تبدیل <چابهار> به دالان حمل و نقل منطقه

اول دفتر

اکبر ترکان
مشاور رئیس جمهوری
و دبیر شورای عالی مناطق آزاد

سند چابهار، بسترساز اتحاد سه جانبه
پیوندهای تمدنی، قرابت‌های فرهنگی و منافع مشترک در ژئواکونومیک و ژئوپلتیک منطقه‌ای، پایه‌های محکم و ظرفیت‌های حائز اهمیت برای تقویت بیش از پیش همکاری ها و ایجاد اتحاد اقتصادی مزیت آفرین بین جمهوری اسلامی ایران، جمهوری هند و جمهوری اسلامی افغانستان است. دیروز پس از سال ها، با امضای توافقنامه سه جانبه بین رؤسای سه کشور، تلاش برای بهره‌گیری مطلوب از این ظرفیت ها و تحرک جدی در روابط فی مابین به صورت نهادینه آغاز شد و اراده محکم سیاسی بین سه کشور برای همکاری و توسعه روابط اقتصادی بین ملت های سه کشور را جانی دوباره بخشید. بی‌تردید مناطق آزاد جمهوری اسلامی ایران بویژه منطقه آزاد چابهار واقع در کرانه‌های دریای عمان و اقیانوس هند با برخورداری از مزیتهای متعدد در ابعاد مختلف زیرساخت‌های نهادی (مقررات سهل و دارای معافیت‌ها و مشوق‌های مالیاتی، گمرکی و به کارگیری نیروی کار) و زیرساخت‌های فیزیکی و موقعیت جغرافیایی و نزدیکترین راه دسترسی افغانستان و دیگرکشورهای محصور در خشکی آسیای میانه به آبهای آزاد، می‌تواند نقش پیشران اصلی را در این اتحاد اقتصادی ایفا نماید. چابهار به عنوان یکی از قطب های مهم منطقه‌ای حمل و نقلی و مرکز اصلی کریدور بین‌المللی حمل و نقل و ترانزیت بین سه کشور و آسیای میانه، منطقه ایده‌آلی برای توسعه سرمایه‌گذاری، تولید و صادرات محصولات مورد نیاز بازارهای مصرف منطقه‌ای بویژه بازار عظیم یک میلیارد و چهارصد میلیون نفری هند، افغانستان و آسیای میانه است که به تعبیر نخست‌وزیر محترم هند می‌تواند به مرکز منطقه‌ای ترانزیت، انرژی و تجارت تبدیل شود. علاوه بر مزیت‌های پیش گفته برای تولید و سرمایه‌گذاری صادرات محور در این منطقه باید به قرابت‌های فرهنگی و سبک‌های زندگی نزدیک و مشابه کشورمان با این کشورها توجه داشت که از نقطه نظر تجارت و مباحث نوین بازار، مؤلفه‌های مهمی برای کسب و کارهای تولید و تجارت محسوب می‌شود و می‌تواند در صورت توجه کافی و تدبیر مناسب از سوی فعالان اقتصادی به عنوان یکی از عناصر آمیخته‌های بازاریابی مناسب در تقویت و ارتقای سطح مناسبات تجاری بین این کشورها محسوب شود. حجم واردات بیش از 