امین محمودی
خبرنگار

​​​​​​​

برنج پس از گندم دومین کالای اساسی کشاورزی مورد مصرف عموم مردم کشورمان محسوب می‌شود به‌طوری‌که آمارها گواه آن است، سالانه به‌طور میانگین 3 میلیون و 200 هزار تن برنج در ایران مصرف می‌شود که عمدتاً 2 میلیون و 200 هزار تن آن برنج داخلی و یک میلیون تن نیز همواره از طریق صادرات تأمین شده است.
تولید 2 میلیون و 500 هزار تن برنج در کشور
امسال با وجود خشکسالی گسترده در کشور، میزان تولید برنج براساس اعلام مسئولان وزارت جهاد کشاورزی 2 میلیون و 400 تا 2 میلیون و 500 هزار تن برآورد شد که این میزان افزایشی 30 درصدی نسبت به سال زراعی گذشته داشته است. به‌طوری که امسال 730 هزار تن در گیلان، یک میلیون تن در مازندران، 250 هزار تن در گلستان و مجموعاً 500 هزار تن در استان‌های مرکزی و جنوبی برنج تولید شده است.
این امر ناشی از حمایت‌های دولت از کشت برنج در کشورمان از جمله کاهش 50 درصدی قیمت نهاده‌های کشاورزی از جمله کود و سم و زهکشی اراضی در استان‌های شمالی بوده است.
همین امر سبب شده قیمت این کالای اساسی پرمصرف از شالیکوبی‌های شمال کشور گرفته تا فروشگاه‌های زنجیره‌ای کاهش 20 درصدی را نسبت به ماه‌های گذشته داشته باشد با وجود این همچنان گزارش‌ها حاکی از آن است که انبارهای کشاورزان و شالیکوبی‌ها پر از برنج تولید داخل است.
از طرف دیگر دولت سیزدهم و وزارت جهاد کشاورزی برای بهتر مدیریت کردن بازار این محصول، ممنوعیت واردات در فصل برداشت محصول کشاورزان داخلی را ملغی اعلام کرد زیرا قیمت این محصول در بازارهای جهانی به مراتب ارزان‌تر از دیگر ماه‌های سال بود که از این طریق صرفه‌جویی ارزی صورت گرفت.
واردات بیش از یک میلیون و 300 هزار تن برنج به کشور
با این حال اما در هشت ماهه نخست سال برنج مازاد بر ظرفیت مصرف داخلی وارد کشور شد تا هیچگونه مشکلی در تنظیم بازار این محصول وجود نداشته باشد، به‌طوری‌که آمارهای گمرک در این بازه زمانی حاکی از آن است که یک میلیون و 331 هزار و 567 تن برنج به ارزش یک میلیارد و 630 میلیون و 884 هزار دلار وارد شده، این در حالی است که طی هشت ماهه نخست سال 1400 حدود 476 هزار و 787 تن از این محصول به ارزش 406 میلیون و 304 هزار دلار وارد کشور شده بود که می‌توان گفت واردات برنج به لحاظ وزنی افزایش 180 درصدی و به لحاظ ارزشی افزایش 301 درصدی را به خود دیده است.
طی یک ماه اخیر وزارت جهاد کشاورزی واردات برنج را ممنوع اعلام کرد چون واردات برنج نسبت به مصرف این کالای اساسی بیشتر بوده، به همین دلیل صادرات برنج نیز به کشورهای اوراسیا از جمله روسیه و کشورهای عربی حوزه خلیج فارس آغاز شده است.
آمارهای خلاف واقع برای لغو ممنوعیت واردات برنج
با وجود آنکه کشورمان دیگر به هیچگونه برنجی برای تنظیم بازار داخل نیاز ندارد اما همچنان واردکنندگان به دنبال سود سرشار خود هستند که این امر می‌تواند بازار را دچار اختلال کند، به طوری که طی روزهای اخیر واردکنندگان با موج رسانه‌ای خود به دنبال لغو ممنوعیت واردات برنج هستند.
این انجمن با آمارهای خلاف واقع چه در مورد واردات و چه در مورد نیاز مصرفی مردم کشور، بدون توجه به آمار رسمی گمرک و به بهانه کوچک شدن سفره خانوار معتقد است همچنان باید 250 هزار تن برنج دیگر نیز وارد شود.
