افزایش استقبال کشاورزان از مصرف بهینه آب

پریسا سادات عظیمی/ با توجه به گستردگی پهنه مرزی کشور و تنوع اقلیمی مناطق گوناگون، رسیدن به الگوی کشت مناسبی که از آن بتوان حداکثر بهره‌برداری را از عوامل و نهاده‌های تولید بویژه عامل محدودکننده آب به ‌دست آورد، ضرورتی انکارناپذیر است.
کارشناسان کشاورزی معتقدند یک الگوی مناسب کشت باید به نحوی اجرا شود که نیازهای اولیه همه اعضای جامعه برآورده شده و حقوق آنان از بهره‌وری اراضی، سرمایه کافی و فرصت‌های بازاریابی تأمین و تضمین شود زیرا هر گونه تغییر در الگوی کشت می‌تواند کل نظام اجتماعی بخش کشاورزی را تحت تأثیر قرار دهد. در این راستا، همدان و خوزستان از جمله استان‌هایی هستند که به‌دلیل استقبال کشاورزان از اجرای این طرح، موفقیت هایی را در مصرف بهینه آب و نحوه آبیاری مزارع خود به‌دست آورده‌اند.  
موفقیت در رعایت الگوی کشت
«کیخسرو چنگلوایی»، رئیس سازمان جهاد کشاورزی خوزستان در گفت‌و‌گو با «ایران» این استان را در رعایت طرح اصلاح الگوی کشت موفق دانست و خواستار سرمایه‌گذاری و فرهنگ‌سازی در این بخش شد.
وی مجموع اراضی آبی استان را 870 هزار هکتار اعلام کرد و اظهار داشت: از این مجموع اراضی آبی، 39 درصد دارای تشکل تولیدی است، به عبارتی تولید، کشت و صنعت به‌صورت تعاونی انجام می‌شود. 40 درصد از کشت هایی که دارای مصرف آب کم است نیز تحت پوشش تشکل‌های تولیدی با مدیریت واحدی انجام می‌شود که خوشبختانه مشکلی در اجرای طرح اصلاح الگوی کشت ندارند. در مابقی اراضی هم کشاورزان به‌صورت انفرادی کشت و کار می‌کنند؛ یعنی هر سال در 2 نوبت فصل‌های پاییز و تابستان متناسب با نیاز کشور و شرایط اقلیمی منطقه و کمیت و کیفیت منابع آب و خاک، الگوی کشت را تعیین می‌کنند.
چنگلوایی با اشاره به اینکه اراضی دیم استان 350 هزار هکتار است، خاطرنشان کرد: تولید محصولات کشاورزی خوزستان سالانه 5/14میلیون تن است که بیش از 13 میلیون تن تولید محصولات زراعی و باغی است.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خوزستان، انجام کشت سالانه استان را به صورت پاییزه و تابستانه بیان کرد وگفت: در طول سال، یک میلیون و 470 هزار هکتار کشت به صورت پاییزه و تابستانه در استان انجام می‌شود که 30 درصد آن کشت تابستانه است. همچنین 97 مرکز خدمات کشاورزی به  کشاورزان استان خدمات ارائه می‌دهند و روی کشت آنان نظارت می‌کنند.
رعایت اصلاح الگوی کشت
و دریافت تسهیلات بانکی
این مقام مسئول در سازمان جهاد کشاورزی خوزستان با تأکید بر اینکه طرح اصلاح الگوی کشت برای کشت‌هایی که از سوی کشاورزان به‌صورت قرارداد فصلی(پاییز و تابستانه) با سازمان جهاد کشاورزی منعقد می‌شود، رعایت خواهد شد، ادامه داد: به‌دنبال این قرارداد، نهاده‌های کشاورزی از جمله کود شیمیایی، بذور اصلاح شده و همچنین تسهیلات بانکی در اختیار این کشاورزان قرار می‌گیرد. وی با اشاره به اینکه بذور اصلاح شده با نظر کارشناسان تأمین می‌شود، یادآور شد: برخی از کشاورزان این محصول را از بازار آزاد تهیه می‌کنند.
تأمین اعتبارات
چنگلوایی درباره اعتباراتی که سازمان جهاد کشاورزی استان از دولت دریافت می‌کند، گفت: ابتدای هر سال دولت برای 85 درصد از کارهای زیربنایی مانند ساخت شبکه‌های فرعی و زهکش‌های زیرزمینی و تسطیح اراضی اعتبار می‌دهد. به عنوان مثال، اعتبار تأمین انتقال آب صد درصد دولتی است. همچنین هزینه بخشی از یارانه کود شیمیایی را دولت متقبل شده که با قیمت مناسب‌تر و ارزان‌تر در اختیار کشاورزان قرار می‌گیرد.
