«ایران» از عقبنشینی قیمتها در بازار ارز و طلا گزارش میدهد
ریزش قیمتها در بازار ارز و طلا
سیاوش رضایی
خبرنگار
از روز یکشنبه هفته جاری ورق در بازار ارز و طلا برگشت. تا پیش از این روز، قیمتها با شیب تندی درحال افزایش بود، ولی از سه روز مانده به پایان مهلت صادرکنندگان برای بازگشت ارز خود به چرخه اقتصاد، نخستین نشانههای افت قیمت در بازار نمایان شد. روندی که در روز 30 تیرماه و یک روز مانده به موعد ورود ارز سرعت گرفت و قیمت ارز و طلا با افت محسوسی یک کانال به عقب بازگشت.
در روز گذشته و همزمان با آخرین فرصت صادرکنندگان برای برگشت ارز خود به کشور، روند کاهشی قیمتها با سرعت بیشتری ادامه یافت. این درحالی است که از روز 28 تیرماه نیز میزان عرضه و تزریق ارز از سوی بانک مرکزی به بازار و سامانه نیما نیز افزایش چشمگیری یافت و رکوردهای هفتههای قبل را شکست. طبق اعلام مسئولان بانک مرکزی با ورود ارز حاصل از صادرات که پیش از این، مبلغ آن 27 میلیارد یورو اعلام شده بود، تعادلی که به دلیل تقاضای انباشته و عرضه اندک ارز به هم خورده بود، دوباره به بازار بازخواهد گشت. به اعتقاد کارشناسان در صورتی که بانک مرکزی عرضه روزهای اخیر را ادامه دهد، باید منتظر قیمتهای پائینتر ارز باشیم. اما اینکه این نرخ تا چه حد امکان کاهش دارد، موضوعی است که به شرایط اقتصادی کشور و درآمدهای ارزی کشور مربوط میشود. گفتنی است طی ماههای اخیر به دلیل جهش نرخ ارز، سایر بازارهای موازی و همچنین کالایی نیز با التهاب مواجه شده بود که این التهاب در کالاهای وارداتی به اوج خود رسیده بود.
بازار سهام نیز درواکنش به عقبنشینی دلار، دیروز قرمزپوش شد و با افت 8 هزار و 641 واحد به کانال یک میلیون و 916 هزار و 203 واحد رسید.
افت 2500 تومانی دلار رسمی
در بازار ارز، دلار امریکا که روز 30 تیر ماه 493 تومان کاهش یافته بود، دیروز هم با افت
2 هزار و 150 تومانی روبهرو شد. این ارز از روز 26 تیرماه در صرافیهای مجاز و بازار رسمی ایران وارد کانال 23 هزار تومان شده بود که از 28 تیر بهتدریج به عقب برگشت بهطوری که در روز 30 تیرماه به کانال 22 هزار تومانی برگشت و دیروز به یک باره دو کانال عقبنشینی کرد و تا زمان تنظیم این گزارش به 20 هزار و 450 تومان رسید. بدین ترتیب نرخ دلار امریکا نسبت به 26 تیرماه با افت 2 هزار و 652 تومانی معادل 12.6 درصد کاهش یافت. این درحالی است که این میزان کاهش در بازار آزاد و غیررسمی بیشتر بود. دلار آزاد که روز یکشنبه به کانال 26 هزار تومان رسیده بود، دیروز به دنبال افت بازار رسمی به 21 هزار و 250 تومان رسید که نشاندهنده افت 4 هزار و 750 تومانی آن است.
یورو به عنوان ارز عمده دیگر بازار رسمی نیز دیروز افت هزار و 650 تومانی را تجربه کرد. این ارز نیز در روز 25 تیر ماه وارد کانال 25 هزار تومان شده بود و در روز 28 تیر ماه به 25 هزار و 402 تومان رسیده بود. اما از روز 30 تیرماه بیش از 300 تومان افت کرد و دیروز هم با نرخ 23 هزار و 452 تومان، نسبت به روز کاری قبل هزار و 650 تومان کاهش یافت. بدین ترتیب نرخ یورو در مقایسه با روز 29 تیرماه هزار و 950 تومان برابر با 7.6 درصد عقب نشست.
