مجید میرزاحیدری
 خبرنگار

ذخیره‌‌سازی انرژی با هدف استفاده در فصول سرد سال، روشی مهم و در عین‌حال کارساز برای کشورهای تولیدکننده انرژی است. 
از ذخیره‌سازی انرژی به عنوان یک راه‌حل آزموده شده در دنیا برای کنترل «پیک مصرف گاز» یاد می‌شود. با اجرایی ساختن این روش، در ماه‌های گرم سال که مصرف گاز پایین است، گاز مازاد در مخازن ذخیره می‌شود و در ماه‌های سرد سال که مصرف به اوج می‌رسد، گاز ذخیره شده مورد استفاده قرار می‌گیرد.
آیا عدم سرمایه‌گذاری مناسب در زمینه ذخیره‌سازی انرژی طی سال‌های قبل برناترازی گاز در شرایط فعلی تأثیرگذار بوده است؟
برای پاسخ به این پرسش باید میزان ذخیره‌سازی در کشورهای دیگر هم مورد بررسی قرار گیرد. گفته می‌شود که طی سال‌های قبل، ظرفیت ذخیره‌سازی در کشورهای اروپایی به طور میانگین ۲۲ درصد، روسیه ۱۹ درصد، امریکا ۱۶ درصد، ترکیه ۷ درصد و در ایران فقط ۱.۷ درصد از گاز مصرفی بوده است.
به نظر می‌رسد که با وجود پتانسیل بالا در میزان ذخیره‌سازی اما این امر در دولت قبل چندان جدی گرفته نشده است. برای بررسی تأثیرات ذخیره‌سازی در تأمین بموقع انرژی در کشور، گفت‌و‌گویی با مهدی حیدری، مدیرعامل شرکت نفت مناطق مرکزی ایران انجام شده است که از نظر می‌گذرد:
شرکت نفت مناطق مرکزی در سال 77 تأسیس شده و تحت عنوان شرکت فرعی شرکت ملی نفت ایران فعال است.
یکی از مشکلات شرکت‌های نفتی، وجود طرح‌های سنواتی بوده که تأثیرات منفی بر روند فعالیت شرکت‌ها گذارده، در شرکت شما برای رفع این مشکلات چه اقداماتی طرح‌ریزی شده است؟
طرح‌های سنواتی در همه شرکت‌ها وجود دارد از جمله در شرکت نفت مناطق مرکزی ایران، در واقع تعداد زیاد طرح‌های سنواتی در این شرکت در سال‌های گذشته تأثیرات منفی خود را گذارده، زیرا این طرح‌های سنواتی بر روند تولید نفت و گاز این شرکت در سال‌های گذشته تأثیرگذار بوده است.
بنابراین از زمان حضور بنده در این شرکت، تعیین تکلیف این طرح‌ها در شورای حقوقی شرکت در دستور کار ویژه قرار گرفته است.
برخی از این طرح‌ها را می‌توان در گفت‌و‌گو با پیمانکاران تعیین تکلیف کرد که در حال حاضر تعدادی از این طرح‌ها تعیین تکلیف شده و پرونده آنها هم بسته شده است. تعداد دیگری از طرح‌های سنواتی شرکت به شورای حل اختلاف ارجاع می‌شود زیرا طرفین مختار هستند تا در شورای حل اختلاف سرنوشت پرونده را دنبال کنند.
مدل آخر اینکه، هیچیک از روش‌های گفت‌و‌گو به نتیجه نمی‌رسد که دراین صورت، طرفین به سمت شکایت می‌روند. واقعیت این است که از زمان حضور بنده حدود یک سوم طرح‌های سنواتی پس از پیگیری‌های مستمر به سرانجام رسیده است.
شرکت نفت مناطق مرکزی ایران پیش ازحضور جنابعالی چه چالش‌های مهمی داشته است؟
اولین مشکل در این شرکت، بی‌توجهی به سرمایه انسانی بوده که نشان می‌دهد در دولت قبل در زمینه توجه به نیروی انسانی عملکرد بسیار ضعیفی وجود داشته است که این مشکل با جدیت پیگیری شد و در این مسیر اصلاح ساختار هم صورت گرفت.
همین پیگیری‌ها باعث شد تا شرکت از روزمرگی و کم‌رمق بودن رها شده و به یک شرکت پویا و فعال تبدیل شود.
