زهره افشار 
خبرنگار

مازندران بزرگترین تولید کننده برنج در کشور است و با داشتن 42 درصد تولید این محصول استراتژیک، رتبه نخست تولید برنج را دارد.
در سال گذشته با وجود محدودیت‌های آبی که حتی گریبان استان شمالی مازندران را گرفته بود روند تولید برنج به دلایل مختلف ازجمله شرایط آب و هوایی مناسب، بر وفق مراد شالیکاران جلو رفت و برآورد‌ها نشان می‌دهد محصول تولیدی امسال شالیکاران مازندران از افزایش 22 درصدی نسبت به سال گذشته برخوردار خواهد بود، اما این افزایش تولید خوشحالی کشاورزان را به دنبال نداشته زیرا در حال حاضر بازار برنج از رونق کافی بر خوردار نیست. برخی شالیکاران در ابتدای فصل برداشت با هدف سود بیشتر از فروش محصول خودداری کردند و برخی دیگر که در قالب کشت قراردادی اقدام به کشت برنج کرده بودند نیز برنج خود را نفروختند زیرا تصور می‌کردند دولت دیر یا زود وارد بازار خواهد شد و می‌توانند برنج تولیدی شان را با قیمت بالاتری به فروش برسانند.
در همین حال قدرت خرید مردم هم بسیار کمتر از سالهای گذشته شده و همه این عوامل دست به دست هم داد تا بازار برنج به رکود برود.
«طاهر محمدی» شالیکار مازندرانی به «ایران» گفت: من در سال گذشته به دلیل نداشتن نقدینگی تصمیم گرفتم در طرح کشت قراردادی شرکت کنم و البته شرکت‌های طرف دولت هم به من سم و کود مورد نیازم را رایگان دادند ولی این وعده را هم به ما دادند که اگر ما اقدام به کشت ارقام پر محصول کنیم دغدغه‌ای برای فروش نخواهیم داشت و اگر مشکلی در بازار ایجاد شود دولت ورود خواهد کرد و برنج را به قیمت منطقی از ما می‌خرد. من هم اقدام به کشت ارقام پر محصول کردم ولی حالا رقم «ندا» را از من حدود 30 هزار تومان می‌خرند که بسیار کمتر از قیمت تمام شده آن برای خودم است و این درحالی است که در قالب قراردادی که بسته بودیم گفته شده بود در چنین شرایطی دولت ورود می‌کند ولی با وجود گذشت دوماه از برداشت برنج، هیچ خبری نیست.
در حال حاضر کشاورزانی که توان اقتصادی لازم را دارند برنج‌ها را دپو کرده‌اند و منتظرند مانند سال گذشته گران شود و بعد بفروشند اما امثال من که نقدینگی نداریم مجبوریم برنجی را که ماهها برایش زحمت کشیده‌ایم به هر قیمتی به دلالان بدهیم تا آنها سود اصلی را ببرند. نعمتی دیگر شالیکار فریدونکناری نیز گفت: کشاورز روزانه ۴۰۰تا ۵۰۰ هزار تومان هزینه کارگری پرداخت می‌کند و قیمت نهاده‌ها هم چند برابر شده حالا ما باید برنج را با کیلویی 30 تا 40 هزار تومان بفروشیم،چرا دولت اجازه جولان به دلال ها را می‌دهد؟ 
پارسال هم ما برنج را کیلویی 30 تا 40 هزار تومان فروختیم و پس از آنکه برنج از دست کشاورز خارج شد قیمت برنج برای دلال ها 2 تا 3 برابر می‌شود ،چرا هر سال باید این قصه تکرار شود.
برآورد اشتباه شالیکاران برای افزایش قیمت 
در همین حال «اسفندیارقاسم‌زاده» مسئول انجمن برنج مازندران در گفت‌و‌گو با «ایران» تصریح کرد: دلایل مختلفی در رکود بازار برنج مؤثر است. برخی کشاورزان با تصور اینکه امسال هم قیمت برنج در بازار به سه برابر قیمت ابتدای فصل برداشت ممکن است برسد از عرضه برنج خودداری کردند، برخی دیگر هم فکر می‌کردند دولت چون در قالب کشت قراردادی متعهد شده محصول را به قیمت بازار بخرد دست روی دست گذاشتند و دیدیم که عملاً چنین اتفاقی نیفتاد و از سوی دیگر واردات بیش از نیاز و وضعیت اقتصادی مردم همه مزید بر علت شد تا برنج به وفور در بازار رسوب کند و به رکود فرو برود. شرایط به گونه‌ای شده که اگر این روند ادامه یابد حتی کشاورزانی که توان بالایی دارند و در سالهای گذشته کمتر حاضر به فروش محصول به دلال بودند مجبور خواهند شد محصول خود را به دلالان بدهند و آنها هم متضرر خواهند شد.
