پیشخوان کتابفروشی‌ها

آیناز محمدی

«فتح بین‌النهرین» یازدهمین دفتر از مجموعه شعر جهان انتشارات سولار است که به جنی لوئیس شاعر اهل ولز اختصاص دارد و محمد صادق رئیسی این شعرها را به فارسی برگرداند. جنی لوئیس می‌گوید این کتاب با کنکاشی پیرامون سهم پدر من در اردوگاه بین‌النهرین در جنگ جهانی اول به عنوان ستوان دوم هنگ چهارم مرزهای ولز جنوبی که حالا رژیم سلطنتی ولز است، آغاز می‌شود. پدر شاعر در کوت العماره عراق در جنگ جهانی اول مجروح می‌شود و شاعر و خواهرش هنوز کودک بودند که پدر را از دست می‌دهند و زمانی که جنگ در عراق با حمله امریکا شعله‌ور می‌شود همانندی‌هایی بین این جنگ و جنگ اول جهانی می‌بیند. جنی لوئیس توجه ویژه‌ای در اشعارش به جنگ دارد، جنگ از منظر وی همیشه مخرب و ویرانگر است. عامل از بین بردن هویت انسانی است. نابودکننده فرهنگ و تمدن بشری است. به همین خاطر بی‌پروا و از نگاه زنانه و مادرانه به مسأله جنگ و پیامدهای آن می‌پردازد. «نقاش‌ها همیشه پول دوست داشته‌اند» مجموعه مطالبی است نوشته جودیت بن هامو-هوئه با ترجمه لیلی گلستان که نشر مرکز منتشر کرد. نویسنده در این کتاب به زندگی و آثار سیزده نفر از بزرگ‌ترین نقاشان جهان معاصر می‌پردازد که آیا برای همه این هنرمندان چه نقاش باشند چه مجسمه‌ساز یا به اصطلاح رایج امروز اهل هنرهای تجسمی، انگیزه کار پول درآوردن بیشتر است یا انگیزه و اصالت را به هنر می‌دهند؟ جودیت بن دیدگاه‌های نقاشانی از دور، روبنس، رامبرانت تا کوربه، کلودمونه، ون گوگ و پیکاسو وهگریت را زیر ذره‌بین می‌برد و می‌گوید هر کدام از فصل‌های این کتاب با جذبه یک حقیقت بررسی شده است. روندی که سعی دارد ایده‌ها را به صورتی دگرگون محقق کند. این ایده‌ها نه متعلق به اندی وارهول، نه دمین هرست، نه جوف کونز و نه تاکاشی موراکامی، که میل به پول درآوردن را در اندازه‌ای بس بزرگ به وجود آورده‌اند. روبنس و دیگرانی هم هستند که درس‌هایی برای آنها دارند، آنها هم با استادی تمام طلا ساختن (پول پاروکردن) را بلد بودند اما برای هنر خود ارزش و اصالت قائل بودند. «زوال» نام رمانی برای نوجوانان نوشته بتنی گریفین نویسنده انگلیسی است که با ترجمه آنیتا یارمحمدی از سوی نشر پیدایش منتشر شد. نویسنده، این رمان را براساس داستان مشهور «زوال خاندان آشر» ادگار آلن‌پو که در ژانر وحشت از برجسته‌ترین‌های ادبیات داستانی در جهان شناخته می‌شود، نوشته است. رمان زوال هم با همین رویکرد ماجرای قصری را از یک خاندان نفرین شده روایت می‌کند. داستان آلن‌پو از زاویه راوی سوم شخص نوشته شده بود اما در این رمان نویسنده، خواهر شخصیت اصلی داستان آلن‌پو یعنی مادلین را برای روایت‌پردازی انتخاب می‌کند اما حوادث داستان و دیگر شخصیت‌ها که در داستان آلن پو حضور داشتند در این رمان هم حضور دارند با همان نام و مشخصات اما رمان زوال جذابیت خاص خودش را دارد. حتی اگر همه چیز در خانه جادو زده آشر اتفاق افتاده باشد.