نکته بعدی اینکه، این شرکت فقط در قالب یک شرکت بهره‌بردار صرف فعال بوده و هیچ اقدام توسعه‌ای انجام نداده بود ، در حالی که طبق اساسنامه، این شرکت باید در زمینه توسعه‌ای هم فعالیت می‌کرده است. به عبارت ساده‌تر، این شرکت در دولت قبل، به هیچ عنوان فعالیت توسعه‌ای نداشته و در سایه و انزوا بوده که این بخش مهم در دولت سیزدهم در شرکت نفت مناطق مرکزی ایران فعال شده است.
اشکال مهم دیگر واگذاری بخش ذخیره‌سازی به شرکت ملی گاز در دولت قبل بود که یک اقدام بسیار اشتباه بوده و باید ذخیره‌سازی به بالادست باز گردد.
در زمینه ذخیره‌سازی، یکی از دغدغه‌های شرکت نفت مناطق مرکزی ایران آماده‌سازی چاه‌های سراجه و شوریجه بوده است.
تبعات منفی واگذاری مخازن ذخیره‌سازی سراجه و شوریجه به شرکت ملی گاز در دولت قبل چه بود؟
ذخیره‌سازی یک فعالیت و روند راهبردی در تمام شرکت‌های نفتی دنیا است و ایران هم به لحاظ ساختار منابع نفت و گاز بشدت در این زمینه جای رشد دارد. درواقع ذخیره‌سازی در دولت قبل درجا زده و در شرایط فعلی حداکثر ذخیره‌سازی در کشور حدود 28 میلیون مترمکعب در دو مخزن شوریجه و سراجه بوده، درحالی که دست‌کم باید 10 درصد تولید کشور ذخیره‌سازی شود.
تحویل مخازن ذخیره‌سازی به شرکت ملی گاز ایران در زمان وزارت زنگنه بر نفت، یک تصمیم اشتباه بوده درحالی که باید این مخازن ذخیره‌سازی تحت مدیریت شرکت ملی نفت باشد، چون شرکت ملی نفت است که فعالیت بالادستی انجام می‌دهد.
درواقع زنگنه، وزیر نفت سابق در این تصمیم اشتباه کارشناسی داشت و به نظرمی‌رسد که با کارشناسان امر مشورتی هم نکرده بود. همین تصمیم اشتباه باعث شد تا در دولت قبل هم سرمایه‌گذاری روی توسعه مخازن ذخیره‌سازی صورت نگرفت.
فراموش نکنیم که بخشی از ناترازی فعلی گاز در کشور در رابطه‌ای مستقیم با عدم توجه به ذخیره‌سازی در وزارت نفت در دولت قبل بوده که آثار منفی خود را به اقتصاد کشور وارد کرده است. هرچند که در دولت سیزدهم، وزیر نفت یک نگاه واقع‌بینانه به توسعه مخازن ذخیره‌سازی داشته و معتقد است که بخش بالادستی باید به بخش بالادستی یعنی شرکت ملی نفت ایران باز گردد.
با توجه به ساختار شرکت نفت مناطق مرکزی، سهم این شرکت از تولید گاز کشور چه میزان است؟
سهم این شرکت از تولید گاز حدود 30 درصد است. 
در واقع بعد از شرکت نفت و گاز پارس، شرکت نفت مناطق مرکزی سهم مهمی در تأمین گاز داشته هر چند که باید گفت میزان مصرف گاز در کشور بشدت بالا است و تا زمانی که الگوی مصرف اصلاح نشود هرچقدر هم که میادین توسعه و افزایش یابند باز هم پاسخگویی به این حجم مصرف، ناممکن است.
مأموریت‌های جدید محوله به این شرکت در راستای طرح‌های توسعه‌ای، کدام طرح‌ها است؟
براساس مأموریت سازمانی به این شرکت در سال‌جاری، قرار شده تا 13 میدان و دو ایستگاه تقلیل فشار توسعه یابد که سرمایه‌گذاری مورد نیاز آن دست‌کم 3.6 میلیارد دلار است، هرچند تا اکنون حدود 300 میلیون دلار تأمین منابع شده است. با این همه، محدودیت‌ها باعث نشده تا روند کارها متوقف شود بلکه با تلاش و پیگیری‌های دولت و وزیر نفت، در حال حاضر توسعه میادین مختلفی همچون سروستان و نفت‌شهر در دستور کار قرار گرفت و افزایش تولید نفت خام هم رقم خورد.
