قانون دولت به شرکت‌هایی مثل شرکت‌های معدنی، پتروشیمی، بانک‌ها و... اجازه می‌دهد بخشی از اعتبارات خود را در ذیل مسئولیت اجتماعی برای معرفی ایران و مقابله با «ایران هراسی» هزینه کنند. دستورالعمل آن با کمک سازمان امور مالیاتی تدوین و ابلاغ شده است.

بیتا میرعظیمی
خبرنگار

چند سالی از ساماندهی پسماندها در روستای «یوسف‌آباد» در استان زنجان می‌گذرد. روستایی با 370 خانوار و جمعیتی برابر 1222 نفر از توابع بخش باغ حلی سلطانیه که حالا با نام «روستای پاک» از آن یاد می‌شود. روستایی سرسبز و طرفدار محیط زیست که در معابرش هیچ سطل زباله‌ای تعبیه نشده و تمام پسماندهای خانگی به‌صورت خشک و‌ تر در منازل روستایی تفکیک می‌شود. همه مردم این روستا از بزرگ و کوچک نزدیک به 2 سال است که آستین‌ها را بالا زده و ضمن مدیریت بهینه پسماندها، بهره‌گیری از کیسه‌های پلاستیکی را به حداقل رسانده‌اند.
«صادق اسدی» دهیار روستای یوسف‌آباد به «ایران» می‌گوید: از سال 1399 طرح ساماندهی پسماندها با عنوان تفکیک زباله از مبدأ در این روستا کلید خورده و با جدیت از سوی مسئولان و مردم پیگیری شد. ابتدا مطالعاتی در خصوص تجربیات دیگر کشورهای توسعه یافته انجام داده و برای بازدهی بیشتر، کار را از منازل مسکونی آغاز کردیم. پیش از آغاز طرح، بحث زیرساخت‌ها و اطلاع‌رسانی‌ها را به طور جامع و کامل بررسی کرده و با درنظر گرفتن نکات مثبت و منفی، طرح را به‌صورت فراگیر در کل روستا اجرا کردیم.دهیار روستای یوسف‌آباد، زیرساخت‌ها را مهم‌ترین مؤلفه مدیریت پسماندها دانسته و می‌گوید: برای اجرای طرح ابتدا بسترهای لازم فرهنگی و عناصر لازم از قبیل ماشین‌آلات و نیروی خدماتی را در میان مردم روستا فراهم کرده و با بهره‌گیری از ظرفیت‌های خانه بهداشت و آموزش و پرورش، جلساتی را برای آموزش جوامع محلی برگزار کردیم. با توجه به نقش مؤثر زنان روستایی در مدیریت پسماند، کار را با آموزش این گروه ارزشمند آغاز کردیم. مهم‌ترین موضوع مطرح شده در همان روزهای آغازین این بود که چرا ما نباید مانند بقیه روستاییان در معابر عمومی سطل زباله داشته باشیم؟ در چندین جلسه معضلات ناشی از قرارگیری زباله‌ها در معابر عمومی نظیر آلودگی، عدم کنترل تخلیه پسماند خانوار در ساعت مشخص به سطل زباله و در نهایت، شکایت خانوار همجوار از رسوب زباله، عدم تجمع حیوانات وحشی و... شرح داده شده و نمایی روشن از سلامت محیط زیست با مدیریت پسماندها در منازل مسکونی به تصویر کشیده شد. ابهامات برطرف شده و در نهایت مردم آستین‌ها را برای مدیریت بهینه پسماندها بالا زدند.
به گفته او، در اغلب روستاها به‌دلیل جمع‌آوری دیرهنگام سطل‌های زباله، آلودگی گسترش پیدا کرده و سلامت مردم مورد تهدید قرار می‌گیرد. ضمن اینکه تجمیع زباله‌ها چهره‌ای نامطلوب را به تصویر کشیده و زیبایی و طراوت روستا را در تلی از زباله‌ها پنهان می‌کند. اما در روستای یوسف‌آباد به جای نصب سطل‌های زباله در معابر عمومی نسبت به تحویل 2 عدد سطل زباله به هر خانوار اقدام  و مقرر شد هر خانوار، زباله‌ها را در خانه تفکیک کرده و پسماندهای خشک و‌ تر را پس از جداسازی در سطل‌ها بریزند. داخل هر سطل، بروشور آموزشی نیز قرار داده و در آن انواع جداسازی پسماند و... را آموزش دادیم. همزمان بنرهای اطلاع‌رسانی از آغاز طرح را در معابر اصلی روستا نصب کرده و مردم را برای همکاری بیشتر تشویق کردیم.
طبق گفته دهیار روستای یوسف آباد، مردم پسماندهای خانگی را تفکیک کرده و دو بار در هفته (روزهای جمعه و دوشنبه) بیرون از خانه (در ورودی منازل) می‌گذارند. ماشین حمل زباله از مسیرهای تعیین شده عبور کرده و زباله‌ها را به‌صورت تفکیک شده (تر و خشک) جمع‌آوری می‌کند. جالب اینجاست که دیگر در این روستا کسی زباله‌ها را در کیسه‌های پلاستیکی قرار نمی‌دهد. در حقیقت این طرح، مصرف پلاستیک در روستا را به حداقل رسانده و مدیریت صحیح پسماند را در وجود روستاییان نهادینه کرده است.
اسدی تصریح می‌کند: روستاییان سال‌هاست که هیچ هزینه‌ای صرف خرید کیسه‌های پلاستیکی نمی‌کنند. عوارض سالانه‌ای نیز از آنها برای مدیریت پسماند اخذ می‌شود. افرادی که همکاری بیشتری دارند، عوارض پسماند کمتری نیز پرداخت می‌کنند. ۴۷ درصد پسماند روستایی خشک است که با این طرح تقریباً نیمی از زباله‌ها به سیستم بازیافت بازمی‌گردند. پیاده‌سازی این طرح در سطح کلان، اقدامی بزرگ محسوب شده و می‌تواند بخش زیادی از پسماندهای خانگی را به گونه‌ای مطلوب مدیریت کند. در کنار بسترسازی‌های فرهنگی، یک اپلیکیشن موبایلی نیز طراحی کرده و زمان ورود و خروج ماشین‌ها و... را در آن تعریف کردیم. مردم با کمک این اپلیکیشن پسماندهای خود را به‌صورت منظم تحویل داده و از آموزش بیشتری بهره‌مند می‌شوند.
«مریم شیرمحمدی» بانوی خانه‌داری است که در روستای «یوسف‌آباد» زندگی کرده و طرح تفکیک پسماند را یکی از بهترین اقدامات برای حفاظت از محیط زیست روستا معرفی می‌کند. او در گفت‌و‌گو با «ایران» از سختی و مشقت جداسازی زباله‌های‌ تر و خشک در چند ماه اول اجرای طرح سخن گفته و می‌گوید: اوایل طرح گاهی زباله‌های خشک و‌ تر را بدرستی تشخیص نمی‌دادیم. حتی گاهی زباله‌ها را جابه‌جا ریخته و تحویل مأموران می‌دادیم. اما حالا همه آموزش دیده و آگاه شده‌اند. از طرفی مردم دیگر رغبتی به خرید کیسه پلاستیکی نداشته و از ضرر و زیان آن نیز آگاه شده‌اند. هیچ سطل زباله‌ای در معابر عمومی دیده نشده و محیط زیست روستا کاملاً پاک است.