وی افزود: همه ساله در روزهای پایانی آبان 40 درصد محصول برنج مازندران جذب بازار شده بود اما بررسی‌های ما نشان می‌دهد در حال حاضر تنها 25 درصد محصول جذب بازار شده است.
وی با اشاره به اینکه در حال حاضر برنج هندی با کیلویی 30 هزار تومان عرضه می‌شود،  افزود: این درحالی است که برنج رقم «ندا» از شالیکار با 33 هزارتومان خریداری می‌شود و حتی با 38 هزار تومان جذب بازار نمی‌شود.
وی تأکید: متأسفانه واردات بیش از نیاز بوده و از سوی دیگر نرخ‌گذاری دستوری  که در سال گذشته انجام شد شالیکاران را بی‌اعتماد کرد.
در سال گذشته دولت قیمت هر کیلو برنج رقم هاشمی و طارمی را 65 هزار تومان تعیین کرد درحالی که به هیچ عنوان با این قیمت خرید و فروشی نشد و حتی قیمت این دو رقم به 120 تا 130 هزار تومان رسید.
وی خاطرنشان کرد: شالیکاران در سال گذشته فقط به دلیل شرایط مناسب آب و هوایی به افزایش تولید رسیدند و به گفته کشاورزان حمایت ها حتی در کشت قراردادی به حدی نبود که تأثیر‌گذار باشد. همچنین ما انتظار داشتیم افراد آشنا با کشت و بازرگانی برنج به عنوان مباشران طرح کشت قراردادی به کار گرفته شوند که متأسفانه دیدیدم افراد نابلد به میدان آمدند.
افزایش 22 درصدی تولید برنج 
در همین حال «احسان عباسپور» معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی مازندران هم به «ایران» گفت: سطح زیر کشت اولیه برنج در مازندران 215 هزارهکتار است که تولیدی در حد یک میلیون و 200 تا 300 هزار تن شلتوک یا 800 هزار تن برنج سفید می‌دهد. البته مازندران در سال‌جاری حدود 56 هزار هکتار را به زیر کشت مجدد برنج و 37 هزار هکتاررا به کشت رتون (برداشت از همان کشت اول که بسیار مرغوب‌تر و با کیفیت‌تر از کشت اولیه است) اختصاص داده که به این ترتیب انتظار می‌رود تولید شلتوک مازندران به یک میلیون و 500 هزار تن و سقف تولید برنج سفید در مازندران به یک میلیون تن برسد.
وی تأکید کرد: برآوردهای ما نشان می‌دهد این میزان تولید نسبت به تولید سال گذشته از افزایش 22 درصدی برخوردار خواهد بود که عواملی همچون تغذیه و کود دهی مناسب بسیار تأثیر داشته است. معاون سازمان جهاد کشاورزی همچنین در خصوص میزان کشت قراردادی برنج در سالی که گذشت، گفت: 25 هزار هکتار از اراضی شالیکاری برنج در قالب کشت قراردادی ارقام پر محصول و محلی بود. وی در پاسخ به گلایه‌های کشاورزان برای پایین بودن قیمت‌ها و وعده دولت برای ورود به بازار گفت: در حال حاضر قیمت هر کیلو برنج محلی طارم و هاشمی در بازار روز بین 90 تا 100 هزار تومان است که با توجه به قیمت تمام شده برنج، قیمت مناسبی است.
در مورد سه رقم پر محصول شیرودی، فجر و ندا باید بگویم برنج فجر که در حال حاضر در بورس هم عرضه می‌شود قیمتش در بازار 50 تا 56 هزار تومان است که قیمت پایینی نیست و مورد استقبال شالیکاران نیز هست.
وی افزود: البته گلایه کشاورزان درباره دو رقم پر محصول شیرودی و نداست که شیرودی در حال حاضر با هر کیلو 43 هزار تومان و ندا با کیلویی 34 هزار تومان خرید و فروش می‌شود که قیمت نسبتاً پایین است و ما نیز در حال رایزنی با نهاد‌های دولتی و نظامی هستیم تا بتوانیم بازار این دو رقم برنج را متعادل کنیم که امیدواریم بزودی به نتیجه برسد. وی در پاسخ به این پرسش که آیا در قالب کشت قراردادی دولت تعهدی برای ورود به بازار در صورت افت قیمتها داده بود، گفت: بله چنین چیزی لحاظ شده بود و ما پیشنهادات خود را دراین خصوص  ارائه داده‌ایم. وی گفت: در حال حاضر دولت 39 میلیارد تومان بابت اعطای سم و کود رایگان در قالب کشت قراردادی برنج از شالیکاران طلب دارد که به مرور پرداخت می‌شود.