میادین در اختیار شرکت نفت مناطق مرکزی همچون میادین نفت و گاز پارس نیست، زیرا میادین در اختیار ما مستقل بوده و باید همه موارد در مناقصه مشخص شود که بر این اساس، با وجود پیگیری‌های مکرر، بستر افزایش تولید 10 میلیون مترمکعب در سال آینده و همچنین 10 میلیون مترمکعب دیگر طی دو سال آینده از هم‌اکنون فراهم شده است که در صورت تحقق، گام بزرگ و مهمی در تأمین گاز کشور برداشته خواهد شد.
در عین حال، به دنبال مذاکرات با هلدینگ خلیج فارس، تفاهم 1.2 میلیارد دلاری با آنها هم به امضا رسید تا طرح‌های توسعه‌ای یکی پس از دیگری اجرایی شوند.
در زمینه اهداف توسعه‌ای تا چه میزان به نوسازی به اهداف رسیده‌اید؟
در زمینه افزایش تولید مجموع طرح‌هایی که در حال انجام بوده باعث خواهد شد تا معادل 5 فاز پارس جنوبی یعنی 130 میلیون مترمکعب به میزان گاز این شرکت اضافه شود. 
در حال حاضر میزان تولیدات روزانه گاز این شرکت 245 میلیون مترمکعب بوده که با اجرای طرح‌های توسعه‌ای، میزان تولیدات به 370 میلیون مترمکعب در روز خواهد رسید. در زمینه تولید نفت خام هم چندین شرکت غیرفعال وجود داشت که با تلاش‌های شبانه‌روزی وارد چرخه تولید شده است. 
میزان تولید روزانه نفت خام این شرکت 153 هزار بشکه بوده که پتانسیل تولید تا مقدار 250 هزار بشکه در روز هم وجود دارد. هر چند که حدود 45 هزار بشکه نفت خام هم در ماه‌های آینده به ظرفیت تولید این شرکت اضافه خواهد شد.
چرا صنعت نفت با وجود تجربه‌های قبلی در تأمین منابع مورد نیاز از طریق اوراق مشارکت ورود نمی‌کند؟
انتشار اوراق مشارکت یک اقدام بسیار مهم و راهبردی برای تأمین منابع در صنعت نفت است، در دولت دوم احمدی‌نژاد برای توسعه پارس جنوبی نیاز به تزریق منابع مالی بود که با انتشار اوراق مشارکت، حدود 30 میلیارد دلار منابع تازه وارد طرح‌ها شد در حالی که اگر در آن زمان چنین اقدامی صورت نمی‌گرفت، همچنان بسیاری از طرح‌ها معطل سرمایه‌گذار خارجی مانده بود و عدم النفع بسیاری سنگینی به اقتصاد کشور و صنعت نفت تحمیل شده بود.
در حال حاضر هم پتانسیل خوبی برای انتشار اوراق وجود دارد، هرچند که باید روی آگاهی مردم و سرمایه‌گذاران در زمینه توسعه صنعت نفت هم تبلیغات کرد، چون عمده مردم شناخت زیادی از توسعه میادین نفت و گاز ندارند، از این رو این عدم شناخت، فرصت سرمایه‌گذاری را در مردم کاهش می‌دهد درحالی که اگر اطلاع‌رسانی درستی از جذابیت‌های سرمایه‌گذاری در صنعت نفت صورت گیرد به طور قطع هجوم سرمایه‌های خرد به این سمت جدی‌تر خواهد شد. 
شرکت نفت مناطق مرکزی اولین شرکتی بود که مینی ان جی ال را افتتاح کرد تا گازهای در حال سوخت را به یک شرکت بفروشد و این گاز جمع‌آوری می‌شود و مایعات سنگین و سبک آن به شبکه مصرف می‌آید. مینی ان جی ال چشمه‌خوش اولین شرکتی است که در این سال پیگیری شده است.
عرضه نفت خام در بورس تا چه میزان بر توسعه صنعت نفت و بازار سرمایه تأثیر‌گذار است؟
عرضه نفت خام و سهام مجموعه صنعت نفت در بورس قطعاً بر جذابیت بازار سرمایه تأثیر‌گذار خواهد بود.
به عبارتی می‌توان با عرضه نفت در بورس هم بر عمق‌دهی بازار سرمایه کمک کرد و هم به جذب سرمایه در صنعت نفت، زیرا نفت همواره جذاب و سودده است.