مدیر کل حفاظت محیط زیست استان تهران از شهروندان خواست از هرگونه تعلیف و غذادهی به حیات وحش بدون هماهنگی با محیط زیست و پاسگاه‌های محیطبانی خودداری کنند.علیرضا مزینانی در بازدید از منطقه حفاظت شده ورجین با اشاره به اینکه همزمان با بارش برف و باران در ارتفاعات استان و کمبود علوفه برای حیات وحش، علوفه دهی زمستانه حیات وحش منطقه حفاظت شده ورجین توسط محیطبانان این منطقه انجام می‌شود، افزود: با توجه به اینکه در این شرایط احتمال نزدیک شدن حیات وحش به مناطق مسکونی وجود دارد، شهروندان از تغذیه و علوفه‌دهی به گونه‌های وحشی خودداری کنند. وی با بیان اینکه باید همه ما در امر حفاظت از حیات وحش برنامه ریزی بیشتری داشته باشیم، اظهار داشت: چنانچه شهروندی قصد دارد به صورت داوطلبانه علوفه برای تغذیه حیات وحش در اختیار محیط زیست استان قرار دهد می‌تواند با مراجعه به ادارات شهرستان و اداره کل حفاظت محیط زیست استان تهران نسبت به تحویل علوفه اقدام کند تا با هماهنگی لازم در مناطقی که بنا به نظر کارشناسان نیاز به علوفه‌دهی دستی است اقدامات لازم انجام شود.

