سدسازی، زهکشی و برداشت بیرویه منابع آبی، تالاب الله آباد را به کانون ریزگردها تبدیل میکند
گرد و غبار تالابی در کمین 4 استان
بیتا میرعظیمی
خبرنگار
تالاب «اللهآباد» یکی از تالابهای فصلی استان قزوین و محل فرود بسیاری از پرندگان مهاجر به شمار میرود؛ تالابی که در ترسالی پرآب و شاداب و در خشکسالی، خشکیده و غمگین میشود. با کاهش رطوبت، تالاب خشک شده و با کمترین وزش باد رسوبات تجمیع شده در کف آن به گردوغبار تبدیل میشود. با بلند شدن ریزدانههای خاک در هوا، هوای استان آلوده شده و نفس شهروندان قزوینی هر بار تنگ و تنگتر میشود. با ادامه این وضعیت، اللهآباد به کانون مهمی از ریزگردها تبدیل شده و دود آن حتی به چشم مردم استانهای قزوین، قم، البرز و تهران خواهد رفت. اگرچه تغییرات اقلیمی سالها است که متهم شماره یک خشکیدگی تالابهای کشور معرفی شده و هر بار انگشت اتهام به سوی عوامل طبیعی نشانه رفته است اما طبق گفته معاون محیطزیست طبیعی اداره کل حفاظت محیطزیست قزوین به «ایران»، عوامل انسانی نظیر سدسازیها، زهکشیهای انجام شده، برداشتهای بیرویه آب توسط کشاورزان و... سالها است که امان این تالاب را بریده است.
گلوی اللهآباد خشک است
رامین رمضانی، معاون محیطزیست طبیعی اداره کل حفاظت محیطزیست قزوین، تالاب اللهآباد واقع در شهرستان آبیک را تالابی فصلی دانسته و به «ایران» میگوید: این تالاب در فصول تابستان و پاییز و تا قبل از شروع فصل بارندگی کاملاً خشک شده و معمولاً در مواقع ترسالی از حالت شورهزار درآمده و در فصل بهار نیز آبدار میشود. این تالاب تا پیش از سال ۱۳۹۹ در فصل بهار آب داشت اما طی چند سال اخیر به دلیل تشدید خشکسالی ناشی از تغییرات اقلیمی، در فصل بهار به صورت محدود آبگیری میشود.
او میگوید: باید توجه داشت که خشکیدگی در این موقع سال کاملاً طبیعی است. با شروع بارش پاییزی، این تالاب باتلاقی میشود، اما پرآبی و مراجعت دوباره آبزیان و پرندگان دریایی تالاب، نیازمند بارندگی بیشتری است. به گفته رمضانی، تالاب اللهآباد از زمانهای قدیم از رودهای خررود، ابهررود و رودخانه شور آبگیری میشد، اما طی 15-10 سال اخیر به واسطه احداث سدهای مختلف و استفاده از آب برای کشاورزی، این آبگیری به درستی انجام نشده و در نتیجه آب اندکی وارد تالاب شده است. البته در سالهای گذشته نیز حجم اندکی از این حقابه به تالاب رسیده و عمده آن از طریق سیلابهای فصلی تأمین شده است.
سدسازیها بلای جان تالاب
او تصریح میکند: اگرچه تغییرات اقلیمی به صورت طبیعی مهمترین عامل خشک شدن این تالاب است، اما سدسازیها، زهکشیهای انجام شده، برداشت بیرویه آب توسط کشاورزان و... تأثیرات عمدهای بر روند خشکیدگی تالاب گذاشته است. سازمان جهاد کشاورزی استان قزوین در دهه 80، زهکشی را برای کاهش شوری خاک در مواقع بارندگی احداث کرد. بهرغم هدفگذاری احداث زهکش در راستای کاهش شوری خاک، این زهکش در فصول پرآبی بخشی از آب تالاب را به سمت خانههای پایین دست هدایت میکند و از طرفی آب تالاب را بیش از حد معمولی میکشد و همزمان از رطوبت خاک میکاهد. از طرفی به دلیل نصب دایک در قسمت شمالی این زهکشها، آب بیشتری در این نقطه از زهکش باقی میماند اما آب قسمتهای جنوبی زهکش کاملاً تخلیه میشود.