600 میلیارد دلاری و صادرات 477 میلیارد دلاری و تولید ناخالص داخلی بیش از دو هزار میلیارد دلاری هند و سرمایه‌گذاری‌های زیاد این کشور در سایر کشورها از یک سو و حجم تجارت محدود کمتر از 15 میلیارد دلاری کشورمان با آن و ضرورت ارتقای جهشی در این فرآیند از سوی دیگر، مستلزم تلاش مضاعف متولیان دولتی و غیردولتی اقتصادی دو کشور است که امید می‌رود رویداد دیروز و عزم و اراده سیاسی دو کشور به نقطه عطفی برای تقویت و توسعه همکاریهای اقتصادی متضمن منافع دو ملت تبدیل گردد.
حمل و نقل چند مرتبه‌ای کالا از کشورهای جنوب خلیج فارس به افغانستان موجب هزینه زائد و گران شدن کالا برای مصرف‌کننده افغانی است و ترانزیت مکرر از کشورهای جنوبی خلیج فارس و مجدداً از طریق کشورمان به افغانستان و امکان سرمایه‌گذاری سرمایه‌گذاران این کشور با هدف تولید صادرات محور به بازار سی میلیون نفری خود و دسترسی مستقیم به آب های آزاد و مسیر‌های حمل و نقل و ترانزیت سهل و کوتاه برای اقتصاد نوپا و رو به توسعه افغانستان در کنار ارتباط دیرینه و علایق فرهنگی، مذهبی و تاریخی بین کشورمان و افغانستان و نیز پیوندهای عمیق بین هند و افغانستان موجبات حضور این کشور را در این موافقتنامه فراهم نمود که برای هر سه کشور حائز اهمیت است. اجلاس موفق چندروز گذشته در حوزه IORA  برای مناطق آزاد کشورهای حاشیه اقیانوس هند آغاز یک همکاری منطقه‌ای در اقیانوس هند است که چابهار دوره جدیدی از ایفای نقش جهانی در حمل و نقل و ترانزیت و صادرات کالا را شروع کرده است و مزیت‌های منطقه‌ای منطقه آزاد و مستثنی بودن از قوانین گمرک - مالیات - پول و بانک - کار و ویزا ظرفیت این حرکت جهانی را برای منطقه آزاد چابهار فراهم می‌سازد.
همکاران من در دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد تجاری- صنعتی و ویژه اقتصادی و مدیران سختکوش سازمان منطقه آزاد چابهار تلاش می‌نمایند با تسهیل فرآیندها و تکمیل زیرساختهای نهادی و فیزیکی لازم و رفع موانع حضور سرمایه‌گذاران و تسهیل و گسترش تجارت و کسب و کار، در تحقق اهداف توسعه اقتصادی کشور، این مناطق را به کانونهای مهم سرمایه‌گذاری صادرات محور تبدیل و از این طریق کارکرد اصلی مناطق درکمک به توسعه اقتصاد ملی و همپیوندی آن با اقتصاد جهانی با رویکردی درونزا و برونگرا را به منصه ظهور رسانند.