خودروها و موتورسواران از دهه هشتاد همچنان متهمین ردیف اول آلودگی شهرها هستند.‌ آن‌چیزی که مسئولان از آنها به نام آلایندگی منابع متحرک یاد می‌کنند. حساب و کتاب‌های «داریوش گلعلیزاده» سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم نشان می‌دهد که در حال حاضر 7 میلیون خودرو و 10 میلیون موتورسیکلت فرسوده در شهرها در حال حرکت هستند. 
او می‌گوید: «این در حالی است که هر روز بدون اینکه خودرویی اسقاط و از رده خارج شود، خودرو یا موتورسیکلت دیگری به خیابان‌های کشور اضافه شده و آلودگی هوا را افزایش می‌دهد.»گلعلیزاده مشکل آلودگی هوا را خودروهای در حال ترددی می‌داند که کارآیی خود را از دست داده‌اند و تجهیزاتشان به روز نشده است: «وقتی 70 درصد خودرو‌ها در سن فرسودگی هستند، اگر 1000 دستگاه خودرو جدید هم وارد کنیم مشکل حل نشده و فقط بر آلایندگی قبلی اضافه می‌کنیم. مگر اینکه خودروهای فرسوده قبلی را حذف و آنها را با خودروهای برقی و جدید جایگزین کنیم.»
گلعلیزاده بارگذاری بیش از حد ظرفیت شهرها را یکی از دلایلی می‌داند که اجازه نمی‌دهد شهروندان پرشمار کلانشهرها هوای تازه و تمیز را تنفس کنند. او اگر و مگری را پیش می‌کشد که تا به امروز توان اجرایی از سوی مسئولان پیدا نکرده‌است. گلعلیزاده می‌گوید: «اگر توسعه صنایع و ایجاد شغل در نقاط دیگر انجام شود دیگر کسی برای پیدا کردن کار بهتر به تهران نمی‌آید و لازم است که این کار در کشور ما انجام شود.»این کارشناس خبر بد دیگری هم دارد؛ افزایش مهاجرت به شمال کشور که ویلاسازی را حتی به شیب تند کوه‌ها هم برده، بزودی هوای خزری این شهرها را هم آلوده می‌کند.

عدم اجرای طرح اسقاط گناه بزرگ دستگا‌ه‌های ذیربط
احد آزادی‌خواه، عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی هم مهم‌ترین مسأله در استمرار آلودگی را منابع متحرک یعنی موتورسیکلت‌ها، خودروها و اتوبوس‌ها می‌داند و می‌گوید: «اسقاط در کشور اتفاق نمی‌افتد و این گناه بزرگی است. شرکت‌های خودروساز، خودرو وارد می‌کنند و تهران به پارکینگی بزرگ تبدیل شده است. عدم اجرای اسقاط تقصیر دولت، مطلقاً نه این دولت، است.»
او درباره مصوبه دولت درخصوص اسقاط خوردو می‌گوید: اسقاط یکی از مهمترین راه‌های برون‌رفت است. وزارت صمت با چه دلیلی این مصوبه را صادر و یورو 6 را حذف می‌کند؟ این بزرگ‌ترین ظلم است. اولاً واردات خودرو را مجلس یازدهم مجوز داد. ما وقتی که به مردم وعده می‌دهیم که در فلان تاریخ گمرک باید فعال بشود، باید عمل بشود. در بحث واردات هم نقش محیط زیست نظارت و تأیید رعایت استاندارد‌هاست.»

ایسنا-کوروش احمدی، پژوهشگر سیاست خارجی تأکید کرد: اسناد قدیمی موجود درباره جزایر سه‌گانه «ابوموسی»، «تنب بزرگ» و «تنب کوچک» بر حاکمیت ایران بر این جزایر اذعان دارند.

ایران-علی‌اصغر شالبافیان، معاون گردشگری در وبیناری با حضور معاونین گردشگری و سرمایه‌گذاری ۳۱ استان کشور که با هدف تبادل نظر و ایجاد وحدت رویه در خصوص حضور در شانزدهمین نمایشگاه گردشگری و صنایع وابسته تهران برگزار شد، گفت: در تلاشیم بسته‌ها و فرصت‌های سرمایه‌گذاری استان‌ها در نمایشگاه گردشگری و صنایع وابسته تهران به شیوه مدرن و به‌روز بر پایه فناوری اطلاعات و کاربری‌های متنوع عرضه شود.

مهر- سیدعلی یزدی‌خواه، عضو مجمع نمایندگان تهران در مجلس، اتصال چشمه‌علی، بقعه شیخ صدوق و برج طغرل را راهکاری مؤثر برای تبدیل شهرری به قطب گردشگری در جنوب تهران دانست. 

ایسنا- مهدی امیدفر، سرپرست کاوش‌های باستان‌شناسی شوش از کشف بقایای یک کوره ذوب فلز، دو سکه اشکانی و یک سرپیکان مفرغی در کاوش‌های تازه در چهارراهی در شهر شوش خبر داد.

ایرنا - نورالله عبداللهی، معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان گفت: از اول مهر امسال به‌دلیل شرایط ناشی از ناآرامی‌ها، کندی اینترنت و نبود گردشگر، با معضل بزرگی در بازار فروش محصولات صنایع دستی استان روبه‌رو شده‌ایم.

ایرنا- مصطفی قانونی، رئیس اداره میراث فرهنگی شهرستان گلپایگان گفت: آثار فعالیت‌های معادن روی تپه‌ها و کوه‌ها به تنهایی آسیب بزرگی برای حریم منظری سنگ‌نگاره‌های تیمره است.
مهر- بهرام علی ظاهری، مدیرکل حفاظت از محیط زیست استان سمنان از مشاهده سه قلاده یوزپلنگ در منطقه توران شاهرود خبر داد.