کانون ریزگردهای قزوین، تهران، قم، البرز
طبق گفته این مقام مسئول، این تالاب در محدوده دشت نمکی قرار داشته و در صورت مرطوب نبودن، میتواند به کانون ریزگردهای تهران، البرز و قزوین تبدیل شود. تاکنون طرحهای زیادی برای نجات تالاب از خشکیدگی و جلوگیری از تبدیل آن به کانون ریزگردها انجام شده است. طرحهایی مانند اجرای طرحهای بیابانزدایی، کاشت نهال توسط محیطزیست، منابع طبیعی، جهاد کشاورزی و... از سوی دیگر طرحهایی مانند زراعت چوب و دریافت حقابهای از آب تصفیهخانههای شهری به منظور سیراب کردن بخشی از تالاب و طرحهای دانشبنیان توسط دستگاههای اجرایی استان در دست بررسی است. مالچپاشی نیز بهعنوان طرحی دیگر مطرح شده است. در این میان عدهای پیشنهاد ورود پسابهای شهری و صنعتی برای مرطوب کردن این تالاب ارائه دادهاند که یکی از این طرحها از سوی محیطزیست و جهاد کشاورزی ارائه شده و قرار است از پساب تصفیهخانههای شهری مانند البرز، قزوین و شرکتهای صنعتی پس از تصفیه و تبدیل آن به آب سالم، رهاسازیهایی به تالاب انجام شود. چنانچه این طرح اجرایی شده و پسابها به صورت خام وارد تالاب نشود، میتوان به آبگیری دوباره تالاب اللهآباد و نجات آن از خشکیدگی امید داشت.
2هزار و 500 فوک مرده در سواحل خزر روسیه کشف شد
زائور گاپیزوف، رئیس مرکز حفاظت از محیط زیست خزر از کشف جسد حدود 2500 فوک در سواحل دریای خزر در جنوب روسیه خبر داد. احتمال میرود این فوکها که لاشه آنها روز یکشنبه کشف شد چند هفته پیش مرده باشند. به گفته مقامات این کشور هیچ نشانهای از کشته شدن یا گرفتار شدن آنها در تورهای ماهیگیری وجود ندارد. کارشناسان آژانس شیلات فدرال و دادستانها، خط ساحلی را بازرسی کردند و دادههایی را برای تحقیقات آزمایشگاهی جمعآوری کردند که بلافاصله هیچ آلایندهای را شناسایی نکردند. مقامات استان داغستان روسیه گفتهاند که مشخص نیست چرا این کشتار جمعی اتفاق افتاده است اما احتمالاً به دلایل طبیعی رخ داده است.
چندین حادثه قبلی مرگ و میر دسته جمعی فوک به دلایل طبیعی نسبت داده شده است. قزاقستان که دارای خط ساحلی طولانی در دریای خزر است، در سالجاری حداقل سه مورد از این قبیل را گزارش کرده است. چندی پیش در تازهترین اتفاق لاشه 130 فوک خزری در ساحل این کشور کشف شد.
شکار، آلودگی صنعتی، مانورهای نظامی و کمبود ماهی کیلکا خزر که غذای اصلی فوک خزری است، از دلایلی اصلی شرایط مرگهای رو به انقراض تنها پستاندار خزر اعلام میشود.
مهر- علی سلاجقه، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست ضمن هشدار نسبت به عواقب مزایده ۵هزار محدوده معدنی در کشور گفت: فعالیتهای معدنی به منزله تیر خلاص به حیاتوحش کشور است.
ایسنا-حسن اکبری، معاون محیط زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست از احتمال انتقال دو یوز ماده پیدا شده در توران به تهران خبر داد. او همچنین گفت: تولهها هنوز به شیرخشک عادت نکردهاند و کمی سخت شیر میخورند اما بهصورت کلی میتوان گفت شرایط خوب و قابل قبولی دارند.
تسنیم-غلامرضا ابدالی سرپرست دفتر حفاظت و مدیریت حیاتوحش سازمان حفاظت محیط زیست نیز گفت نشانی از مرگ مادر تولههای زندهگیری شده توسط یک چوپان نیافتهاند. او احتمال داد: ممکن است این یوز ماده، تولههای بیشتری داشته باشد و در هنگام جابهجایی نوبتی تولهها این 2 توله را جا گذاشته باشد یا ممکن است در فاصلهای که میخواسته تولهها را جابهجا کند، چوپان تولهها را برداشته باشد.
ایسنا- غلامعباس ترکی، معاون قضایی دادستان کل در حقوق عامه و پیشگیری از جرم از قوانین حفاظت از خاک گفت: دادستانها و قاضیان در سراسر کشور باید نسبت به اجرای این قانون توجه دقیق و جدی داشته باشند.
ایسنا- ایرج حشمتی، سرپرست معاونت محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست با بیان اینکه تولید محصولات سالم نیازمند بهرهبرداری از منابع خاک سالم همراه با مدیریت درست است، گفت: بیشترین سهم آلودگی خاک در استانهای نفتخیز مربوط به ترکیبات نفتی و در سایر استانها مربوط به پسماند و پساب است.
ایسنا- سمیه رفیعی، رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس شورای اسلامی، شهرداری تهران را متولی رسیدگی به موضوع ابر متانی جنوب تهران دانست و اظهار کرد: تکنولوژی مورد نیاز برای استحصال گاز متان مراکز پسماند فرایند پیچیدهای نیست و چنانچه دستگاه متولی با شرکتهای دانشبنیان وارد بحث شود، میتواند نیازهای خود را برطرف کند.
ایسنا- هانی خادم، مدیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اندیمشک گفت: به سبب آسیبهای طبیعی و انسانی و نیز تغییرات جوی پل ثبت ملی شده «بالارود» اندیمشک در معرض تخریب است و دیگر قابلیت مرمت ندارد.