در همین خصوص رئیس انجمن واردکنندگان برنج ایران گفت: واردات برنج از نیمه آبان ماه سال‌جاری ممنوع و متوقف شده است و عملاً هیچ نوع برنج خارجی از گمرک ترخیص نمی‌شود.
 اخوان اکبری در گفت‌و‌گویی اظهار کرد: براساس آمار گمرک از ابتدای سال تاکنون (دی ماه 1401) حدود یک میلیون و 274 هزار تن برنج وارد شده‌، در حالی که نیاز کشور به واردات 1.5 میلیون تن است و تا پایان سال باید 250 هزار تن برنج وارد کشور شود.
وی گفت: هنوز مشخص نیست که ثبت سفارش‌هایی که از قبل انجام شده است مشمول این ممنوعیت هستند یا خیر و ممکن است برای هر یک از آنها بر اساس منشأ ارز، زمان ثبت سفارش آنها و کشور مبدأ واردات تصمیم‌گیری شود.
نیاز کشورمان به واردات برنج با توجه به افزایش 30 درصدی تولید این محصول حدود 800 هزار تن بوده است، با این حال دولت سیزدهم و وزارت جهاد کشاورزی جهت حفظ ذخایر استراتژیک کالاهای اساسی 500 هزار تن بیشتر از نیاز بازار، برنج وارد کرده‌اند تا بازار این محصول در کشورمان با اختلال مواجه نشود.
در وضعیت فعلی اما به نظر می‌رسد بهترین راهکار برای تنظیم بازار جلوگیری از واردات و ممنوعیت آن بوده که طی یک ماه اخیر صورت گرفته است، به‌طوری‌که اگر حجم زیادی از این کالای اساسی در انبارها ذخیره می‌شد خطر فاسد شدن آنها وجود داشت.

نفیسه امامی
خبرنگار
​​​​​​​

نیاز به واردات برخی کالاهای اساسی با وجود تولید در کشور امری ضروری است که بدون ورود این کالاها امنیت غذایی در کشور با چالش‌های جدی روبه‌رو می‌شود. در این شرایط وزارت جهاد کشاورزی که مسئول تولید و تأمین امنیت غذایی درکشور است، ذخایر کافی از کالاهای اساسی را تأمین کرده است و با اجرای برنامه‌های تهیه کالاهای اساسی مورد نیاز و تأمین امنیت غذایی کشور طی ۹ ماه گذشته، به طور متوسط هر هفته ۶ کشتی حامل انواع کالاهای اساسی از مبادی ورودی وارد کشور شده است.
در همین رابطه شرکت بازرگانی دولتی ایران اعلام کرده است که از ابتدای سال‌جاری تا پایان آذر با ورود هفتگی کشتی حامل کالاهای اساسی به بنادر ایران و تخلیه، بارگیری و ارسال محموله‌های آنها به اقصی نقاط کشور، تاکنون 5 میلیون و 213 هزار تن کالا برای نگهداری در مراکز ذخیره‌سازی و عرضه در شبکه‌های توزیع وارد کشور شده است. بر اساس این گزارش، کالاهای اساسی یاد شده در قالب 234 فروند کشتی و 11 هزار و 500 کانتینر که محموله‌های آنها شامل بیش از 4 میلیون و 167 هزار تن گندم، 613 هزار تن روغن خام، 366 هزار تن برنج و 67 هزار تن شکر است، در بنادر ایران تخلیه شده است.
رشد 60 درصدی خرید گندم
با تعیین منطقی قیمت خرید تضمینی گندم در سال قبل به 11 هزار و 500 تومان و 13 هزار تومان در سال زراعی جدید و به دنبال افزایش ۱۳۰ درصدی قیمت خرید تضمینی گندم در کشور در سال‌جاری میزان تولید این محصول با وجود خشکسالی گسترده با افزایش ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار تنی روبه رو شد و به 11 و نیم میلیون تن رسید. میزان نیاز کشور با احتساب خودمصرفی تولید کنندگان، بخش صنعت و بذر کشاورزان حدود 14 میلیون تن در سال است.