همچنین درهم امارات که در روزهای قبل در بازار آزاد از مرز 7 هزار تومان هم عبور کرده بود، دیروز و در صرافیهای رسمی با افت 273 تومانی وارد کانال 6 هزار تومانی شد. البته در میانه روز گذشته برای ساعاتی این نرخ به کانال 5 هزار تومان هم رسید، ولی دوباره اندکی بالا رفت. براین اساس درهم که در روز 28 تیر ماه به 6 هزار و 967 تومان رسیده بود با افت 967 تومانی برابر با 13.8 درصد کاهش قیمت داشت.
لیر ترکیه نیز که 28 تیرماه به 3 هزار و 731 تومان افزایش یافته بود، دیروز با افت 148 تومانی به 3 هزار و 203 تومان رسید. مقایسه قیمت این ارز در روز گذشته با روز 28 تیرنشان دهنده افت 528 تومانی (14.1 درصدی) قیمت آن است.
131 درصد رشد عرضه ارز در نیما
همانگونه که اشاره شد، افزایش عرضه ارز از سوی بانک مرکزی در روزهای اخیر باعث شد تا بازار ارز متعادلتر شود. درحالی که در روزهای 28 و 29 تیرماه این بانک 300 میلیون دلار در سامانه نیما و حدود 140 میلیون دلار در صرافیها تزریق کرده بود، در روز 30 تیرماه نیز حدود 342 میلیون دلار دیگر به سامانه نیما تزریق کرد که این عرضه نسبت به روز قبل از آن رشد 131 درصدی دارد. گفتنی است، بخش عمدهای از عرضه دیروز به درهم اختصاص داشت که ۴۸۱ میلیون درهم در حدود قیمتی 4 هزار و 800 تومان بوده است. عرضه ارز به بازار نیز در روز دوشنبه به 120 میلیون دلار رسید.
افت 820 هزار تومانی سکه
در بازار طلا و سکه شاهد کشمکش دو نیروی اصلی و مؤثر براین بازار هستیم. درحالی که نرخ ارز در بازار افت قابل توجهی داشته است، اما اونس جهانی به عنوان دومین بال رشد قیمتی طلا دیروز را افزایشی دنبال کرد بهطوری که تا زمان تنظیم این گزارش هر اونس به هزار و 825 دلار رسید که 7.6 دلار بیشتر از روز قبل بود.
با این حال تأثیر ریزش نرخ ارز بر این بازار بیشتر بود و درنهایت قیمتها با نوسان زیادی رو به کاهش گذاشت. در بازار سکه، هر قطعه سکه تمام بهار آزادی طرح جدید با 282 هزار تومان افت به 10 میلیون و 398 هزار تومان رسید. بدین ترتیب در مقایسه با نرخ 11 میلیون و 218 هزار تومانی این سکه در روز 29 تیرماه، سکه تمام با افت 820 هزار تومانی معادل 7.3 درصد با کاهش مواجه شده است. البته در بازار آزاد سکه برای مدت کوتاهی کانال 13 میلیون تومانی را هم لمس کرده بود.
سکه تمام طرح قدیم نیز که از روز 23 تیرماه وارد کانال 10 میلیون تومان شده بود، از روز 30 تیر به کانال 9 میلیون تومان عقب نشست و دیروز هم با 300 هزار تومان افت دیگر به 9 میلیون و 600 هزار تومان رسید. براین اساس درمقایسه با نرخ 10 میلیون و 800 هزار تومانی روز 29 تیر ماه، سکه طرح قدیم یک میلیون و 200 هزار تومان (11.1 درصد) کاهش یافت.
نیم سکه نیز از اوج 5 میلیون و 750 هزار تومان روز 29 تیر دیروز به 5 میلیون و 80 هزار تومان رسید که نشاندهنده کاهش 520 هزار تومانی آن است. درمجموع نیم سکه نیز درمقایسه با روز 29 تیر ماه 670 هزار تومان معادل 11.6 درصد عقبنشینی کرده است.