|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||

گروه اقتصادی

برش

سومین قسط بدهی هند به ایران
دیروز پرداخت شد
معاون آسیا و اقیانوسیه وزیر امور خارجه از واریز سومین قسط بدهی‌های هند به ایران در روز دوشنبه (۳ خرداد) خبر داد.به گزارش تسنیم، ابراهیم رحیم‌پور افزود: رقم قسط سوم 500 میلیون دلار است.
بقیه بدهی هند به ایران تا پایان سال میلادی2016 پرداخت خواهد شد.رحیم‌پور پیشتر نیز گفته بود، در مجموع 5/6 میلیارد دلار از هند طلب داریم که حدود 750 میلیون دلار آن را اخیراً در 2 قسط پرداخت کرده‌اند.به‌گفته وی مشخصاً «هالک‌بانک» ترکیه، بانک طرف قرارداد برای دریافت بدهی ما از هند به صورت یورویی است. بنابراین تا این لحظه وصول یک میلیارد و 250 ‌میلیون دلار از طلب 5/6 میلیارد دلاری ایران از هند قطعی شده است.



موافقتنامه تأسیس دالان حمل و نقل و گذر بین‌المللی چابهار بین جمهوری اسلامی ایران، جمهوری هند و جمهوری اسلامی افغانستان امضا شد.
این موافقتنامه عصر دوشنبه در حضور حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر حسن روحانی رئیس‌ جمهوری اسلامی ایران، نارندرا دامورداس مودی نخست‌وزیر هند و اشرف غنی رئیس‌ جمهوری اسلامی افغانستان توسط وزیران راه سه کشور به امضا رسید.
توافقنامه سه‌جانبه چابهار، استفاده از بندر چابهار را به گونه قابل توجهی افزایش داده و هند را از طریق افغانستان به آسیای میانه و در مقابل زمینه دسترسی افغانستان به هند را از طریق دریا فراهم می‌سازد.علاوه بر این روز گذشته، دولتمردان دولت ایران و هند ساعات پرکاری را در تهران  سپری کردند.
در دومین  روز حضور نخست وزیر هند در کشورمان،   12 سند همکاری امضا شد با این تفاسیر همکاری‌های  مشترک سه کشور به نقطه‌ای  می‌رسد  که سال‌های پیش انتظار آن می‌رفت. همان گونه که کارشناسان و تحلیلگران خارجی عنوان کردند همکاری بین ایران و هند بسیار استراتژیک و حائز اهمیت است.
جالب آنکه وال استریت ژورنال در گزارش خود در مورد همکاری ایران و هند آورده است هند با گسترش روابط با ایران در حال سفت کردن جای پای خود در آسیای میانه بوده و قصد دارد از این طریق با روند افزایشی نفوذ اقتصادی چین در منطقه به رقابت برخیزد.
همچنین هند در افغانستان سرمایه گذاری بالایی داشته و بخصوص در حوزه فولاد نیازمند دسترسی سریع و آسان به این کشور است که به دلیل مناقشه دیرینه با پاکستان، هند نیاز دارد تا این کشور را دور بزند که‌بندر چابهار و جاده ایران به افغانستان گزینه بسیار خوبی برای این کشور خواهد بود.
اولویت های اقتصادی هند
و ایران
سرمایه گذاری هند در چابهار برای ایران هم سودده است. حال قرار است این کشور در فاز اول ساخت 5 ترمینال و دو اسکله را عملیاتی کند.هند در این بندر 200 میلیون دلار سرمایه گذاری می کند و اکزیم بانک هند خط اعتباری 150 میلیون دلاری را برای اجرای این طرح اختصاص خواهد داد.توسعه راه ارتباطی ایران و افغانستان نیز برای هند اولویت داشته و دو کشور قرار است بر سر توسعه و ساخت راه ارتباطی چابهار-زاهدان-زرنج که ایران را به افغانستان متصل می‌کند مذاکراتی انجام دهند.
 این کشور قصد دارد با توسعه‌بندر چابهار و ایجاد راه ارتباطی بین ایران و افغانستان راه رسیدن خود به افغانستان را تسهیل کند.توسعه میدان گازی
«فرزاد بی‌» نیز یکی از موضوعاتی است که دو کشور درباره آن گفت‌و‌گو کردند.هندی‌ها از پیش از تحریم‌ها توسعه میدان گازی «فرزاد بی» ‌را در دست اقدام داشتند و پس از اعمال تحریم‌ها فعالیت هندی‌ها در این میدان متوقف شد.تا پیش از اعمال تحریم‌ها سه شرکت هندی حدود 100 میلیون دلار در میدان فرزاد بی‌سرمایه گذاری کردند و پس از اعمال تحریم‌ها این سه شرکت نتوانستند به فعالیت خود در ایران ادامه داده و با وجود این حجم سرمایه گذاری تولید این میدان آغاز نشد. حال و با لغو تحریم‌ها هندی‌ها قصد دارند تا جای پای خود در صنعت نفت ایران را بازیابند. افزایش صادرات نفت ایران به هند نیز یکی دیگر از موضوعاتی است که در مذاکرات بین دو کشور مطرح شد.بر این اساس قرار است هند نفت بیشتری از ایران خریداری کند.با اعمال تحریم‌ها هند واردات نفت خود از ایران را کاهش داد و یکی از مهم‌ترین دلایل این مسأله بسته شدن راه‌های پرداخت هزینه نفت وارداتی از ایران توسط هند بود.مذاکره برای بهبود شرایط تجارت بین دو کشور و افزایش تعداد کالاهای مبادلاتی ایران-هند از جمله مهم‌ترین موضوعاتی بود که در این زمینه دو کشور به آن پرداختند.