با توجه به افزایش خرید تضمینی گندم، واردات گندم در سال‌جاری ۲ تا ۳ میلیون تن کاهش یافت.
در سال گذشته ۴ و نیم میلیون تن گندم از محل تولید داخلی خریداری و ۶ میلیون و ۴۰۰ هزار تن نیز وارد شد در حالی‌که خرید گندم امسال در مقایسه با سال قبل از رشد 60 درصدی برخوردار شد که حاصل اعتماد کشاورزان در کاشت و فروش گندم به دولت است. با توجه به هدفگذاری در افزایش تولید گندم، سال آینده میزان خرید تضمینی گندم به بیش از ۹ میلیون تن خواهد رسید و در صورت بارش مناسب رسیدن به خودکفایی در تولید گندم در سال آینده دور از انتظار نیست.
طبق اعلام عطااللّه هاشمی رئیس بنیاد ملی گندمکاران، بنابر پیش‌بینی سازمان هواشناسی، با استمرار شرایط مساعد بارش، نیازی به واردات گندم برای تأمین نان وجود نخواهد داشت.
به گفته وی، با توجه به خرید بیش از ۷.۵ میلیون تن گندم و واردات کسری نیاز کشور، مشکلی در تأمین آرد نداریم. پیش‌بینی می‌شود که در صورت کاهش ضایعات نان و جلوگیری از قاچاق، سال آینده برای تأمین آرد نان مورد نیاز، بی‌نیاز از واردات شویم.
بر اساس این گزارش در پی افزایش تولید گندم، واردات گندم ایران از روسیه در سال‌جاری میلادی 54.5درصد کاهش یافته است. مقایسه فروش گندم روسیه به ۵ خریدار بزرگ این کشور در دو سال‌۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ میلادی حاکی از افت و خیز بسیار در صادرات گندم روسیه دارد. ترکیه، مصر، ایران، عربستان و الجزایر ۵ خریدار بزرگ گندم این کشور هستند و در این میان رتبه‌ سوم واردات گندم از روسیه به ایران می‌رسد. این در حالی است که سال‌گذشته ایران از روسیه 3.9‌میلیون‌ تن گندم خریداری کرد که این عدد با افت 54.5‌درصدی به 1.8میلیون ‌تن رسید.
وزارت جهاد کشاورزی با اقداماتی از جمله اجرای کشت قراردادی، کاهش 45 درصدی قیمت نهاده‌ها، افزایش بیش از دو برابری نرخ خرید تضمینی گندم به 11 هزار و 500 تومان و پرداخت بموقع مطالبات گندمکاران تلاش کرد تا انگیزه و رغبت کشاورزان را برای تولید بیشتر گندم افزایش دهد.
خرید تضمینی گندم در سال‌جاری نسبت به سال گذشته با وجود کاهش بارش‌ها در 28 استان مثبت بوده و این افزایش در برخی استان‌ها حتی به بیش از 4 برابر رسیده است که کارشناسان دلیل آن را ایجاد سازکارهای تشویقی و حمایتی دولت می‌دانند.
حمایت‌های دولتی، عامل مهم در افزایش تولید گندم
یکی از اصلی‌ترین دلایل کاهش واردات به لحاظ وزنی، به حمایت‌های بی‌سابقه دولت سیزدهم و وزارت جهاد کشاورزی از خودکفایی در تولید بسیاری از محصولات کشاورزی خصوصاً گندم از طریق افزایش نرخ‌های خرید تضمینی و اجرای کشت قراردادی و کاهش قیمت نهاده‌های تولید بازمی گردد.
از سوی دیگر کشور با مشکل خشکسالی و کاهش بارندگی روبه‌رو شده و دولت برای جبران این مسأله اقدام به افزایش ظرفیت تولید گندم در مزارع دیم کرده است. کشت دیم بخش مغفول کشاورزی ایران است درحالی‌که از طریق ظرفیت کشت دیم می‌توان خودکفایی در بسیاری از محصولات کشاورزی را محقق کرد.