افزایش بی‌سابقه سطح پوشش برفی حوضه آبریز فلات مرکزی

سطح پوشش برفی حوضه آبریز فلات مرکزی در هفته اول دی‌ماه امسال نسبت به مدت مشابه پارسال رشد قابل توجهی داشته است.
سطح پوشش برفی کشور یکی از شاخص‌های تأمین آب مورد نیاز است و هرچه این سطح افزایشی باشد نشان از بهترشدن وضعیت تأمین آب است. تازه‌ترین گزارش مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی نشان از آن دارد که سطح پوشش برفی حوضه آبریز فلات مرکزی در هفته نخست دی‌ماه امسال در حالی به رقم ۹۷ هزار ۴۷۲ کیلومتر رسیده که پارسال در همین زمان ۱۵ هزار و ۳۵۱ کیلومتر بود و رشد قابل‌توجهی داشته است. میانگین سطح پوشش برفی این حوضه آبریز در ۱۵ سال اخیر ۵۷ هزار و ۶۱۲ کیلومتر بوده است. سطح پوشش برفی حوضه آبریز خلیج‌فارس و دریای عمان هم در هفته نخست دی‌ماه نسبت به مدت مشابه پارسال با رشد روبه‌رو شده است.


بخش نفت با 6/6 درصد بیشترین رشد اقتصادی را در ۶ ماه ۱۴۰۱ ثبت کرد

بانک مرکزی گزارشی درباره رشد 3 درصدی اقتصاد ایران در نیمه نخست امسال ارائه کرد که بر اساس آن گروه نفت با ۶.۶ درصد، صنایع و معادن با ۳.۸ درصد، خدمات با ۲.۶ درصد و گروه کشاورزی با ۱.۱ درصد بیشترین مقدار رشد را در ۶ ماه نخست امسال داشته‌اند.
در نشست شامگاه یکشنبه (۱۸ دی‌ماه) ستاد هماهنگی اقتصادی دولت که به ریاست سیدابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور برگزار شد، گزارش‌هایی در زمینه رشد اقتصاد ایران، تولید و اشتغال ارائه و بررسی شد. در این نشست گزارش بانک مرکزی در خصوص رشد ۳ درصدی اقتصاد ایران در نیمه نخست امسال ارائه شد. بر اساس این گزارش، گروه نفت با ۶.۶ درصد، صنایع و معادن با ۳.۸ درصد، خدمات با ۲.۶ درصد و گروه کشاورزی با ۱.۱ درصد بیشترین میزان رشد را در ۶ ماه نخست امسال داشته‌اند. بر اساس گزارش بانک مرکزی، مقدار رشد سرمایه‌گذاری در ماشین‌آلات در نیمه نخست ۱۴۰۱ نویدبخش بهبود وضع تولید و اشتغال در سال‌های آینده است.


۲۴ میلیون لیتر بنزین آماده صادرات است

رئیس انجمن صنفی سی‌ان‌جی کشور گفت: اگر عرضه ۲۴ میلیون مترمکعبی امروز سی‌ان‌جی را دو برابر کنیم یعنی معادل ۲۴ میلیون لیتر بنزین جایگزین می‌شود و دولت می‌تواند این میزان را صادر کند.
محسن جوهری، درباره اینکه چرا باید از سوخت سی‌ان‌جی بیشتر استفاده کنیم، اظهار داشت: ما کشوری هستیم که بیشترین منابع گازی و گسترده‌ترین شبکه خطوط انتقال گاز را داریم و مزیت نسبی ما در حوزه سوخت این است که از سی‌ان‌جی به جای بنزین استفاده کنیم. اکنون در شرایطی هستیم که مصرف بنزین به‌ دلیل خودروهای پرمصرف بنزینی در کشور بسیار بالا است و به نظر می‌رسد خودروسازان داخلی توان تولید خودروهای کم‌مصرف را ندارند بنابراین دوگانه‌سوز کردن خودروهای بنزینی یکی از بهترین راهکارهای قابل انجام در کشور است.

در ایام سرد سال و با رشد بی‌رویه مصرف گاز خانگی، سوخت گاز نیروگاه‌ها کاهش می‌یابد اما برای تولید برق پایدار، فعالیت نیروگاه با سوخت جایگزین ضروری است؛ مصرف مازوت به‌عنوان سوخت صنایع، حمل‌‌ونقل و نیروگاه‌ها در دنیا رواج دارد، برای مثال سرانه مصرف سالانه مازوت در هلند 6 برابر ایران است.