سرمایه‌گذاری در چابهار
برای تردد کشتی‌های بزرگ دنیا
اکبر ترکان دبیر شورای عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی کشور در این باره  گفت: پس از تأکید رهبر معظم انقلاب در خصوص توجه به سواحل مکران،‌ حرکت همه جانبه‌ای در نیروهای مسلح، دولت و بخش‌های مختلف برای تحقق این امر ایجاد شده و با هندی‌ها نیز قرارداد بسته شده که در خصوص عملیات بندری،‌ اداره و تجهیزات مدرن تخلیه و بارگیری سرمایه‌گذاری کنند تا کشتی‌های خطوط دریایی مهم دنیا بتوانند در چابهار رفت و آمد کنند.
وی ادامه داد: دولت کارهای جدی را برای توسعه چابهار شروع کرده است که از جمله آن می‌توان به ساخت بندری بزرگ و راه آهن طولانی اشاره کرد.
سرمایه گذاری میلیارد دلاری
در چابهار
بر این اساس نیتین گادکاری، وزیر حمل و نقل جاده‌ای و بزرگراه‌ها و کشتیرانی هند گفت: همکاری هند با ایران در سطحی که اخیراً صورت گرفته یک اتفاق تاریخی است که منادی یک دوره جدید توسعه است. ما اکنون می‌توانیم بدون عبور از پاکستان به افغانستان و حتی روسیه و اروپا برویم.وی ادامه داد:دهلی‌نو با سرمایه‌گذاری 2/85 میلیون دلاری و درآمد سالانه به ارزش 9/22 میلیون دلار طی 10 سال اجاره، طی فاز نخست توسعه چابهار، به نصب تجهیزات در این بندر و فعالیت 2 لنگرگاه می‌پردازد.هند همچنین یک خط آهن 500 کیلومتری میان چابهار و زاهدان احداث خواهد کرد که چابهار را به آسیای میانه متصل خواهد کرد.این مقام هندی توضیح داد: فاصله میان بندر کاندلا و بندر چابهار کمتر از فاصله میان دهلی نو و بمبئی است و در نتیجه، این توافق ما را قادر می‌سازد تا با سرعت بیشتر کالاها را ابتدا به ایران و سپس افغانستان و از طریق یک ارتباط جدید ریلی و جاده‌ای به روسیه ارسال کنیم.می‌توان بیش از یک هزار میلیارد روپیه (یک لاک کرور روپیه) در منطقه آزاد تجاری چابهار سرمایه‌گذاری کرد.
جزئیات 12 سند همکاری
میان ایران و هند
 محورهای تفاهمنامه های امضا شده میان ایران و هند عبارت است از:
1-یادداشت تفاهم همکاری فیمابین وزارت امور خارجه دو کشور در خصوص گفت‌وگوهای سیاستگذاری و تعاملات اتاق‌های فکر.
2- یادداشت تفاهم همکاری بین دانشکده روابط بین‌الملل وزارت امور خارجه ایران و مؤسسه سرویس خارجی وزارت امور خارجه هند.
3- پروتکل اجرایی بین وزارت علوم،‌ تحقیقات و فناوری جمهوری اسلامی ایران و وزارت علوم و فناوری هند در زمینه همکاری‌های علمی و فناوری.
4- یادداشت تفاهم همکاری بین سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران و آرشیو ملی هند
5- برنامه اجرایی همکاری‌های فرهنگی.
6- یادداشت تفاهم همکاری فیمابین سازمان فرهنگ و ارتباطات جمهوری اسلامی ایران و شورای روابط فرهنگی هند.
7- قرارداد توسعه ‌بندر چابهار بین سازمان بنادر و دریانوردی و شرکت ایندیا پورچس گلوبال پرایوت لیمیتد.
8- یادداشت تفاهم همکاری فیمابین سازمان بنادر و دریانوردی جمهوری اسلامی ایران و اگزیم بانک هند در خصوص تعیین شرایط کنونی خط اعتباری بندر چابهار.
9- بیانیه تأیید فیمابین وزارت امور اقتصادی و دارایی جمهوری اسلامی ایران و اگزیم بانک هند.
10- یادداشت همکاری بازرگانی و مشارکت بین شرکت دولتی آلومینیوم هند و سازمان ایمیدرو جمهوری اسلامی ایران.
11- یادداشت تفاهم همکاری بین صندوق ضمانت صادرات ایران و شرکت ضمانت صادرات هند.
12- یادداشت تفاهم همکاری بین شرکت ساخت و توسعه زیربناهای کشور و شرکت دولتی ایرکون هند.