 با شروع به کار دولت سیزدهم میزان اراضی کشت دیم تحت‌پوشش به 2.6 میلیون هکتار افزایش پیدا کرده که می‌تواند یک میلیون و 500 هزار تن تولید محصولات کشاورزی را افزایش دهد. وزارت جهاد کشاورزی برای سال زراعی آینده تحت پوشش قرار دادن 5.2 میلیون هکتار از اراضی دیم را مدنظر قرار داده است که این اقدام در سال آینده ۴، ۵ میلیون تن افزایش محصول به دنبال خواهد داشت.
افزایش مزارع دیم می‌تواند جهش بزرگی در تولیدات کشاورزی و امنیت غذایی کشور ایجاد کند و حداقل غذای ۲۰۰ هزار نفر را پوشش می‌دهد، از طرف دیگر میانگین تولید در سطح دیم‌زارهای کشور ۳۰۰ تا ۵۰۰ کیلوگرم در هکتار است که با استفاده از بذرهای مناسب تولید در سطح افزایش پیدا می‌کند.

مدیرکل پشتیبانی امور دام خوزستان از پهلوگیری یک کشتی اقیانوس پیمای ۴۲ هزار تنی حامل نهاده‌های دامی در بندر امام خمینی(ره) خبر داد. حمید بدوی در گفت‌و‌گو با ایسنا، در خصوص واردات نهاده‌های دامی از بندر امام خمینی(ره) به کشور اظهار کرد: امروز یک کشتی اقیانوس پیما حامل ۴۲ هزار تن نهاده دامی در بندر امام خمینی(ره) پهلوگیری کرد و روند تخلیه این کشتی در حال انجام است. وی با بیان اینکه در روزهای آینده نیز یک فروند کشتی ۴۳ هزار تنی پهلودهی و تخلیه خواهد شد، افزود: در هفته گذشته نیز دو کشتی حامل بیش از ۱۰۸ هزار تن نهاده دامی در این بندر پهلودهی و تخلیه شدند. مدیرکل پشتیبانی امور دام خوزستان ادامه داد: روند واردات نهاده‌های دامی از طریق ورود کشتی‌های اقیانوس پیما به بندرامام(ره) به صورت پیوسته در حال انجام است و هیچ مشکلی در خصوص تخلیه و بارگیری کالای آنها وجود ندارد. بدوی در خصوص واردات نهاده‌های دامی از بندر امام(ره) گفت: خوشبختانه با توجه به روند واردات نهاده‌های دامی توسط دولت و همچنین بخش خصوصی مشکلی در تأمین این نهاده‌ها در کشور وجود ندارد.

معاون وزیر جهاد کشاورزی گفت: با توجه به عاری بودن واحدهای مرغداری کشور از بیماری آنفلوانزا مشکلی در صادرات محصولات طیور نداریم.
به گزارش صدا و سیما، سیدمحمد آقامیری، رئیس سازمان دامپزشکی کشور گفت: تاکنون گزارشی از شیوع آنفلوانزای حاد پرندگان در مراکز پرورش طیور نداشتیم که امیدواریم این روند تا پایان سال ادامه یابد. وی افزود، با توجه به آنکه عامل بیماری آنفلوانزای حاد پرندگان، پرنده مهاجر است بنابراین منکر بیماری نیستیم و همواره این احتمال وجود دارد که فردا هم واحدهای مرغداری درگیر این بیماری شوند. آقامیری گفت: امسال با سال‌های قبل تفاوتی وجود دارد، چرا که ستاد آنفلوانزا به طور هفتگی با حساسیت ویژه بر واحدهای مرغداری نظارت دارد و همواره پایش‌ها در سطح استان و شهرستان ادامه دارد. رئیس سازمان دامپزشکی کشور ادامه داد: با توجه به آنکه گزارشی از شیوع آنفلوانزای حاد پرندگان نداشتیم، در خصوص صادرات محصولات طیور به عراق و افغانستان مشکلی نداریم. معاون وزیر جهاد با بیان اینکه محدودیتی در صادرات مرغ زنده نداریم، گفت: سازمان دامپزشکی با اقتدار از صادرکنندگان دفاع می‌کند و هرگونه مشکلی که سد راه صادرکنندگان باشد، در کوتاه‌ترین زمان رفع می‌کنیم.