افزایش مصرف مازوت در صنایع و نیروگاه‌های کشور در فصل زمستان به دلیل رشد نجومی مصرف گاز خانگی، مورد توجه افکار عمومی قرار می‌گیرد.
به بیان ساده زمانی که در فصل سرد، بخش خانگی و تجاری بیشتر از 75 درصد از تولید گاز طبیعی کشور را مصرف می‌کند، سهم صنایع و نیروگاه‌ها از مصرف گاز کاهش یافته و تداوم تولید محصولات صنعتی و برق منوط به مصرف سوخت جایگزین است.
در این شرایط سوخت مایع شامل مازوت و گازوئیل جای خالی گاز طبیعی را پر کرده و مصرف این نوع سوخت که در افکار عمومی ایران جایگاه بدی دارد، رشد می‌کند.
فارغ از دلایل مصرف سوخت مایع و مازوت در کشور، فضای رسانه‌ای ایجاد شده به نحوی القا می‌کند که این سوخت کم‌طرفدار فقط در ایران سوزانده شده و سایر کشورهای دنیا به هیچ عنوان از این سوخت استفاده نمی‌کنند. برای مثال اخیراً یک گزارشگر ویژه محیط‌ زیست سازمان ملل در توئیتی عنوان کرده بود: «‌ایران برای تولید برق در حال سوزاندن مازوت به‌عنوان یکی از کثیف‌ترین سوخت‌ها است، ایران باید سوزاندن مازوت را متوقف کند.»
به استناد به روزترین اطلاعات اداره آمار کمیسیون اروپا در اتحادیه اروپا، مصرف این سوخت (مازوت) در سراسر کشورهای عضو اتحادیه اروپا اتفاق می‌افتد. بر این اساس، 54 درصد از مازوت مصرفی اروپا در واحدهای نیروگاهی برای تولید برق استفاده می‌شود، 32 درصد در صنایع اروپایی مصرف می‌شود و 14 درصد مازوت دیگر  چرخ صنایع حمل و نقل کشورهای عضو اتحادیه اروپا را به حرکت در می‌آورد.
  کشورهای اروپایی چقدر مازوت مصرف می‌کنند؟
مقایسه مصرف مازوت در ایران و سایر کشورهای جهان، نیز تصویر قابل‌ توجهی در تقابل با فضای رسانه‌ای ایجاد شده به ما منتقل می‌کند. بر همین اساس، به منظور رعایت پارامترهای مقایسه، شاخصی تحت عنوان سرانه مصرف سالانه مازوت را در ایران و 5 کشور دیگر اروپایی مقایسه کرده‌ایم.
 به منظور رسیدن به آمار مصرف مازوت در این مقایسه، به  به‌روزترین اطلاعات اداره آمار کمیسیون اروپا استناد شده و از آنجا‌ که آمار تولید، صادرات و واردات موجود است، میزان مصرف مازوت به صورت سالانه برآورد شده و به جمعیت کشورهای مذکور تقسیم شده است.
  سرانه مصرف سالانه مازوت در هلند 6 برابر ایران
با توجه به روند محاسباتی مذکور، سرانه مصرف سالانه مازوت در هلند به عدد 576.9 لیتر به ازای هر نفر در سال می‌رسد.
این آمار برای کشور سوئد عدد 420.5 لیتر به ازای هر نفر است و در ایتالیا به ازای هر شهروند ایتالیایی در هر سال 102.6 لیتر مازوت مصرف می‌شود.
‌در آلمان سرانه مصرف سالانه مازوت به عدد 83.7 لیتر به ازای هر آلمانی رسیده و این شاخص در فرانسه روی عدد 73 لیتر به ازای هر نفر در سال ایستاده است.
نکته قابل تأمل اینکه مطابق آمار غیر رسمی مصرف سوخت مازوت در ایران، سرانه مصرف این سوخت در هر سال برای کشور ما 92.9 لیتر به ازای هر نفر است. به معنای دیگر در مقایسه سرانه مصرف سالانه مازوت بین ایران و 5 کشور اروپایی، ایران در جایگاه چهارم قرار می‌گیرد.
حال سؤال اینجاست چرا گزارشگر ویژه سازمان ملل خواستار توقف استفاده از این سوخت در سایر کشورهای اروپایی که تا 6.2 برابر ایران مازوت مصرف می‌کنند، نمی‌شود و استاندارد دو گانه به مصرف مازوت  سرایت پیدا کرده است.