وی به وام کم بهره‌ای که دولت برای بعضی از کارهای اولویت دار از جمله مکانیزاسیون و توسعه گلخانه در استان در نظر گرفته اشاره کرد و ادامه داد: این وام از طریق وزارت جهاد کشاورزی به سازمان جهاد کشاورزی استان‌ها ابلاغ می‌شود و از این طریق در اختیار کشاورزان قرار می‌گیرد.
پیگیری طرح اصلاح الگوی کشت در استان همدان
«منصور رضوانی جلال»، رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان همدان نیز با تأکید بر اینکه طرح اصلاح الگوی کشت به عنوان یکی از سیاست‌ها و برنامه‌های این استان به منظور تعیین نظام کشت مبتنی بر شرایط اقلیمی، بهره‌برداری بهینه از منابع و عوامل تولید متناسب با ظرفیت‌های منطقه‌ای و مزیت اقتصادی با رعایت اصول تولید محصولات کشاورزی و ملاحظات زیست محیطی به صورت جدی دنبال می‌شود، یادآور شد: با توجه به خشکسالی‌های اخیر و نیز لزوم حفظ تولید و تأمین غذای مورد نیاز جامعه با رعایت اصل حفاظت از منابع تولید، کاهش مصرف آب و حفظ و افزایش درآمد بهره‌برداران، فعالان عرصه تولید تعامل مناسبی را با برنامه‌های ملی و استانی بخش کشاورزی و این سازمان دارند و این تعاملات موجب توسعه اقتصاد کشاورزی استان شده و به عنوان یکی از قطب‌های تولید محصولات کشاورزی کشور محسوب شده است.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان همدان با اشاره به حمایت‌های این سازمان از کشاورزانی که از این طرح استقبال کرده‌اند، خاطرنشان کرد: این سازمان به منظور تقویت و توسعه برنامه‌های مذکور سالانه حمایت‌های ویژه‌ای را از بهره برداران نظیر اعطای تسهیلات ارزانقیمت از طریق صندوق حمایت از توسعه کشاورزی انجام داده است.
استقبال کشاورزان از طرح اصلاح الگوی کشت
وی اعطای کمک‌های فنی و اعتباری و تسهیلات بلاعوض حداکثر تا سقف 70 میلیون ریال (برای هر هکتار) به مجریان طرح سامانه‌های نوین آبیاری، توزیع نهال یارانه دار، اعطای تسهیلات یارانه دار از محل منابع صندوق توسعه ملی برای اجرای طرح‌های گلخانه‌ای و تأمین اعتبار مورد نیاز برای تجهیز مزارع به ماشین آلات و ادوات کشاورزی از محل خط ویژه اعتباری بانک عامل را از دیگر حمایت‌های سازمان جهاد کشاورزی استان برای کشاورزانی عنوان کرد که از این طرح و استفاده از سامانه‌های نوین آبیاری استقبال کرده‌اند.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان همدان درباره عملکرد این سازمان و اقدام‌هایی که در این راستا انجام شده اشاره کرد وگفت: مطالعات تدوین برنامه اصلاح الگوی کشت در10هزار هکتار از اراضی استان به عنوان پایلوت و انجام مطالعات خاک، مطالعات تناسب اراضی و اقلیم، تهیه شناسنامه بهره‌برداران مناطق تحت پوشش طرح، مطالعات منابع و مصارف آب، تکنولوژی تولید و بهره‌وری و هزینه تولید محصولات از جمله این اقدام‌ها بوده است.   وی تصریح کرد: تدوین برنامه‌های مرتبط با طرح اصلاح الگوی کشت در راستای مصرف بهینه آب، انجام طرح‌های تحقیقاتی در راستای اهداف طرح، توسعه و گسترش کشت‌های نشائی، استفاده از ارقام زودرس و میان رس به جای ارقام دیررس، برگزاری دوره‌های آموزشی- ترویجی برای بهره‌برداران و ارائه مباحث علمی و انتقال یافته‌های تحقیقاتی ازدیگر برنامه‌های سازمان جهاد کشاورزی استان در این زمینه بوده است.
حمایت از کشت‌های اقتصادی
رضوانی جلال، توسعه فعالیت‌های گلخانه ای(با توجه به صرفه‌جویی 90 درصدی در مصرف آب) و افزایش بهره‌وری در تولید بویژه در واحد سطح، توسعه کشت گیاهان دارویی کم آب بر و اقتصادی نظیر زعفران در راستای تغییر الگوی کشت، افزایش درآمد بهره‌برداران و صرفه‌جویی در مصرف آب، احداث و توسعه باغ‌ها در اراضی شیبدار و حمایت از کشت‌های اقتصادی و توسعه آنها را از دیگر اقدام‌های انجام شده در این زمینه برشمرد.