تنبیه داعش پیامی قوی برای متجاوزان احتمالی به ایران بود

مرتضی گلپور

حمله موشکی بی سابقه ایران به مواضع داعش در دیرالزور سوریه، چه تأثیراتی بر فرایندهای منطقه‌ای و نیز تحولات میدانی در سوریه خواهد داشت؟ مصطفی مصلح زاده، سفیر سابق ایران در اردن معتقد است که تأثیر این حمله موشکی در منطقه بیش از تأثیر آن بر داعش و تحولات میدانی در سوریه است. این دیپلمات اضافه می‌کند که این اقدام در سرنوشت جنگ سوریه نقش مهمی دارد و زین پس تحولات در سوریه سرعت دیگری خواهد گرفت. این گفت و گو را بخوانید.
٭٭٭
اهمیت راهبردی حمله موشکی ایران به داعش در سوریه چیست؟
با پایان جنگ تحمیلی در سال 1367 یا 1988 تا یکشنبه شب، ایران از توان موشکی خود استفاده نکرده بود. البته در همان زمان نیز، چنان که در گزارش سازمان ملل آمده است، ایران هیچ گاه آغازگر حملات موشکی نبوده است، بلکه تنها پس از حملات موشکی رژیم بعثی‌ها به شهرهای ما، ایران مقابله به مثل می‌کرد. دومین نکته این است که امروز که پس از 30 سال از پایان جنگ ایران از توان موشکی خود استفاده کرده است، باز هم این حملات مقابله به مثل و واکنشی و در واکنش به حملات تروریستی داعش در تهران بوده است. به عبارت دیگر، همان گونه که ایران حق داشت علیه صدام از موشک استفاده کند، ایران حق دارد این اقدام را علیه داعش هم انجام دهد. زیرا داعش مسئولیت حملات تروریستی تهران را به عهده گرفته است. پیش از این دولت‌های اروپایی هم دست به چنین اقداماتی زده‌اند. بعد از حملات تروریستی داعش در برخی از شهرهای اروپایی، این کشورها نه تنها مقابله به مثل کردند، بلکه برای پاسخ به داعش در سوریه از هواپیماهای جنگی استفاده کردند. ترکیه نیز همین اقدام را علیه داعش انجام داده است.
بنابراین، می‌توان گفت اقدام ایران در مقابله به مثل با داعش، امری طبیعی و حق ایران است؟
نکته مهم در این میان، تفاوت نوع واکنش و اقدام مقابله به مثل ایران نسبت به داعش، با سایر کشورهاست. به این معنی که کشورهای اروپایی یا ترکیه بدون هماهنگی با دولت سوریه دست به مقابله به مثل زدند، اما ایران با هماهنگی دولت سوریه این اقدام را کرده است. آن کشور‌ها حق مقابله به مثل را با نقض مالکیت سوریه انجام دادند، اما ایران حق حاکمیت دولت سوریه را حفظ کرده است. تفاوت دیگر در این است که در حملات هوایی دولت‌های اروپایی و امریکایی در سوریه، تنها به تروریست‌ها حمله نشده، بلکه همانند حملات چند روز پیش امریکایی‌ها نه تنها به ارتش سوریه، بلکه به مردم غیرنظامی هم حمله کرده و تعدادی از مردم سوریه در این حملات کشته شدند. اما در حمله ایران شاهد این اتفاقات نبودیم. این ویژگی‌های بسیار مهم حمله ایران به مواضع داعش در سوریه است.
اشاره کردید که ایران در واکنش به حملات صدام از موشک استفاده می‌کرد، اما سوریه با ما هم مرز نیست. از این نظر، این حمله موشکی ایران چه پیامی دارد؟
اهمیت استراتژیک این اقدام نظامی ایران در هم مرز نبودن ما با سوریه نهفته است. این حمله نشان داد که ایران نیاز به حمل و نقل هوایی ندارد که این ویژگی مهمی است. زیرا قدرت موشکی از قدرت هواپیمایی مهم تر است، بویژه در شرایطی که مرز زمینی وجود ندارد و هدف، در کشور همسایه قرار ندارد، نقش موشک مهم‌تر از نقش هواپیماست. از سوی دیگر، حضور ما در سوریه تاکنون یک حضور صرفاً نیروی انسانی بود. اما پس از حضور مستشاران نظامی، این اولین بار است که ایران یک حمله مستقیم فرامرزی علیه تروریست‌های داعشی انجام می‌دهد.