«با خیال‌ها و بی‌خیال‌ها» مجموعه هفده داستان کوتاه نوشته حسن لطفی است که نشر ثالث منتشر کرد.  حسن لطفی منتقد فیلم است اما سال هاست که داستان و رمان می‌نویسد یک کتاب هم به اسم درس‌هایی درباره نامه‌نویسی، منتشر کرده است. نویسنده اگرچه در نخستین صفحات کتاب تردیدهایش را به این صورت آشکار کرده است که گفتم داستان‌ها را دو بخش کنم یک بخش برای داستان‌هایی که لبریز از خیال است، بخش دیگر خاص داستان‌هایی که حضور تخیل در آنها کمرنگ است، نشد. نفهمیدم کدام داستان با خیال و کدام بی‌خیال است. واقعیت این است عنصر تخیل به وجه بارزی در اغلب داستان‌های این کتاب حضوری انکارناپذیر دارد. برخی از داستان‌ها مثل قطره عاشق در فضای سوررئال می‌گذرد، مهم‌ترین ویژگی داستان‌های لطفی تصویری بودن آنهاست.  «تخم‌مرغ چهارگوش» مجموعه بیست داستان کوتاه هکتور هیو مونرو (ساکی) نویسنده انگلیسی متولد برمه است که با برگردان مزدک بلوری از سوی نشر نی منتشر شد. این نویسنده در 23 سالگی مدتی در برمه افسر پلیس بود اما پس از ابتلا به مالاریا به انگلستان برگشت و در اتاق مجردی‌اش نوشتن را با مطالبی در زمینه طنز سیاسی آغاز کرد. سال 1900 نخستین کتابش را منتشر کرد. تخلص ساکی را از واژه فارسی ساقی در رباعیات خیام وام گرفت و همه داستان هایش را با همین نام امضا و منتشر می‌کرد. در جریان جنگ جهانی اول داوطلبانه به خدمت سربازی رفت و چون سربازان عادی در سنگرها جنگید و در 1916 در حین خدمت کشته شد.  کتاب «تخم‌مرغ چهارگوش» مجموعه‌ای است از بهترین داستان‌های کوتاه این نویسنده، برخی از داستان‌های این کتاب در آنتولوژی‌های مختلف به عنوان داستان‌های برگزیده بارها چاپ شده‌اند. «آلوت» رمانی از امیر خداوردی است که انتشارات نگاه منتشر کرد. خداوردی می‌گوید: داستان حاضر اگرچه برگرفته از تاریخ و ملهم از حوادث روز منطقه است اما تمام شخصیت‌های آن ساختگی است و تنها می‌توان آن را با تکفیر و سلفی گرایی افراطی تطبیق کرد. در بخشی از رمان می‌خوانیم عبدالوهاب اسم نخستین فرزندش را محمد گذاشت و آرزو کرد فقیهی بزرگ شود. جد اعلای او که فقیهی بزرگ بود محمد نام داشت و لقبش فخرالدین بود و کنیه‌اش ابومنصور... در بخش دیگر رمان در ادامه سرگذشت محمد می‌خوانیم: به شب نکشید که ملاممد فرار کرد کسی هم نفهمید کی از خانه محقرش در جنب مدرسه، بیرون رفته بود و زن و بچه هایش را رها کرده بود. به زنش گفتند او دیگر شوهرت نیست چون مرتد شده و اگر خبری از او یافتی باید اعلام کنی چون قتل مرتد واجب است. «ماهی‌ها همیشه بیدارند» داستانی بلند از اری دلوکا نویسنده خوش نام ایتالیایی است که غلامرضا امامی به فارسی برگردانده و انتشارات مروارید آن را منتشر کرده است. اری دلوکا از بیست سالگی هم نوشتن را شروع کرد و برای گذران زندگی به کارگری و بنایی روی آورد و به آجر چینی می‌پرداخت. حاصل بیست سال کارگری از او نویسنده‌ای ساخت که براساس تجربه زیسته‌اش نخستین رمان خود «حالا نه، اینجا» را نوشت که خوش درخشید. «ماهی‌ها همیشه بیدارند»؛ زمانی که منتشر شد در فهرست کتاب‌های پرفروش سال ایتالیا قرار گرفت. او حالا نه به عنوان نویسنده، که به عنوان روزنامه‌نگار در یکی از معتبرترین روزنامه‌های کشورش قلم می‌زند و علاقه‌مندان بسیار دارد.  «روزی که رهایم کردی» رمانی نوشته النا فرانته با ترجمه شیرین معتمدی است که نشر نون منتشر کرده است. این رمان‌نویس که با نام مستعار النا فرانته می‌نویسد: نویسنده‌ای با هویتی مرموز است که کسی نام واقعی‌اش را نمی‌داند اما آثارش به زبان‌های مختلف ترجمه می‌شود و در تیراژهای میلیونی به فروش می‌رسند. این پدیده، بازارهای کتاب جهان را درنوردیده و چنان اهمیتی پیدا کرده که مجله تایم نام او را در فهرست 100 شخصیت تأثیرگذار دنیا در سال 2016 قرار داده است.  از این رمان یک اقتباس سینمایی شده و فرانته برای این رمان نامزد نهایی جایزه و یارجو، نامزد جایزه بوکر و برنده مدال طلای جایزه ناشر مستقل شده است. «خرگوش‌ها و مارهای بوآ» نام رمان فاضل اسکندر نویسنده ایرانی‌الاصل گرجستانی است که آبتین گلکار آن را به فارسی ترجمه کرده و نشر افق ناشر آن است. فاضل اسکندر (2016-1929) با ایران پیوندی خونی دارد. پدرش مهاجری ایرانی بود که در گرجستان کارخانه آجرپزی داشت. این رمان تمثیلی از مشهورترین آثار این نویسنده است و پژوهشگران و منتقدان ادبیات، این رمان را با مزرعه حیوانات جورج اورول مقایسه می‌کنند. نویسنده‌ که تجربه زندگی در فضای گرجستان دوران استالین را دارد بی‌شباهت به فضای رمان مزرعه حیوانات نبوده است. «ستاره سرگردان» رمانی از ژان ماری گوستاو لوکلزیو نویسنده فرانسوی برنده نوبل ادبیات 2008 است که سجاد تبریزی آن را به فارسی ترجمه کرده و نشر آموت ناشر آن است. این رمان داستان دو دختر، یکی یهودی و فرانسوی و دیگری مسلمان و فلسطینی است. دختر یهودی پس از جنگ جهانی دوم از فرانسه آواره و عازم سرزمین‌های اشغالی می‌شود و در همین زمان دختر فلسطینی در شهر عکا در خانه‌ای زیبا همراه با خانواده‌اش زندگی می‌کند. تا اینکه یک روز از طرف سازمان ملل به خانواده دختر فلسطینی اخطار می‌شود که به مدت سه روز این شهر را ترک کنند و... انتشارات نقش و نگار با همکاری انتشارات بیژه رمان معروف جورج اورول را با ترجمه و تفسیر دکتر سعید کوشا تحت عنوان «باز هم قلعه حیوانات» منتشر کرد. این رمان که تاکنون ده‌ها ترجمه از آن در طول چند دهه گذشته منتشر شده ترجمه‌ای تازه است که کمتر از هشتاد صفحه از حجم این کتاب را به خود اختصاص داده و بیش از دویست صفحه‌اش به نقد و تحلیل و تفسیر اختصاص دارد. این کتاب در سه بخش و هشت فصل تدوین شده است. بخش اول طی فصل 1 و 2 ترجمه متن قلعه حیوانات و خلاصه داستان آمده، در بخش دوم کتاب، نویسنده طی فصل‌های سوم و چهارم به کالبد شکافی داستان می‌پردازد و به تحلیل شخصیت‌های داستان و اشارات داستان به واقعیات شوروی و نظام‌های تمامیت‌خواه است. بخش سوم تحلیل نام دارد و دکتر کوشا طی فصل‌های 5 تا 8 افسانه مردم و مکث بر تولت برشت در برابر بت خلق (استالین) را مورد توجه قرار می‌دهد. رابطه دل و شمشیر در نظام استالینی، گمراهی رهبران را به کنکاش می‌نشیند. «خورشید گرفتگی این ماه» مجموعه شعری سروده مصطفی فخرایی است که انتشارات بوتیمار منتشر کرد. شاعر در این مجموعه به لحاظ بازی‌های زبانی، خلق فضاهای تازه و خرق عادت موفق است. تصویرهای سوررئال در این شعرها بدیع و مخاطب را از لذت متن بی‌نصیب نمی‌گذارد. این اشعار نشان می‌دهد که شاعر سیاه مشق‌های فراوانی را دور ریخته و آن چه را در معرض دید و داوری علاقه‌مندان قرار داده به لحاظ شعریت و ادبیت متن جزو تجربه‌های موفق اوست.