در بازار طلا، هر گرم طلای 18 عیار که در میانه دیروز به 929 هزار تومان رسیده بود، عصر دیروز به 976 هزار و 800 تومان رسید که 2 هزار و 800 تومان کمتر از روز کاری قبل بود. بدین ترتیب درمجموع طلای 18 عیار نیز نسبت به روزهایی که از مرز یک میلیون تومان عبور کرده بود، 83 هزار و 100 تومان برابر با 8.5 درصد افت کرد.
انتظارات تورمی ناشی از افزایش نرخ ارز را کنترل کنیم
کامران ندری
عضو هیأت علمی دانشگاه امام صادق
نوسانات و تغییرات قیمت ارز بر هزینه تولید اثر میگذارد در حالی که اثر این شاخص بر تورم ناشی از فشار هزینه بالا نیست چراکه بخش عمده عوامل تولید در داخل تأمین میشود. البته این موضوع برای صنایع مختلف متفاوت است. میزان وابستگی صنایع به واردات در تعیین موضوع نقش اساسی دارد. وزارت صمت میتواند پاسخ متقنی به این موضوع بدهد که در مجموع وابستگی صنایع کشور به صادرات به چه میزان است. به عنوان مثال این رقم در حوزه کشاورزی خیلی پایین است و طبعاً افزایش نرخ ارز نباید در هزینههای بخش کشاورزی اثرگذار باشد.
در بخش خدمات مانند هتلداری و رستورانها هم افزایش نرخ ارز نباید منجر به افزایش قیمتها شود. از سوی دیگر کالای نهایی وارداتی هم نداریم که تأثیر مستقیم از افزایش نرخ ارز بگیرد. همه اینها یعنی عمده تورم از ناحیه عوامل تولید باید منتقل شود که در هر صنعت متفاوت است اما اگر تأثیر این شاخص را بر کل اقتصاد بسنجیم ، تورم ناشی از فشار هزینه نباید تورم خیلی بالایی باشد. در واقع مسأله اصلی که افزایش نرخ ارز ایجاد میکند، همان انتظارات تورمی است که به تبع آن ایجاد شده است.
در واقع میتوان گفت پیامد آشکار افزایش نرخ ارز، افت ارزش ریال در نظر مردم است. مردم دیگر تمایلی به نگهداری و حفظ ریال ندارند. آنچه اتفاق میافتد، کاهش تقاضا برای پول است و عرضه پول هم که در اقتصاد کشور بالاست و نتیجه اینها افزایش انتظارات تورمی است.
به عبارت دیگر تأثیر روانی افزایش نرخ ارز بر افزایش قیمتها بیشتر از تأثیر واقعی و حقیقی این پدیده در اقتصاد است. به عنوان مثال بلافاصله بعد از افزایش قیمت ارز شاهد افزایش قیمت کرایه تاکسی هستیم. موضوعی که جزو ابعاد روانی و همان انتظارات تورمی ناشی از بروز این پدیده در اقتصاد است و الا خدماتی که تاکسیرانی ارائه میدهد متأثر از افزایش قیمت ارز نیست. همواره با افزایش نرخ ارز کالاهای صادراتی که از قضا کالاهای مهمی هم هستند با افزایش قیمت مواجه میشوند. راهکار برون رفت از این وضعیت افزایش نرخ بهره است. ما پیشتر میتوانستیم با تغییر محسوس در نرخ بهره بانکی انتظارات مردم را مدیریت کنیم اما آنچه از ظاهر امر پیداست، نشان میدهد مسئولان تمایلی ندارند که نرخ بهره به لنگر انتظارات مبدل شود.
البته افزایش نرخ بهره بانکی اقدامی آنی نیست اما میتوانستیم در میان مدت آن را به گونهای مدیریت کنیم که مؤثر باشد. در همین موقعیت کنونی با تأثیر نسبی که این راهکار بر رفع انتظارات تورمی دارد باز هم مورد استفاده مسئولان قرار نگرفت. در جمعبندی نهایی میتوان گفت رفع پدیدهای به نام انتظارات تورمی راه حل ساده و زود بازده ندارد. موضوع زمانی بغرنج میشود که اعتماد عمومی در شرایط قابل قبولی نباشد. سخن پایانی آنکه انتظارات تورمی در صورتی قابل مدیریت است که مردم مسئولان را باور داشته باشند. باور به این اصل که میتوانند اقتصاد را مدیریت کنند.