باتوجه به این دو نکته، می‌توان گفت که مؤلفه جدیدی وارد  معادلات استراتژیک قدرت شد و آن اینکه ایران با استفاده از موشک، حضور قدرتمندانه تری از لحاظ استراتژیک در سوریه به نمایش گذاشت و اعلام کرد که از این به بعد صرفاً با نیروی انسانی خود در سوریه با تروریست‌ها مقابله نمی‌کند، بلکه می‌تواند از فناوری پیشرفته موشکی هم استفاده کند.
با توجه به تحرکات عربستان و رویکرد امریکا به توانمندی موشکی ایران، این اقدام چه پیامی برای این دسته از مخاطبان دارد؟
این اقدام، نشان دهنده پاسخ ایران به هر متجاوزی است. به عبارت دیگر ایران با این اقدام تنها به یک متجاوز همچون داعش یا یک متجاوز در مرزهای خود پاسخ نداد، بلکه اعلام کرد هر متجاوزی حتی اگر با ایران هم مرز نباشد، پاسخ محکمی دریافت خواهد کرد. از آنجا که برای نخستین بار ایران چنین واکنشی از خود نشان داد، این امر از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است. زیرا ایران تاکنون از مؤلفه نظامی موشک در پاسخ به حملات و کنش‌های نظامی استفاده نکرده بود، امروز اما روشن شده است که این پاسخ ایران به متجاوز جدی خواهد بود. اهمیت این فرآیند در کل منطقه قابل درک است و تأثیر فوق‌العاده‌ای دارد. به عبارت دیگر، تأثیر این حمله موشکی در منطقه بیش از تأثیر آن بر داعش و تحولات میدانی در سوریه است.
به چه معنا؟
با این اقدام مشخص شد که ایران در سوریه بازیگری نیست که صرفاًاز نیروی انسانی استفاده کند، بلکه می‌تواند از موشک هم استفاده کند. ضمن اینکه آزمایش توان موشکی هم بود. زیرا ایران در ساخت و پرتاب این موشک از کمک نظامی کشورهای دیگر استفاده نکرد و اتفاقاً موشک دقیقاً به نقطه مورد نظر اصابت کرد که این امر معنای استراتژیک این اقدام را بیشتر می‌کند. اگر تاکنون ما بازیگر بسیار مهمی در سوریه بودیم، زین پس به اهمیت بازیگری ایران در این معادله افزوده شده است و این امر در سرنوشت جنگ سوریه نقش مهمی دارد. علاوه بر آن این اقدام در نتیجه جنگ سوریه نیز افزایش یافته و این نتیجه بسیار زودتر می‌تواند خود را نشان بدهد. به عبارت دیگر، از این به بعد تحولات در سوریه سرعت دیگری خواهد گرفت.
برای رقبا و دشمنان منطقه‌ای ما، از عربستان تا اسرائیل چه پیامی داشت؟
ایران با این اقدام به کشورهایی که احتمال داشت زمانی علیه ایران دست به تجاوز بزنند، به صورت غیرمستقیم پاسخ داد. متجاوزان باید بترسند که با واکنش و مقابله به مثل ایران رو به رو خواهند بود. اما نکته این است که ایران تاکنون به کشوری تجاوز نکرده است یا از قدرت نظامی خود برای تجاوز به دیگران استفاده نکرده است. بنابراین،این اقدام ترسی برای کشورها نخواهد بود. اما ایران در صورت تجاوز، از توان نظامی خود علیه متجاوز استفاده خواهد کرد که گوشه ای از آن یکشنبه شب نمایش داده شد. در واقع، پیام تنبیه داعش توسط ایران برای متجاوزان احتمالی قوی بود.